НИТХ-ын сонгууль: Шинэ хотын дарга Х.Нямбаатар уу, эсвэл...

Арав хоногийн дараа сурталчилгаа нь эхэлж, аравдугаар сарын 11-нд санал хураах орон нутгийн сонгуульд олон нийт төдийлөн ач холбогдол өгөхгүй явж ирсэн. Чухамдаа үүгээр аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн иргэдийг төлөөлөгчид тодорно. Тэд Засаг даргаа нэр дэвшүүлдэг хуультай.

Тэр дундаа Нийслэлийн ИТХ улам бүр чухал талбар болж хувирсаар байна.

Нийслэлийн ИТХ-ын төлөөлөгчид бүрдсэнээр Улаанбаатар хотын бүх асуудлыг деталь түвшинд хүртэл нь хэлэлцэж, шийдвэрлэх гарц гаргалгааг эрнэ. Өмнө зөвхөн улсын төсвийг хардаг байсан. Одоо тийм биш, шинэ хуулиар Нийслэл өөрөө төсвөө бүрдүүлдэг болсон. Саяхан Нийслэл үнэт цаас амжилттай арилжаалж, томоохон төслүүдийг хөрөнгө оруулах шийдлээ болгож байна. Нэг үгээр Нийслэл сая нэг бие даасан, томоохон засаг захиргааны нэгж болохдоо системийн хувьд ойртож, дагаад НИТХ-ын төлөөлөгчдийн нэр хүнд, байр суурь ч өсөв.

Түүнчлэн, Засаг захиргааны нэгж, түүний удирдлагын тухай хуульд зааснаар, НИТХ-д хэн олонх болно, тэд дараагийн хотын даргаа нэр дэвшүүлэх зохицуулалттай.

Холбогдох хуулийн заалтаас гурвыг махчилж дурдвал,

• 56.5.1: Засаг даргад ИТХ дахь нам эвслийн бүлэг, ИТХ-д оролцогч дангаараа буюу хамтарч 56.3, 56.4-т заасан шаардлага хангасан хүнийг Засаг даргад нэр дэвшүүлнэ
• 56.6: Нэр дэвшүүлсэн хүнийг, Нийслэлийн Засаг даргаар Ерөнхий сайд томилно
• 57.1: Засаг даргын бүрэн эрхийн хугацаа дөрвөн жил байна.

Өдгөө Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагчаар Х.Нямбаатар ажиллаж байна. Тэр ажлаа аваад яг нэг жил гаруйн хугацаа өнгөрчээ. Түүний бүрэн эрхийн хугацаа 2027 онд дуусгавар болж, дараагийн хотын даргын асуудал сөхөгдөх юм.

Тэгэхээр нийслэлчүүдийн хувьд хоёр тодорхой өнцөг бодууштай болж байна.

Нэгт, Нийслэл энэ дөрвөн жилийн дотор өөрчлөгдөх үү. Өөрчлөлтийг хэн хийж чадах вэ. Эхэлсэн ажлыг хэний, ямар баг тууштай үргэлжлүүлэх вэ?

Хоёрт, гурван жилийн дараа гэхэд тодорхой суурь бүрдүүлчихлээ гэж үзэхэд түүний залгамж халааг хэн авч явах вэ?

Өдгөө НИТХ-ын сонгуульд МАН, АН, ХҮН нам, ИЗНН, Үндэсний эвсэл тус бүр нэр дэвшигчдээ тодруулж, батламжаа аваад байна. Чухамдаа, тэдний аль нь олонх болохоос дээрх хоёр асуудал шууд хамаарах юм.

НИТХ дээр маргаан, мэтгэлцээн өрнөдөг. Гэхдээ УИХ-тай харьцуулахад хавьгүй аж ахуйн шинжтэй талбар. Аж ахуйн, бодитой ажлууд урагшлах ёстой. Сөрөг хүчний хяналт гэхээсээ төслүүд явж, Улаанбаатар хот тулгамдсан асуудлаас гарах нь чухал.

Яагаад гэдгийг зөвхөн нийслэлчүүд төдийгүй жилдээ ямар ч давтамжтай бай хамаагүй Улаанбаатарт орж ирдэг Монгол Улсын бүх иргэн мэдэж байгаа. Утаа, түгжрэл, гэр хороолол, хөрсний бохирдол, нийтийн тээвэр, автозам, явган хүний зам, хүүхдийн тоглоомын талбай, төлөвлөлт гээд нэрлэхэд дэндүү олон. Анхнаас 1.5 сая хүн амьдарна гэж тооцоогүй Улаанбаатар хот өнөөдөр амь тавихын өмнө шийдэлд хүрэх хэрэгтэй байна.

Гэхдээ аль болох богино хугацаанд амжуулах ёстой. Монголчууд Нийслэлээс гадна амьдардаг болтол буюу хотжилт тэлэхэд бүр их хугацаа шаардлагатай. Түүнээс наана Улаанбаатар хот ядаж агаарын бохирдлоос салж, түгжрэлийн асуудлаа шийдэх хэрэгтэй болжээ. Үүнийг намчирхаж хийхгүй.

НИТХ-д нэг онцлог бий нь, шинэ залуу улстөрчдийн халааг бэлтгэдэг явдал. Өөрөөр хэлбэл орон нутгийн өөрөө удирдах байгууллагаас улстөрчдийн олонх нь төрөн гардаг. Дүүргийн ИТХ-аас Засаг дарга хүртэл дэвшиж, улмаар хууль боловсруулах түвшинд ажиллая гэж эрмэлзсэн нь УИХ-ын сонгуульд өрсөлддөг.

Нэг үгээр УИХ-ын өмнөх, улстөрчдийг бэлтгэдэг бөгөөд таниулдаг талбар нь ИТХ мөн. Харин үүнээс шалтгаалж, улстөржилт газар авах нь элбэг. Өнөөдөр юу юугүй таягдан хаях хэрэгтэй байгаа үндэслэлгүй, явуургүй улстөржилт, популизм, олон нийтийн өнгөц мэдлэг дээр суурилсан ойворгон байр суурь чухам эндээс эхэлж цэцэглэдэг. Ийм зүйлийг эндээс сурчхаад улстөржиж эхэлдэг.

Гагцхүү одоо цаг нь биш.

Учир нь, Нийслэл бие даасан хуультай болоод авлаа. Түүний дараа, агаарын бохирдол, түгжрэлийг бууруулах, орон сууцжуулах чиглэлд ч эрх зүйн зохицуулалттай буюу мөн хуультай боллоо. Төсвөө өөрөө мэдэж, бонд босгох зэргээр хөрөнгө оруулалт татах санхүүгийн сонголтот хэрэгслүүдтэй болчихлоо. Улмаар тойрог зам, метро, нийтийн тээврийн болон авто замын шинэчлэл, гэр хорооллыг орон сууцжуулах зэрэг хэд хэдэн чиглэлд ажил нэгэнт эхэлчхээд байна.

Адаглаад утааг бууруулъя гэвэл шахмал түлш хэрэглэх нь косметик шинжтэй шийдэл болохоос суурь өөрөө гэр хороололд л бий. Харин гэр хорооллыг орон сууцжуулах асуудал өмнө амжилт олоогүй. Хуульгүй ч байсан. Тийм болохоор гээндээ ч, гоондоо ч гэдэгчлэн барилгын компаниуд, иргэд олон нийт, төр засгийн аль аль нь “туушиндах” гэж үзээд бараагүй.

Одоо “Сэлбэ дэд төв” төслийн хүрээнд гэхэд 158 газрын ихэнхийг чөлөөлж, 12 мянган айлын орон сууц барих гэж байна. Чингэлтэй дүүргийн 14,18 дугаар хороо, Сүхбаатар дүүргийн 13,14 дүгээр хороог энэ дэд төв хамарч байгаа. Цэвэр усны шугам сүлжээ хийгдсэн. Хөрөнгийн үнэлгээ иргэнд сэтгэл хангалуун, гурван ч сонголттой байгаа нь дээр дурдсан шинэ хууль батлагдсаных.

Яг ийм дэд төвийн төсөл дахиад тав хэрэгжихээр төлөвлөгдсөн. “Сэлбэ дэд төв” ашиглалтад орсны дараа төслөөс хөрөнгө оруулалтаа нөхөж, дараагийн дэд төвийн ажилд орох юм билээ.

Мөн гурван шугам бүхий метроны төслийг хэрэгжүүлэх тал дээр БНХАУ-ын талтай ойлголцолд хүрч, ТЭЗҮ-ийн зураг төслийн тендер зарлаж, судалгааны ажил эхэлсэн байгаа. Авто замын сүлжээг өргөтгөх, тойрог замын төслийн зураг төсөл хийгдэж эхэлсэн. Өнгөрсөн амралтын өдөр Таван шард нээгдсэн нүхэн гарц дахиад дөрвөн өөр газар хийгдэнэ.

Энэ мэтчилэн юутай ч урьд өмнөхөө бодвол гэгээтэй төсөөллүүд бий болж байна. Улаанбаатарыг удирдана, зүгээр ч нэг удирдахгүй, реформын шинжтэй ажил хийнэ гэж зориглох бол угтаа аль ч төрлийн улс төрийн карьераас хол давсан амаргүй эд юм.

Аравдугаар сарын 10-нд болох НИТХ-ын сонгуульд МАН талаас Х.Нямбаатар өөрөө, АН талаас Т.Батцогт ахалж орж байна. Х.Нямбаатарын хувьд ХЗДХ-ийн сайдаар ажиллаж байсан гэдэг утгаар газар олголт тэргүүтэй хууль зөрчсөн, удаан хугацаанд бугшсан асуудлуудын хүндийг мэддэг. Бүхэл Засгийн газрын гол галыг авч, ачааллыг үүрч, нүүр тахалж сурсан. Тэр “шийдсэн” гэмээр имижээрээ, УИХ-ын гишүүнээсээ бууж, 2024 оны парламентын сонгуулийг өнжиж байж Улаанбаатарт дээрх тэргүүтэй шинэчлэлийн ажлуудыг эхлүүлэн явж байна. Харин АН-ын багийг ахалж буй Т.Батцогтын хувьд сүүлийн 10-аад жил НИТХ-ын түвшинд ажилласан туршлагатай, бас ч гэж асуудлаа сайн мэднэ. Одоо тэдний хэнд нь итгэл өгч, Нийслэл гацаанаас гарна гэдэг бодит хүлээлтийг захиас даалгавар болгох вэ. Дахиад гурван жилийн дараа Нийслэлийн шинэ Засаг даргаар ямар хүн ажилласан нь зүйтэй гэж урьдаас тооцон, саналаа өгөх вэ гэдэг бол Улаанбаатар хотын иргэдийн амьдралд шууд нөлөөтэй, томоохон сонголт болж байна.

М.ТЭНГИС

Энэ мэдээнд өгөх таны үнэлгээ

Хуваалцаарай Жиргээрэй