Хэмжилт, шинжилгээний дүн: Ураны улмаас хүн, малын эрүүл мэнд, байгаль орчинд сөргөөр нөлөөлсөн зүйл байхгүй

Сүүлийн үед олон нийтийн цахим орчиндцацагдаад байгаа “...уранаас үүдэлтэй байгаль орчин, мал амьтанд сөрөг нөлөө үзүүлж байна...” гэх мэдээлэл цацагдах болсон.

Иймд Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын Тэргүүн дэд даргын 2025 оны 03 дугаар сарын 19-ний өдрийн 75 дугаар тушаалаар байгуулагдсан Ажлын хэсэг Дорноговь аймгийн Сайншанд, Улаанбадрах сумдад2025 оны 03 дугаар сарын 22-ны өдөр холбогдох асуудлыг тодруулах, нягтлан шалгах, дүгнэлт гаргах, олон нийтэд үнэн бодит мэдээллийг хүргэх зорилгоор 

• Засгийн газрын ХЭГ-ын Бүс, орон нутгийн удирдлага зохицуулалтын газраар ахлуулсан Аж үйлдвэр, эрдэс баялгийн яам,
• Байгаль орчин, уур амьсгалын өөрчлөлтийн яам,
• Усны газар,
• Мал эмнэлгийн ерөнхий газар, 
• Нийгмийн эрүүл мэндийн үндэсний төв,
• Цагдаагийн ерөнхий газар,
• Цөмийн энергийн комиссын ажлын алба,
• Стандарт хэмжилзүйн газрын Цацрагийн хяналтын лаборатори,
• “Мон-Атом”ХХК болон орон нутгийн байгууллагуудын төлөөллөөс бүрдсэн бүрэлдэхүүн иргэд, малчидтай газар дээр нь уулзаж, холбогдох чиглэл бүрээр хэмжилт, шинжилгээ гүйцэтгэж ажиллалаа.

Мал эмнэлгийн ерөнхий газар:

Улсын Мэл эмнэлэг ариун цэврийн төв лабораторид хийгдсэн шинжилгээгээр Улаанбадрах сумын малчин Д.Норсүрэнгийн дутуу төрсөн ихэр ишигний ураг мөн тус сумын 1 дүгээр багийн малчин Н.Батбаатарын ургийн гажигтай төрсөн хурганы дээжид хийсэн шинжилгээгээр хүнд метал, цацраг идэвхт бодис хэвийн хэмжээнээс бага байна.

Цацрагийн хяналт, шинжилгээний талаар:

Ажлын хэсэгт Цөмийн энергийн салбар, чиглэлийг төлөөлж Аж үйлдвэр, эрдэс баялгийн яамны Салбарын хяналтын газрын улсын ахлах байцаагч, Цөмийн энергийн комиссын Ажлын албаны Цөмийн аюулгүй байдлын бодлогын газрын мэргэжилтэн, Стандарт хэмжил зүйн газрын Цацрагийн хяналтын лабораторийн шинжээч нарын бүрэлдэхүүнтэйгээр хүн,малын эрүүл мэнд, хүрээлэн байгаа орчинд цацрагийн сөрөг нөлөө үзүүлж байгаа эсэхийг тодруулах зорилгоор Дорноговь аймгийн Сайншанд, Улаанбадрах сумдын нэр бүхий малчин иргэдийн хаваржаа, хүн, малын ундаалдаг гар худаг, малын хашаа, малын бэлчээр зэрэг нийт 13 цэгт гамма цацрагийн тунгийн чадлын хэмжилт хийж, тус цэгүүдээс байгалийн болон зохиомол цацраг идэвхт изотоп тодорхойлохоор хөрсний 14 дээж, ундны усны 7 дээж, судалгааны зорилгоор усны 7 дээжийг тус тус авч, улсын ахлах байцаагчийн дүгнэлт гарсан.

Улсын ахлах байцаагчийн дүгнэлтээр тус бүс нутгийн хүн малын ундаалдаг гүний худаг, малын хашаа, малын бэлчээрт газар дээр нь хийсэн гамма цацрагийн тунгийн чадлын хэмжилтийн дүн байгалийн цацрагийн дэвсгэр түвшин болох 0.20 мкЗв/ц хэмжээнээс хэтрээгүй буюу 0.03-0.13 мкЗв/ц гэсэн үзүүлэлттэй байсан. 

Мөн Стандарт, хэмжил зүйн газрын Хүнсний Аюулгүй байдлын Үндэсний Лавлагаа лабораторийн Цацрагийн хяналтын лабораторид хүргүүлсэн хөрсний дээжүүдэд агуулагдах цацраг идэвхт изотоп Кали, Уран, Тори-ийн хэмжээ 8-1000 Бк/кг байгаа нь Цацрагийн аюулгүйн нормд заасан цацрагийн хяналтад байх шаардлагатай хамгийн бага утга (U238, Th232-1000 Бк/кг, К40-10000 Бк/кг)-аас бага буюу Монгол орны хөрсөнд агуулагдах байгалийн цацраг идэвхт изотопын дундаж хэмжээнд байна.

Хүн малын ундаалдаг гүний худгийн уснаас авсан дээжүүдэд байгалийн гаралтай цацраг идэвхт изотоп Радоны хувийн идэвх 2-85 Бк/л хэмжээтэй байгаа нь MNS:900-2018 стандартад заасан ундны усны цацрагийн аюулгүйн үзүүлэлт 100Бк/л -ээс  хэтрээгүй үзүүлэлттэй гарсан байна.

Усны газрын Усны хяналтын төв лабораторийн дүгнэлт:

Улаанбадрах сумын 2, 3-р баг болон Сайншанд сумын 5-р багийн нутагт орших малчдын унд ахуйн гүний худгааснийт 8 ширхэг усны сорьц авч, ерөнхий хими, микро элемент болон бичил амь судлалын шинжилгээ хийлээ. Мөн сумын 2 болон 3-р багын малчдын унд, ахуйн хэрэгцээндээ ашиглаж буй нийт 5 гүний худгийн усанд гидрохимийн нарийвчилсан шинжилгээ хийхэд сул шүлтлэг орчинтой, хатуувтар, шорвог усны ангилалд хамаарч байна. 

Тухайн аймаг нь гадаргын усны урсацгүй, гүний уснаас тэжээгддэг мөн Монгол орны газрын доорх усны зүй тогтол хойноос урагш чиглэлд эрдэсжилт нэмэгддэг, хамааралтай. Ихэнх сумын нутагт газрын доорх янз бүрийн эрдэс, чулуулгийн орд ихтэй тул гүний усыг сонгомол элементүүдээр баяжуулан эрдэсжилтийг нэмэгдүүлж байна гэж үзэж байна. 

Эдгээр хэмжилт, шинжилгээнүүдийн дүнгээс харахад тухайн бүс нутгийн хүн ам, мал амьтны эрүүл мэнд, хүрээлэн буй орчинд үзүүлсэн сөрөг нөлөөлөлгүй болно.

Энэ мэдээнд өгөх таны үнэлгээ

Хуваалцаарай Жиргээрэй