Г.Занданшатарыг ч, Д.Амарбаясгаланг ч явуулах боломжоо АН зэрэгцүүлэн эдлэх цаг

-Намын дарга, Ерөнхий сайдын суудлыг 1 сарын дотор, спикерийн албыг 15 сарын дараа авч байсан У.Хүрэлсүхийн туршлага-

Өнгөрснөө харцгаая, гэхдээ ойрхны жишээ.

• 2017.08.21: Ж.Эрдэнэбатын Засгийн газарт Шадар сайдаар ажиллаж байсан У.Хүрэлсүх танхимын нөхөд нь тагнаж чагналаа хэмээн, огцрох өргөдлөө өгч байв.

• 2017.10.14: У.Хүрэлсүх Шадар сайдаас чөлөөлөгдөнгөө МАН-аас дэмжлэг авч "давхисаар", Ерөнхий сайдаар томилогдов.

• 2017.11.21: У.Хүрэлсүх МАН-ын дарга боллоо.

Энэ гурван огнооны дундах зай нь ердөө 23-37 хоног. Тэр 23-37 хоногийн дотор л ажиллаж байсан Засгийн газраа огцруулаад, дараачийн танхимын тэргүүнээр өөрийгөө сонгуулангаа МАН-ын дарга болж чаджээ.

Гэхдээ тэр зогсоогүй юм. Ерөнхий сайд, МАН-ын даргын суудлаас УИХ-ын даргын албан тушаалыг өөрийн хүндээ авч өгөх, М.Энхболдыг явуулах ажлаа эхлүүлсэн.

Тэр ажил нь Шадар сайдаас огцронгоо шинэ ЗГ-ын тэргүүн болж, шуудхан намаа авчихсан ялалтын замналтай нь адилхан байсангүй. Учир нь, УИХ-ын даргыг улстөрийн хар хороор огцруулах, чөлөөлөх боломжгүй. Хуулиараа огцруулах боломж нь хаалттай байсан гэж болно. Зөвхөн өвдсөн, өөрөө өргөдлөө гаргасан, цэцийн дүгнэлт гарсан, гэмт хэрэг хийсэн нь тогтоогдсон, эрүүл мэндийн шалтгаан гэсэн 5 үндсэн зарчмын хүрээнд л спикерийг үүрэгт ажлаас нь чөлөөлж байв.

Тухайн үед У.Хүрэлсүх Ерөнхий сайдын хувиар ҮХЦ-д М.Энхболдын асуудлаар хандаж, Л.Оюун-Эрдэнэ, Т.Аюурсайхан нарын гишүүд талбайд жагсаал хийж, элдэв нэгээр үзэж тарцгаасан. Эцэст нь, тэд УИХ-ын тухай хуулинд зөвхөн М.Энхболдод зориулж, УИХ-ын тухай хуулинд "УИХ-ын нийт гишүүний олонх УИХ-ын даргыг огцруулах үндэслэл бүхий санал гаргасныг УИХ хүлээн зөвшөөрсөн" тохиолдолд гэсэн өөрчлөлтийг хийсэн юм.

Ингэж ноцолдсоор тэд, 2019.01.29-ний өдөр М.Энхболдын УИХ-ын даргын албан тушаалаас нь буулгаж байв. Нэг ёсондоо У.Хүрэлсүх танхимын тэргүүн авснаасаа хойш 15 сарын турш М.Энхболдтойгоо ноцолдож байж, түүний суудлыг Г.Занданшатарт шилжүүлж байжээ. У.Хүрэлсүхэд Засгийн газрын тэргүүн, МАН-ын даргаар сонгогдоход 1 сар орчмын хугацаа л хангалттай байхад спикерийн суудал 15 сарын турш махаа идсэн хүнд ажил болж байжээ.

МАН-ыг төрийн хэдэн инстутицээрээ тоглох тоглоом нь хэр удаан үргэлжлэхийг энэ удаад бол АН шийдэж байгаа. Үүгээрээ 2016 оны сонгуулиар бүрдсэн УИХ-аас эрс ялгаатай юм.

-АН энэ тохиолдолд Г.Занданшатар, Д.Амарбаясгалан нарыг ЗЭРЭГЦҮҮЛЭН хэлэлцэх санал тавьсан нь хамгийн зөв, сөрөг хүчний сайн нүүдэл байлаа-

Нэг талаас Г.Занданшатарыг Ерөнхий сайдаас огцруулах, нөгөө талаас Д.Амарбаясгаланг УИХ-ын даргаас огцруулах бичиг УИХ-д өргөн баригдсан. Хуулийн 10 хоногтоо Г.Занданшатарыг огцруулах эсэх асуудал бол шийдэгдэх учиртай. Харин УИХ-ын даргыг огцруулах агуулга хугацаа, тодорхой нарийн дэг үгүй. Хүсвэл тэр асуудлыг УИХ руу оруулж ирнэ. Хүсэхгүй бол Д.Амарбаясгалан өөрөө УИХ-ын дарга учир дарчихна.

Аль нэг бичиг нь гацах тусам хэрэлдэгч талууд бүр ч хоёр тийшээ хараад суучихна. М.Энхболдыг огцрохыг шаардах үеэр азаар төсвөө баталсан цаг байлаа, 2019 оны. Түүнээс биш Х.Нямбаатар, Л.Оюун-Эрдэнэ зэрэг залуу гишүүд чуулганы үйл ажиллагаандаа огт оролцохгүй, асуудлаа шийд гэдэг л шаардлага тавьж байсан. Эдүгээ Д.Амарбаясгалан хэлэлцэх асуудлын дараалалд өөрийн огцрох эсэх асуудлыг оруулахгүй гүрийх аваас гарын үсэг зурсан 67 гишүүн чуулгандаа оролцохгүй тэрийгээд хэвтчих бүрэн боломжтой.

Яг ийм эрх баригчдын эгзэглэлийг харин АН маш сайн олж харж, зөв нүүдэл хийлээ.

Тэд "Г.Занданшатар, Д.Амарбаясгалан хоёрынхоо асуудлыг нэг өдөр хэлэлцчих, бид шийдээд өгье" гэдэг мессижээ өгчихлөө. Өөрөөр хэлбэл, нэгийг нь хэлэлцэж, нөгөөг нь нуугдуулах тоглоомонд АН сөрөг хүчнийхээ хувьд орохгүй гэж шийджээ. Зөв. Ер нь МАН-ын тоглоом биш гэдгээ одоо АН харуулах цаг болсоон.

Юмны учир гэж, тэд энэ удаагийн санал хураалтад хэр шударга оролцоно. Ирэх 2027 оны Ерөнхийлөгчийн, 2028 оны УИХ-ын сонгуулийн ялах, ялагдах жинд нь эл энерц эргэж нөлөөлнө. Учир нь, АН-ын энэ удаагийн зэрэгцүүлэн хэлэлцэх шаардлага өөрөө парламентын засаглалаа хамгаалахад чиглэчхэж байна. Тэдний хөндөж байгаа улс төрийн намын дарга спикерийн суудалд суух нь зөв үү. ҮАБЗ-д багтах нь хэр зохистой гэдэг аргумент дэлхийн улсуудад ч яригдаж, шийдлээ олсоор байгаа хэлбэр.

"Бид саналаа яг тулгаж байгаад хайрцаглана, задгай саналтай орж загасны шүүр болохгүй" гэдгээ ч зарлалаа. Ийм сөрөг хүчний дуу хоолойг олон нийт үгүйлж байгаа. Гэхдээ тэд саналаа хайрцаглаж байгаад,

• Г.Занданшатарыг үлдээгээд, Д.Амарбаясгаланг явуулах,
• Д.Амарбаясгаланг үлдээгээд, Г.Занданшатарыг огцруулах,
• Тэднийг хамтад хөтлөлцүүлээд, "баяртай" гэж хэлэх ийм гурван сонголт байна.

Саналаа анхнаасаа л хайрцаглаж болох байсан. Гишүүд нь хоёр талд хоёр өөр агуулгаар гарын үсэг зурах эсэхээ ч бүлэг дотроо ярилцаж болох байлаа. Гол нь, АН-ын бүлэг бүхэлдээ О.Цогтгэрэлийн Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхэд төлөх ёстой өрийг хамт төлөлцөхийн оронд задгай, либериал илүү ардчилсан зарчмаар оролцох боломжоо эдлээд яваад байв.

Харин яг сүүлийн мөчид тэд сөрөг хүчний үүргээрээ намынхаа хэрүүлийг төрийн толгойд залчхаад байгаа хоёрыг хоёуланг нь огцруулах уу, аль нэгийг өмөөрч авч үлдэх үү гэдэг сонголтоо хийх юм. Сөрөг хүчин талаасаа бол яах аргагүй хоёуланг нь явуулах ёстой. Нөгөө талаас тэд Ерөнхийлөгчөөс ч, Д.Амарбаясгалангаас, Г.Занданшатараас ч хараат байж чадах уу гэдэг асуудал байна.

ТББХ-ны бүрэлдэхүүнд багтдаг О.Алтангэрэл, Ө.Шижир нарын харьцангуй бие даасан залуу гишүүд нь л гэхэд Ерөнхийлөгчид "хайрцаглагдаад" Энэтхэг явчихжээ. Тэднээс сайныг ч, засрашгүй худалдагдсан байдлыг ч зэрэг харах боломжтой.

Энэ мэдээнд өгөх таны үнэлгээ

Хуваалцаарай Жиргээрэй