СУРВАЛЖИЛГА: Хаягдал цаасаар хийсэн түлш 20-45 минут шатдаг, илч сайтай

Бид дууссан дэвтэр, уншихгүй сонин, сэтгүүл, ашиглахгүй цаасаа хайрлалгүй хаядаг. Гэтэл хаягдал цаасаар Б.Гантөмөр хэмээх залуу түлш хийжээ. Энэ тухай мэдээллээ цахим хуудсандаа нийтэлснийх нь мөрөөр холбогдсон юм.

Иргэн Б.Гантөмөр Канад Улсад цаасны үйлдвэрт 14 жил ажилласан байна. Энэ оны нэгдүгээр сард эх орондоо иржээ. Монголд ирээд хэвлэх үйлдвэрийн хаягдал цаас, ном сонины цаасыг дахин боловсруулж, ашиглахгүй байгаад эмзэглэж, өнгөрсөн дөрөвдүгээр сараас өөрийн хоёр дүүтэйгээ хамтран түлш хийж эхэлсэн байна. Тэд энэ зуны турш нийт 5 сая гаруй түлш хийж нөөцөлжээ. Учир нь тэдэнд үйлдвэрийн байр байхгүй тул түлшээ өвөл хийх боломжгүй аж. Одоохондоо зөвхөн дулааны улиралд хийж, наранд хатаах боломжтой гэв. Гэхдээ олон иргэд тэдний хийсэн түлшийг хэрэглэж, давуу талыг нь мэдэрвэл  ирэх жилээс жижиг үйлдвэртэй болох бодолтой байгаагаа нуусангүй.

Гэхдээ тэд нэгэн асуудалтай нүүр тулжээ. Нийслэлд түлээ, нүүрс худалдаалдаг цэгүүд Таван толгой түлш компанитай гэрээтэй байдаг тул адил төрлийн түлш борлуулж болохгүй гэсэн байна. Иймд тэрбээр түлшээ хаана худалдаалж, хүмүүст хүргэхээ мэдэхгүй байгаа аж. Бид түүнтэй Сонгинохайрхан дүүргийн Зургадугаар хорооны гэр хорооллолд хүмүүст түлшээ танилцуулж байх үеэр нь уулзаж ярилцлаа.

-Яагаад заавал хаягдал цаасаар түлш хийе гэж бодов?

-Цаас гэдэг чинь мод биз дээ. Хэвлэлийн компанийн хаягдал  цаас, ном, сонины хаягдал, цаасны үйлдвэрийн хаягдлууд зүгээр л хогийн цэг рүү ачигдах ёсгүй. Үүнд л миний сэтгэл их эмзэглэсэн юм. Тэгээд хаягдал цаасыг ашиглаад түлш хийж, агаарын бохирдлоо бууруулахад хувь нэмрээ оруулахаар шийдсэн. Бидний үр хүүхэд, ач, зээ нар амьдрах газар шүү дээ. Түүнээс биш би мөнгө олох зорилгыг гол болгоогүй.

Яахав ганц нэг хүн бидний бүтээгдэхүүнийг янз бүрийн хүний хэрэглэсэн цаасаар хийсэн юм биш биз, гал бузартана гэлцдэг л юм. Бид эрүүл, цэвэр агаарт амьдрахыг хүсэж байна гэсэн мөртлөө  бохир цаасаар юм хийхгүй л дээ. Тэглээ ч тийм цаастай ажиллахыг хэн хүсэх билээ. 

-Түлшийг барьцалдуулахын тулд ямар бодис, орц ашигладаг вэ?

-Бид түлшиндээ үйлдвэрийн хаягдал цагаан цаас, модны үрдэс, ургамлын болон, малын тос ашигласан. Гэхдээ бүгд хаягдлууд.

-Нэг боодлыг нь 2000 мянган төгрөгөөр худалдаалж байгаа юм байна. Тийм үү?

-Арван ширхэгийг нь 2000 мянган төгрөгөөр худалдаална. Одоохондоо тэгж олноор нь авсан хүн алга л байна. Сонирхоод хоёр, гурван боодлыг л авч байна.

-Бусад түлшнээс юугаараа онцлог, давуу талтай вэ?

-Бид түлшээ зун хийж дууссан гэсэн дээ. Зуны орой сэрүүнд хааяа түлдэг байсан. Их илчтэй, дулаахан. Үнс маш бага гардаг. Утаа бараг л гардаггүй. Янданд хөө тогтохгүй юм билээ.

Яахав пийшингээсээ хамаараад шаталт нь харилцан адилгүй байсан л даа. Энгийн пийшинд хийхэд 45 минут шатаж байсан. Харин төслийн зууханд түлж үзэхэд, 20  минут л шатаж байна лээ.

-Цаас их хурдан асдаг шүү дээ. Энэ түлшний асалт удаан байгаа нь юутай холбоотой гэж та бодож байна?

-Бид дулаан гаргахын тулд тос хольсон. Асалт удаан байгаа нь сайн нягтруулсантай л холбоотой байх.

-Түлээ, нүүрс зардаг цэгүүд дээр борлуулж болохгүй болчихлоо. Сонирхсон хүмүүс хаанаас очиж авах боломжтой вэ?

-Хийж эхлэхдээ ийм асуудал гарч ирнэ гэж тооцоолоогүй. Түлээ, нүүрс зардаг цэгүүдэд л өгчих юм байна гэж бодсон. Одоохондоо үзэж, сонирхож, авъя гэж байгаа хүмүүс надтай холбогдоод л ирж авч байна. Гэхдээ анзаараад байх нь ээ хотын утаанд санаа зовж буй залуус л их ирж байна. Яахав хүмүүс хэрэглээд мэддэг болох бол цаг хугацааны л асуудал байх.

Биднийг ийн ярилцах зуур цөөнгүй хүмүүс цаасан түлшийг сонирхож байлаа. Зарим иргэд “Энэ үртэс юм уу, юу юм бэ” гэж асууж байв. Ихэнх иргэд “Үүнийг нүүрсний оронд хэрэглэлээ гэхэд ямар хэмжээтэйг хийх вэ, уг нь их цэвэрхэн харагдаад байх юм. Гар бохирдуулахгүй юм даа” гэх мэтээр асууж лавлах аж. Б.Гантөмөр “Энэ юу ч биш. Энэ юу юм, иддэг юм уу, түлж болдог юм уу” гэх хүмүүс ч бий хэмээсэн юм.

Иргэд түлшийг зүгээр нэг сонирхоод өнгөрөхгүй, худалдаж авч байв. Хоёр боодол түлш худалдан авсан нэгэн эзэгтэйн сэтгэгдлийг бид сонслоо.

Иргэн О.Энхмаа “Манайх энэ жил хотын төвөөс зайдуу лагерьтаа амьдрах юм. Одоохондоо бол сайжруулсан түлш хэрэглэж байгаа. Зургаан ширхгийг авахад долоо хоног түлчих юм байна лээ. Манайх энэ түлшийг нүүрсэн дээрээ нэмэлтээр түлж үзье гэж бодлоо. Боломжийн байвал цаашдаа авч хэрэглэе л гэж бодож байна даа” гэв.

Ингээд бид хоёр боодол түлш худалдан авч ойролцоох нэгэн айлын пийшинд туршиж үзлээ.

Бидний зочилсон айлын эзэгтэй Т.Мөнхцэцэг ч бас уг түлшийг цахим сүлжээнээс харсан аж. Эко түлшийг энгийн пийшинд хийсний дараа гал дээр байсан ус гуравхан минутын дотор л буцалж байв.

Гэрийн эзэгтэй Т.Мөнхцэцэг “Авч хэрэглэж үзье л гэж бодоод байсан юм. Гар хуруу заваан болохгүй их аятайхан юм байна. Гар л жаахан тос болох юм байна. Гэхдээ хөө болсноос л дээр шүү дээ” гэлээ.

Ийнхүү хаягдал цаасаар түлш хийж, агаарын бохирдлоо бууруулахыг хүссэн иргэнтэй та бүхнийг уулзууллаа. Түүнтэй холбогдохыг хүсвэл ЭНД дараарай.

ГЭРЭЛ ЗУРГИЙГ: Т.ХҮЧИТБААТАР

Энэ мэдээнд өгөх таны үнэлгээ

Хуваалцаарай Жиргээрэй