Х.Баттулгатай тохирсон Л.Оюун-Эрдэнэд Ц.Элбэгдоржийг “онилох” ямар шалтгаан байв?

Экс Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж, Ерөнхий сайд бөгөөд МАН-ын дарга Л.Оюун-Эрдэнийг “Өөртөө дурласан эргүү дагз” хэмээн шуудхан дургүйцэл илэрхийлсний орой ярилцлага цацагдав. Үүгээр С.Зориг агсны хэрэг тэргүүтэй хэд хэдэн бүлэг асуудалд чухам Ц.Элбэгдоржийг автор нь гэж зарлалаа. Маргааш нь Ц.Элбэгдорж хариу болгож, Rokit Bay-ийн “Blaavgai” дууг түгээж байх юм.

Ц.Элбэгдорж жаал тоогоогүй янзтай, гэхдээ эмзэг түргэн хариу үйлдэл үзүүлж байна. Мөн ярилцлагаар түүнийг ярина гэдгийг урьдчилж мэдсэн шинжтэй.

Харин Ерөнхий сайдын ярилцлага өнгөрсөн гурван жилд өрнөсөн үйл явдал, хийсэн ажлаа тоймлон дүгнэсэн, мэдээж сурталчилж ухуулсан шинжтэй яриа өгсөн ч чухам Ц.Элбэгдоржийг онилсон нь өдгөө олны анхааралд өртөөд байна.

Улсын их баяр наадмаар Ц.Элбэгдорж Есөн хөлт цагаан туг тойрон дэвснийг хүртэл Л.Оюун-Эрдэнэ бээр “Тэр үед бүх ажлаа амжуулчихсан, эр бяр нь амтагдаад байсан үе. “Би санаа зовох юмгүй боллоо” гэсэн итгэл нь тэгж биеийн хэлэмжээр илэрсэн” гэх маягаар хүртэл тайлбарласан нь дэндсэн ч гэмээр.

Харин сэтгүүлч Б.Ганчимэгтэй ярилцсан, “Улаанбаатараас ярьж байна” хэмээх энэ нэвтрүүлгийн зураг авалт Цагаан сарын дараахан хийгдсэн байдаг. Яг саяхны юм биш. Тэгэхээр төлөвлөгөөт мессеж үү, тухайн үед өрнөөд байсан нюанс уу гэдэг асуулт ургана.

Хэрэв төлөвлөгөөт бол энэ ямар зорилготой вэ. Мэдээж хоёр сэжимд уялдах боломжтой. Нэг бол хаврын улс төрийн өрнөл. Эс бол 2024 оны УИХ-ын сонгууль юм.

1.

Хоёр дахь сэжмийнх нь талаар ярилцъя. 2024 оны УИХ-ын сонгуульд олон намын төлөөлөл парламентад суудалтай болох боломж бүхий ҮХӨ-ийг хийсэн гэж эрх баригчид тайлбарлаж байгаа. Зарчим нь ч тийм, холимог тогтолцоогоор явагдсан сонгуульд өмнө нь үргэлж АН ялалт байгуулж байв. Гэхдээ нэгэнт засаглах, хаанчлах тогтвортой урсгалын эхийг атгаад авсан МАН зүгээр л цагаан тугаа өргөчихгүй нь мэдээж. Тэд АН-тай лав тодорхой хүрээнд тохирч, харин тооноор шарвалзан орж ирсэн Н.Номтойбаяр, түүний эвсэлд л таагүй хандаж байгаа.

АН-тай сонгуульд өрсөлдөх нь төдий зуулттай сэдэв биш болохыг Л.Оюун-Эрдэнэ ярилцлагынхаа үеэр ч онцолсон.

Тэр нандигнан хайрлах учиртай парламентын ардчиллыг бэхжүүлэхийн тулд АН-ыг эргэн нэгдэхэд нь тусалсан ухааны үг хэлсэн юм. Утгачилбал “Хэрэв өс санасан бол тэр чигт нь хуваах, УДШ-д бүртгүүлэхгүй байж болох л байсан. Ингээд “Karma is Real” гэж хэлнэ. Гэхдээ тэгээгүй”. Чингээд одоогийн АН-ын дарга Л.Гантөмөр, ХҮН намын дарга Т.Доржханд нартай санамж бичиг байгуулсан үйл явдлаа сөхөж ярилаа.

Хоёрт, Э.Бат-Үүлийг магтсан. Жинхэнэ ардчилагч, авлига албан тушаалын гэмт хэргээс зайлсхийгч, хүнд үед холч ухаанаар манай талд байсан, биднийг дэмжсэн гэж. Мөн гуравт, Ерөнхий сайд асан, УИХ-ын гишүүн Н.Алтанхуягийг нэлээд хэсэгт нь өргөсөн юм.

Үүгээр бол сонгуульд АН хэрхэн оролцох, сонгуулийн дараа улс төрд хэрхэн хамтарч ажиллах тал дээр нь төсөөллөө зурсан гэмээр өнгө аяс ажиглагдав. Эрх баригч нам хүчирхэг ийм үед, үзэл санаагаа ч өнгөрсөн жилүүдэд жаал алдсан АН-ын Л.Гантөмөр тэргүүтэй үндсэн бүрэлдэхүүн бол Л.Оюун-Эрдэнэтэй “уулзсан” л байж таарна.

Гэхдээ цаасан дээрх бүтцийн хувьд нэгдсэн ч амьдрал дээр тийм биш. АН-ын цаана фракцууд бий. Харин үгэнд ордоггүй үлдсэн нэг фракцыг Ц.Элбэгдорж тэргүүлж буй болж таарав уу?

2.

Гэвэл бас тийм биш. Тэгж яривал Ц.Элбэгдоржтой биш Х.Баттулгатай дайн зарлах учиртай юм.

Х.Баттулга МоАХ-нд тулгуурлаж, хэд хэдэн бүсэд хэдийнэ сонгогдох бэлтгэлээ базаагаад байгаа. Тэр АН-ын нэрээр улс төрд эргэн ирэх нь нэгэнт тодорхой болчихсон. Авчиг Л.Оюун-Эрдэнэ ярилцлагынхаа үеэр Х.Баттулгын талаар нэг ч үг унагаагүй гэхэд болно.

Яривал ярих юмтай, Х.Баттулга руу улайран ноцож асан үе бий. Гашуунсухайтын мухар төмөр зам, оффтейк гэрээ, улмаар нүүрсний гэх хэрэг, Хөгжлийн банк, ҮХНӨ гээд сэдэв олон. Х.Баттулга Ерөнхийлөгч байх үедээ “МАН-ыг тараасугай” хэмээн зарлиг уншиж байсан удаатай хүн. Харин бүх нюансыг хамж шимж ярьсан ярилцлагадаа Х.Баттулгыг л дурдсангүй.

Дурдсан ганц удаа нь гэмээр яриа гэвэл, “Ц.Элбэгдорж Х.Баттулгад тамгаа шилжүүлж өгөөд, буухдаа “С.Зоригийн хэргийг л битгий сөхөөрэй. Бусад нь хамаагүй” гэж хэлсэн. Х.Баттулга одоо энэ талаар нээлттэй яриасай” хэмээсэн нь.

Ер хөшигний ард ч Х.Баттулга дараагийн улс төрөө Л.Оюун-Эрдэнийн ЗГ-тай тодорхой хэмжээнд хамтарч, нэгдэж хийнэ гэдэг яриа өвлөөс хойш хөвөрч буй юм. Ямартай ч ярилцлагын өнгө аясыг дүгнэн шинжилж буй зарчмаараа харвал, Л.Оюун-Эрдэнэ Х.Баттулгатай тохироонд хүрсэн байж болохоор байна.

Ингэхээр Ц.Элбэгдоржийг онцолсон шалтгаан чухам юу вэ?

3.

Ц.Элбэгдорж 2021 онд АН-ын гишүүнчлэлээ сэргээсэн удаатай. Гэхдээ дотоодын улс төрд ер оролцолгүй өдий хүрч ирсэн. Харин баруунд элэгтэй хүн. Украины дайн ид өрнөж асан үед л тэр манлайлсан. Сүүлийн жилүүдэд ярьдаг юм нь Оросыг, В.Путинийг муулах, аюулыг сэрэмжлүүлэх, Монголыг барууны ертөнцөд сурталчлах болж хувираад буй.

Экс Ерөнхийлөгчийн эрх ашгийг дотоодын улс төрөөс бус, гадаад ертөнцөөс эрж хайх хэмжээнд.

Энэ удаа харин Ц.Элбэгдорж фракц бүрдүүлж, УИХ-ын сонгуульд өрсөлдөнө гэвэл итгэхэд бэрх. Тэр Хөгжлийн банк, нүүрсний гэх хэргийн сонсголын алинд ч өөрийн биеэр ирээгүй. “Гутлаа тослоод, зангиагаа зүүгээд...” уриатай Ц.Элбэгдорж Л.Оюун-Эрдэнийн ЗГ-ын гаргаж тавьсан аль ч хэрэгт очиж шалгуулахгүй байгаа.

Нөгөө талаар, “Намайг битгий оролд, би нэгэнт улс төрөөс холуур тойръё” гэсэн тохироонд ч хүрсэн юм шиг харагддаг. Ц.Элбэгдорж улс төрд нөлөөлж эхэлбэл өөрөө л хууль шүүхийн өмнө хүндхэн байдалд орох дүр зургуудтай.

Тэгэхээр Ц.Элбэгдоржийг онилсон нь сонгуультай холбоотой байх магадлал тун бага.

Хотын фракцын эцэг М.Энхболд, экс Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж хоёрыг л өнөө жилийн УИХ-ын сонгуулиас холуур тойрно гэдэг яриа бий. Одоо ид Улаанбаатар хотын газрын асуудлыг сөхөж, ярьж байгаа цаг үед М.Энхболд улс төр хийх боломж, бололцоо тун бага.

Л.Оюун-Эрдэнэ ярилцлагадаа М.Энхболдын талаар ч дурдсан, гэхдээ эзлэх хэмжээ нь Ц.Элбэгдоржийг онилсноос нь бага юм. Гэхдээ тэдний хувьд хэрэгт ороогдох эрсдэл нь төдий хэмжээнд ижил.

4.

Ц.Элбэгдорж Ерөнхийлөгч байх хугацаандаа УДШ-ийн нийт шүүгчдийн 50 хувийг томилжээ.

Энэ логикоор, хэрэв Ц.Элбэгдорж болон түүний хамаарал бүхий хүмүүсийн хэрэг шүүхэд шилжвээс гацдаг. Үүнийг Л.Оюун-Эрдэнэ ярилцлагын төгсгөл хавьд онцлоод авсан.

Ц.Элбэгдоржийг “Эрдэнэт”-ийн 49 хувийг Ч.Сайханбилэгийн Засгийн газраар дамжуулан хувийн хэвшилд шилжүүлэх их ажлын гол автор гэж дурдсан. Мөн Н.Энхбаярыг баривчилж, намыг нь МАН ба МАХН болгож хуваах ажлыг шүүх дээр гардан гүйцэтгэсэн хэмээв. МАХН, МАН статусын хувьд УДШ дээр хүчин төгөлдөр бүртгэгдсэн өдөр, түүнийг Их тэнгэрийн аманд Н.Алтанхуяг, Д.Дорлигжав нарын хүмүүстэй хундага тулгаад, “Ялалтыг чинь шүүхээр баталгаажуулж өглөө” хэмээсэн гэж ч онцолсон. Гэхдээ сонгуульд АН унасан удаатай.

Эдгээр үндэслэлээр харвал, Л.Оюун-Эрдэнэд Ц.Элбэгдоржоос айх айдас алга. Сонгуульд АН-ын зангидах хүчнээс ч айгаагүй гэмээр.

Харин сонгуулийн өмнөх пиартаа Ц.Элбэгдоржийг хэтийдүүлэн ашиглачихлаа л гэж хармаар.

Ер нь нэг нэгээр нь шонд өлгөдөг арга ажиллагаа явсан. “Сахал” Д.Эрдэнэбилэгийг “Монголын Эль Чапо” гэж цоллоод л. Сонирхолтой нь, түүний өнгөрсөн гурван жилд “Эль Чапо” болгон цоллосон хэд гурван хүний аль нь ч шүүхээс ял шийтгэл аваагүй, гэм буруутай нь нэг тийш эцэслэгдээгүй байна. Тэгэхээр нэг талаас өддөг, тэгээд өөрийн эрх ашгийг дэмжүүлж, тохирч авдаг. Эс бөгөөс үнэхээр шүүхийн байгууллага дахь нөгөө талын нөлөөллүүдийг дийлдэггүй гэж ойлгогддог.

Сүүлийн логикоор, Ц.Элбэгдоржийг ийнхүү цоллож, нийгэмд гарган ирж шидсэн нь түүнтэй зарим хэрэг дээр мэдээлэл хуваалцах, эсвэл буулт хийлгэх тохироо байж мэднэ. Тодруулбал, өнгөрсөн гурван жилд сөхсөн “Эрдэнэт”-ийн 49, С.Зоригийн хэргүүдээ сонгуулийн өмнө дорвитой явуулахын тулд удаан нуусан хөзрөө дэлгэж байна. Тэр нь Ц.Элбэгдоржийг сандаргах.

Нэг үгээр Ц.Элбэгдоржийн сонгуульд фракц бүрдүүлж өрсөлдөхөөс айсан, хариу бэлтгэл базаасан гэж эл үйлдлийг нь харахад өнгөцхөн, үндэслэлгүй болж байна. Харин одоо С.Зоригийн хэрэг хийгээд “Эрдэнэт”-ийн 49 дээр дахиад юу өрнөх нь вэ, түүнээс л экс Ерөнхийлөгч рүү ноцсон гол зорилго тодрон харагдана.

М.ТЭНГИС

Энэ мэдээнд өгөх таны үнэлгээ

Хуваалцаарай Жиргээрэй