Улсын 2702 км төмөр замыг ДӨРВӨН компани 7 их наядын зардлаар хариуцаж байна

Монголын төмөр замын НИЙТ УРТ хэд вэ, төр хувийн хэвшил нийлсэн ХЭЧНЭЭН КОМПАНИ төмөр зам дээр үйл ажиллагаа явуулдаг, тэдгээр компаниудын жилийн ЗАРЛАГА хэд вэ гэсэн ГУРВАН асуулт анхаарал татаж байна.

Эдгээр гурван асуултад дараах хариултыг эрж оллоо.

Дээрх олсон мэдээллээ доор задалж тайлбарлая:

Нэгдүгээрт: Монголын төмөр замын НИЙТ УРТ

Монголын төмөр замын одоогийн нийт урт 1922.2 км. Энэ 2022 ондоо багтааж 619.5 км-ийг буюу 419.5 км-ийг нь "Зүүнбаян төмөр зам", 203.6 км-ийг нь "Тавантолгой төмөр зам" ХХК ашиглалтад оруулна. Чингэвэл манай улс нийт 2702.1 км замтай болно гэсэн үг.

Энэхүү замын 2458 км-ийг нь төрийн өмчит компаниуд эзэмшдэг бол үлдсэн өчүүхэн бага буюу 244.1 км-ийг нь хувийн хэвшлүүд эзэмшиж байна. Төрийн өмчит компаниудаас хамгийн том хувийг нь буюу одоо ашиглалтад байгаа 1992.2 км-ийн 1815 км-ийг "Улаанбаатар төмөр зам" ХНН эзэмшдэг. Харин хувийн хэвшлүүдээс хамгийн ихийг нь буюу 83.7 км-ийг нь "Болд төмөр ерөө гол" ХХК эзэмшдэг.

Хоёрдугаарт: Төр хувийн хэвшил нийлсэн ХЭЧНЭЭН КОМПАНИ төмөр зам дээр үйл ажиллагаа явуулдаг

Төмөр зам дээр яг үйл ажиллагаа явуулдаг төрийн өмчит ДӨРӨВ, хувийн хэвшлийн ЗУРГАА буюу нийт АРАВ гаруй компани байгаа гэх тоон мэдээлэл бий.

УБТЗ ХНН: Өнөөдрийн хувьд эл 2700 гаруй км төмөр замын 1815 км-ийг нь эзэмшиж, тээвэр хийж, төмөр замын зах зээлд манайдаа монополь.

"Зүүнбаян төмөр зам” компанийн 34 хувийг, “Тавантолгой төмөр зам” компанийн 34 хувийг “Монголын төмөр зам” төрийн өмчит компани нь эзэмшдэг 66 хувийг "Эрдэнэс Тавантолгой" компани эзэмшдэг.

Дээрх төрийн өмчит компаниудаас гадна “Галт тэрэгний хөдөлгөөн зохицуулалтын төв” улсын төсөвт үйлдвэрийн газар гэж бий. Чиг үүргээрээ төмөр замын байгууллагуудын галт тэрэгний хөдөлгөөнийг уялдуулан зохицуулах, импорт болон экспортын ачаа тээврийн ачааллыг тэгш хуваарилах, бусад төмөр замын ачаалалтай уялдуулах зэрэг ажлыг зохион байгуулдаг. Гэхдээ төмөр зам дээр зам эзэмшдэг гэх бүртгэл байхгүй, эзэмшдэггүй.

Хувийн хэвшлүүдэд:

• “Болд төмөр ерөө гол” ХХК,
• "Монгол алт МАК” ХХК,
• “Энержи ресурс” ХХК,
• “ТрансКон” ХХК
• зэрэг өөрийн өмчлөлийн, эзэмшлийн салбар төмөр зам, хөдлөх бүрэлдэхүүнтэй хувийн аж ахуй нэгжүүд бий болсон.

Хувийн компаниуд төмөр замын тээвэр хийх болсон нь энэ салбарт богино хугацаанд гарсан том хөгжил. Гэвч тэд Монгол, Оросын ижил тэнцүү хувьтай УБТЗ-тай өрсөлдөхөд эрхзүйн орчин, матриаллаг бааз, боловсон хүчин гээд олон зүйлээр дутуу.

Гуравдугаарт: Компаниудын жилийн ТӨСӨВТ ӨРТӨГ хэд вэ

Дээр дурдсанчлан "Монголын төмөр зам" ТӨХК-ийн зардал 24.4 тэрбум төгрөг жилд урсгадаг бол нөгөө гурав нь жилд их наяпаар хэмжигдэх хэмжээний зарлага гаргадаг байна. Асар их зардал, зарлагатай гэсэн үг.

"Тавантолгой төмөр зам" ХХК-ийн санхүүгийн зарцуулалт, тайлан сэлт нь асар нууцлагдмал. Терминалгүй нээлтээ хийсэн саях замын төсөл нь 1.08 тэрбум ам.доллар буюу 3.6 их наядын өртөгтэй. 110 саяыг “Эрдэнэс Тавантолгой” бэлнээр, 276 сая нь Ерөнхийлөгч асан Х.Баттулгын үед гарч “овоолсон шороо” нэр зүүсэн, үлдсэн 694 сая ам.долларын дүн дээр Д.БАЯСГАЛАНТАЙ хэлцэл хийжээ. "Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн Гүйцэтгэх захирал Б.Ганхуяг байнгын хорооны хуралдааны үеэр “1.4 тэрбумын хөрөнгө оруулсан гэж хэлсэн удаатай.

Нэг тоо бодъё: Дээрх зурган мэдээлэлд дурдсанчлан төрийн өмчит компаниудын төмөр замын зарлага 7 гаруй их наядад хүрч байна. Үүнийг төрийн өмчийн эзэмшдэг 2458 км замд хуваавал жилд 2.8 тэрбум гаруй төгрөг жилд ганцхан км зам дээр урсаж байдаг гэх тоо гарч байна. 2458 км нь автозамаар бол улс доторх баруунаас зүүн хүртэлх хэмжээ бөгөөд эл зайнд төрийн өмчлөлтэй дөрвөн компани шахцалдсан нь анхаарал татах өнцөг юм. Нэг компанинд ойролцоогоор 491 км зам л ногдож буй үзүүлэлт.

Гэхдээ энд тайлбарламж өлгөхөд, бид дээрх тооцоололд Гашуунсухайт, Зүүнбаян чиглэлийн төмөр замуудыг бүтээн байгуулсан өртгийг шингээсэн. Мөн УБТЗ ХНН-ийн нэг их наяд өнгөрсөн зардлыг багтаан тооцсон тооцоолол юм.

Энэ мэдээнд өгөх таны үнэлгээ

Хуваалцаарай Жиргээрэй