Ам бүл арвуул, 8 хүүхэдтэй С.Батбаярынх: Хүүхдүүдээ харах асуудалгүй ээ, багш нарын шаардлагыг дэмжиж байгаа

Багш нар хугацаагүй ажил хаяхтай зэрэгцэж, цаг агаар хүйтэрлээ. Улирал намраас, өвөл руу шилжиж буй энэ өдрүүдэд хүүхдүүд гэртээ байж, сургууль, цэцэрлэг гэж өглөө, оройдоо даарч, хөрөхгүй нь таатай хэдий ч урт хугацаандаа бодит эрсдэлүүд дагуулж болзошгүй. Гэсэн хэдий ч олон жил төрдөө хаягдаж, хамаг муу амьдралаа чимээгүй үүрч, тэвчиж ирсэн багш нар тэмцлийн хамгийн хүнд гэж хэлж болох хэлбэрт шилжлээ. Ингэснээр хүүхдүүд гэртээ байхаас өөр аргагүйд хүрч, аав ээж, асран хамгаалагчид хүүхдээ хүнээр харуулах, аль нэг нь ажлаасаа чөлөө авах, харах хүнгүйгээр гэрт нь үлдээх зэрэг сонголтуудтай нүүр тулж байна.

Энэ үйл явдал эрх баригчдад мэдрэгдэхүйц дохио өгч, сургууль, цэцэрлэгийн багш нар хүүхдэд боловсрол олгохоос гадна хамгийн аюулгүй асран хамгаалагчийн үүрэг гүйцэтгэдэг гэдгийг нийгмээрээ мэдэрч байгаа болов уу.

Бид энэ хүрээнд ам бүл арвуулаа, найман хүүхэдтэй С.Батбаярынд болон ам бүл наймуулаа амьдардаг, зургаан хүүхэдтэй Д.Амартүвшингийнд очиж, нөхцөл байдлыг сурвалжиллаа. Энэ хоёр айл гэр хороололд, хашаа байшинд амьдардаг. Биднийг очиход С.Батбаяр том хүүгийн хамт эзгүй байв.

Эдний том хүүхэд 16 настай, бага нь хоёр ойтой. Харин Д.Амартүвшингийн том хүүхэд 12 настай, хамгийн бага нь мөн л хоёр ой гарантай. Тэд хүүхдүүддээ боловсрол эзэмшүүлж, мэргэжилтэй болгохын төлөө хичээнгүйлэн хөдөлмөрлөж яваа гэдгээ хэллээ. Мөн олон хүүхэд төрүүлж, өсгөнө гэдэг амаргүй ч хорвоогоос мэдэрдэг "үнэгүй" аз жаргалын нэг хэмээн ярьж байна.

Б.Оюунбат: Миний эмээ 16 хүүхэд төрүүлсэн, намайг эмээ шигээ олон хүүхэдтэй болсон гэцгээдэг

-Танайх хотын унаган айл уу?

Үгүй ээ, би Дарханых. Хотод ирээд нөхөртэйгөө танилцсан, энд 16 жил болж байна. Манайх найман хүүхэдтэй, ам бүл арвуулаа амьдардаг. Хамгийн том хүү маань 16 настай. Тэгээд доошоо хоёр, хоёр насны зөрүүтэй. Хамгийн бага нь хоёр настай. 

Миний хувьд хүүхдүүдээ хараад гэртээ байдаг. Ажил хийх ямар ч зав, боломж байхгүй. Хүүхдүүдээ сургууль, цэцэрлэгт нь хүргэж өгч, аваад л таардаг даа. Зургаан хүүхэд сургуульд, хоёр хүүхэд цэцэрлэгт явдаг. Харин манай хүн хувиараа ажил хийж, гэр бүлээ дутуугүй сайхан амьдруулдаг.

-Ээжийн ажил бол барагдахгүй их биз?

-Өглөө хамгийн эхлээд цэцэрлэгийн хоёр хүүхдээ хүргэж өгнө. Сургуульд сурдаг зургаан хүүхдийн маань гурав нь өдөр, гурав нь өглөө хичээлтэй байдаг. Өглөө хичээл нь ордог хүүхдүүдээ аав нь хүргээд өгчихдөг. Харин би бага хоёроо цэцэрлэгт нь хүргэдэг. Бас хүүхдүүдийнхээ хичээл тарахаар очиж авна. Зөрүүлээд өдөр явдаг гурван хүүхдээ хичээлд нь хүргэж өгнө. Хажуугаар нь гэрийн ажил гээд хийх зүйл мундахгүй ээ. Нэг л мэдэхэд оройн хоолны цаг болчихсон байдаг. Ер нь өглөө долоон цаг гээд л бужигнаад эхэлнэ. Орой хамгийн эртдээ 22, 23 цагт л унтацгаана даа.

-Сургууль, цэцэрлэг тарлаа, хүүхдүүд ирлээ л бол гэр дүүрэн?

-Өө тийм, байнгын бужигнаад л. 

-Хүүхдүүдийн сургууль, цэцэрлэг эндээс хэр зайтай вэ?

-Сургууль эндээс 2 км зайтай байх. Цэцэрлэг нь энэ доошоо байрнууд дунд бий. Нэг их хол биш ээ. 

-Олон хүүхэдтэй байхын сайхан нь?

-Зарим хүмүүс боддог байх. Яаж ийм олон хүүхэд өсгөдөг байна аа гэж. Одоо бүгд харьцангуй том болчихсон болохоор гайгүй дээ. Бараг томчууд нь дүү нараа хараад л. Дүү нар нь ах, эгч нараа харж, дагаж өсөөд, бие даагаад сурчихдаг. Айлын хоёр, гурван хүүхэд ам руугаа хоолоо халбагадуулж идэж байхад манай хүүхдүүд хоолоо ер халбагадуулж үзээгүй. Агаа, аниа нартайгаа зэрэгцэж суугаад л хооллочихно. Олон, цөөний ялгаа энэ л дээ. 

-Танай хамаатнууд дунд тань шиг олон хүүхэд төрүүлсэн хүн бий юу?

-Манай эмээ 16 хүүхэд төрүүлсэн. Тийм болохоор манай хамаатнууд намайг эмээгээ дуурайсан олон хүүхэдтэй гэцгээдэг. Би ер нь багадаа ах, эгч нарынхаа хүүхдийг дандаа хардаг, хүүхдэд их хайртай байсан. Урд айл хүүхэд хараад өгөөч гэсэн ч төвөгшөөхгүй харж л байдаг, хүн төрлөө гэвэл бараг тэнд нь оччихсон баярлаад гүйж байдаг ийм л хүүхэд байлаа. Багаасаа олуулаа өссөнтэй холбоотой байх л гэж боддог. 

-Багш нар ажил хаячихлаа, хүүхдүүд гэртээ байхаас өөр сонголтгүй болж байна. Энэ шийдвэрийг хэрхэн хүлээж авав?

-Миний хувьд гэртээ байнга байдаг болохоор хэцүү юм аа, одоо яана аа гэж бодогдохгүй байна. Тийм эцэг эхчүүд ч цөөхөн байгаа байх. Учир нь багш нарын тавьж байгаа энэ шаардлагыг зөв гэж дэмжиж байгаа шүү. Сүүлд цэцэрлэгийн хүүхдүүдээ очиж авахдаа заавал үр дүнд, хүрээрэй, амжилт гээд л гарч ирсэн. 

-Улс орон, эргэн тойрны хүмүүсийн амьдрал таны нүдээр ямархуу байр, байдалтай харагдаж байна?

-Нийгэм даяараа л хэцүү байх шиг байна. Манай энэ хавиар ч ялгаагүй ээ, хэцүү хэцүү. Дээр нь олон хүүхэдтэй болохоор энэ олон аймшигт хэргүүд ар, араасаа гараад байхаар айдаг юм байна. Гайхахдаа хэдэн хүүхдэдээ оройтохгүй шүү, ингэж тэгж болохгүй шүү гээд байнга л захиж,  сэрэмжлүүлж, анхааруулдаг болсон. 

Өнөөдөр /2025.10.16/ цас их орж, гадаа харьцангуй дулаан байлаа. Эдний хүүхдүүд гадаа чаргаар гулгаж, цасаар голдуу тоглож л өдрийг өнгөрөөж буй бололтой. Найман хүүхдийн ээж Б.Оюунбат огт түүртсэн шинжгүй, гэрийн бүх ажлаа хийж, хажуугаар нь бага хүүхдээ ч хөхүүлээд амжив. Харин айлын томууд аавыгаа ажилд явсан хойгуур ээждээ дэм тус болж, дүү нараа ч гадаа тоглуулж байгаа харагдав. Ингээд бид дараагийн айл болох зургаан хүүхэдтэй, ам бүл наймуулаа амьдардаг Д.Амартүвшингийнх рүү хөдөллөө, тог ч тасарлаа. Энэ хоёр айл холгүй, өөд өөдөөсөө харсан уулын энгэрт амьдарцгаадаг юм байна.

Замд хорооны зохион байгуулагч эмэгтэй, "Манайд дөрвөн хүүхэдтэй 14 өрх бий. Найман хүүхэдтэй хоёр ч айл байдаг. Нэг нь сая орсон айлынх. Их цэвэрлүү, хөдөлмөрч, зан ааш сайтай залуучууд байдаг юм. Одоо очих гэж байгаа айл ч ялгаагүй ээ. Эхнэр, нөхөр хоёулаа ажил хийдэг. Амьдрах гээд зүтгэж байгаа л залуучууд. Хүүхдүүд нь харин багавтар, нас жаахан" гэв.

Д.Амартүвшингийн эхнэр Ч.Оюунжаргал: Хоёулаа ажилтай үед том хүүхдэдээ дүү нарыг нь даатгаад үлдээхээс өөр аргагүй

-Хотод хэзээ ирж суурьшив, одоо ямар ажил хийж байна вэ?

-2012 онд хотод ирсэн. Ус сувагт хоёр жил гаран ажиллаад анхны хүүхдээ төрүүлсэн. Ингээд жил дараалж гурван хүүхэдтэй болсон. Бага насны олон хүүхэдтэй учир тогтвортой ажил хийх боломж гараагүй ээ. Ингэж явсаар бага маань цэцэрлэгт орж, гурван сарын өмнөөс л цаасны үйлдвэрт ажиллаж эхлээд байна. 

-Танайх хэдэн хүүхэдтэй юм бэ?

-Манайх зургаан хүүхэдтэй. Том маань долоодугаар анги. Дараагийнх нь зургаадугаар анги, тавдугаар анги. Харин гурван бага цэцэрлэгт явдаг. Хамгийн багын маань дээд талын хоёр 24 цагийн цэцэрлэгт сурдаг. Нэг дэх өдрийн өглөө өгөөд, тав дахийн орой авдаг даа.

-Багш нар хугацаагүй ажил хаялаа. Та хоёр хоёулаа ажилтай гэж байна. Энэ хугацаанд хүүхдүүдээ хүнд харуулах уу, яахаар байна?

-Би долоо хоног өдөр, долоо хоног шөнө ажилладаг.  Одоогоор шөнийн ээлжид гарч байгаa болохоор энэ долоо хоногтоо бол өдөр хүүхдүүдээ харчихна. Аав нь дандаа өдрөөр болохоор оройдоо хүүхдүүдтэйгээ байчихна. Хоёулаа ажилтай үед том нь дүү нараа хараад үлдэхээс өөр сонголтгүй. Энэ доор, хоёр хашааны цаана манай хадам аавынх бас бий. Эзгүйд хүүхдүүдийг маань эргэж тойрно оо. Өвлийн цагт гал, тог зэргээс айгаад байдаг юм. 

-Цалин, мөнгө хэр хүрэлцэж байна?

-Өмнө нь нөхөр ганцаараа ажил хийдэг байсан. Одоо хоёулаа ажил хийж байгаа болохоор бас ч гэж нэмэртэй. Миний үндсэн цалин 1,200,000 төгрөг. Үүн дээр урамшуулал, илүү цаг нэмэгдэхээр боломжийн л санагддаг. 

-Амьдралд хүрэлцэж байна уу, хүүхдийн мөнгө бас авдаг байх? 

-Сургууль, цэцэрлэг эхлэхээр хүүхдүүдийнхээ бүх л юмыг шинээр авч өгөх болж байгаа юм. Амаргүй шүү дээ. Нэмээд хоол хүнс, өмсөж зүүх гээд асуудал их. Мэдээж нэг хүний цалингаар амьдардаг байхад хаанаа ч хүрдэггүй, гэхдээ болгодог л байлаа. Нэмээд хүүхдийн мөнгөөр.

-Хүүхдийн мөнгө хэр дэмтэй вэ?

-Дэмтэй байлгүй яах вэ. Сард зургаан хүүхдийн 600,000 төгрөг гэдэг их мөнгө. Гол нь зөв зарцуулах хэрэгтэй. Болиулах нь зүйтэй гэж нэг гишүүн ярьсан байна лээ. Бид чинь тэр мөнгөөр ядаж л гурил будаа, ганц хоёр хүүхдэдээ гутал хүртэл авахыг л бодож байгаа юм. 

-Өвөл боллоо, хүйтэрлээ. Танайх жишээ нь дулаанаа яаж шийдсэн байна?

-Манайх нам даралтаар халдаг. Нүүрсээр галладаг хэсэгтэй. Одоохондоо хуучин түлшээ түлж байна. Шинийг нь авч үзээгүй ээ. Доор ирээд хүрэлцэхгүй дуусчхаад байгаа. 

Энэ мэдээнд өгөх таны үнэлгээ

Хуваалцаарай Жиргээрэй