Ж.Отгонбаяр: Эмийн багц, хүнс тараагаад явж байхад миний нүдэн дээр нэг хүн нас барсан

Эмнэлгүүд орны хүрэлцээгүй болж, халдвар туссан хүмүүс гэртээ өөрийгөө эмчилдэг болоод удаж байна. Мөнгөтэй нь өрхийн эмчийн зөвлөсөн эмийн багцыг худалдан авч, харин мөнгөгүй нь хатуухан хэлэхэд “үхлээ хүлээн” хэвтэж байна. Өнөөдрийн нөхцөл байдалтай нүүр тулбал яах вэ гэдгээ төр засаг нь огт тооцоолоогүйн гор ийнхүү гарч, халдвар туссан иргэн хамгийн багадаа 250 мянган төгрөгөөр эм авч буй юм. Гэвч бодит байдал дээр байгаа мөнгөндөө хоёр хоногийн хүнс авах уу, эсвэл эм авах уу гэсэн сонголтын өмнө иргэд зогсож байна. Энэ мэт дүр зургийг нүдээрээ үзэж, халдвар авсан иргэдэд Ж.Отгонбаяр хэмээх энэ эрхэм эмийн багц тарааж буй юм.

Түүний хувьд 16 хоногийн өмнө коронавирусийн халдвар авсан нь батлагдаж, гэртээ өөрийгөө эмчилсэн. Энэ тухай тэрбээр “Шинжилгээнийх нь хариу эерэг гарсны дараа маскаа зүүгээд шууд эмийн сан орж,  шаардлагатай эмүүдийг авсан. Миний авсан эмүүд 280 мянган төгрөг болж байсан. Тэгэхэд “халдвар авсан нэг хүн л өөрийгөө эмчлэхэд ийм мөнгөөр эм авч байгаа юм чинь маш олон хүн эм авч, ууж чадахгүй байгаа юм байна даа” гэж бодсон. Тэгээд 10 эмийн багц авч, “халдвар туссан, эмээ авч чадахгүй байгаа айл, өрхүүдэд тараая” хэмээн цахим хуудаснаа бичсэн. Маш олон хүн холбогдсон” гэсэн юм.

Түүнтэй зургадугаар сарын 24-ний өдөр ярилцлаа.

-Өнөөдрийн байдлаар нийт хэчнээн хүний дэмжлэгтэйгээр хэдэн өрхөд шаардлагатай эмийн багц хүргэж өгөөд байна вэ?

-Анх 10 айлд эмийн багц хүргэж өгөх гэж байсан ч найзуудынхаа дэмжлэгээр 1000 хүнд эмийн багц тараагаад явж байна. Өнөө орой 1000 дахь айл руу орно. Одоо Сонгинохайрхан дүүрэгт явна. 30 гаруй багц үлдсэн байна.

Хэчнээн хүн тусалж дэмжсэнийг мэдэхгүй байна. 40-50 гаруй дотнын найзууд минь дэмжсэн. Мөн Францаас багш  маань мөнгө шилжүүлсэн байна. БНСУ-д ажиллаж байгаа оюутан, залуучууд хүртэл мөнгө шилжүүлсэн. Цалинтай ээжийнхээ 50 мянган төгрөгийг ч шилжүүлж байна. Өчигдөр гэхэд арванхоёрдугаар ангийн нэг охин над руу 50 мянган төгрөг шилжүүлсэн. “Манай ангийнхан 50 мянган төгрөгөөр нийлээд, зугаалгаар явж байгаа юм. Би явахгүйгээр, энэ мөнгөө тань руу шилжүүлье. Та хэрэгцээтэй хүнд нь эм авч өгөөрэй” гэж хэлсэн. Эдгээр иргэд бүгд чатаар холбогдон мөнгө хийж, 1000 хүнд хамтран тусаллаа.

-Эмийн багцад ямар, ямар эм байгаа вэ. Нэг өрхөд хэдэн төгрөгийн эмийн багц тарааж байгаа бол?

-Коронавирусийн халдвар авсан хүн багц эм гэж уухгүй бол өвчин хүндэрнэ. Зарим хүмүүс зөвхөн витамин С, Д ууж байна. Бид “Арбидол” витамин С, Д, норов 7, Мана 4 тангуудыг нэг багц болгоод тарааж байгаа. Эдгээр эмийг хавсарч ууж байж вирус дарагдана. Дээр нэрлэсэн таван эм нийлээд 180-200 мянган төгрөг болсон. Халуурч байгаа иргэдэд мөн антибиотик нэмэлтээр өгч байгаа. Зөвхөн 1000 айлд эм оруулж өгөхөд 210 гаруй сая төгрөг болж байна.

-Тэгэхээр таныг маргаашнаас уг ажлаа өндөрүүлж байна гэж ойлгож болох уу. Эсвэл хүмүүс мөнгө явуулсаар байвал эм худалдан авч тараасаар байх уу?

-Ахиад эм тараах гэхээс илүү үүнийг төр нь сайн анзаараад зөв менежмент хийгээсэй гэж бодож байна. Би хэн нэгэн рүү дайрч, улс төржөөд, өвдчихсөн байгаа хүмүүстэй хамт зургаа даруулж попрохыг хүсээгүй. Зүгээр л чимээгүй хүмүүст, шаардлагатай зүйл л тараасан. Энэ нь том мессэж бочихоосой гэж л зорьсон. Эхнээсээ үр дүнгүүд гарч байна. Зарим нэг хүмүүс өрхийн эмнэлгүүдэд тусалж эхэлж байна. Эрүүл мэндийн салбар ч гэсэн шаардлагатай эмийн нөөцөө бүрдүүлж байна.

-Эмээс гадна гурил будаа гээд шаардлагатай хүнс тарааж байгаа харагдсан...

-Тийм ээ. Зарим айлд эмээс гадна, гурил, мах, будаа, тос оруулж өгч байгаа. Бүр хоол хийх материал ч байхгүй айлууд байна. Сая би нэг айл руу ороод гарч ирлээ л дээ. Дөрвөн жаахан хүүхэдтэй юм байна. Нөхөр нь барилга дээр ажиллаж байгаад бэртэл авч, ажил хийх боломжгүй болсон. Эхнэр нь ганцаараа ажил хийдэг байсан аж. Гэтэл эхнэр, нөхөр хоёр, том хүүхэдтэйгээ хамт өвдчихөж. Орлого нь тасарчихсан болохоор мах байхгүй, зөвхөн яс чаначихсан сууж байна лээ. Эмийн багцнаас гадна мах, гурил гээд шаардлагатай хүнс оруулж өгөөд, “хурдан эдгээрэй” гэж хэлчхээд гарч ирлээ.

-Танд олон хүнээс зурвас ирсэн байх. Гэхдээ тэдгээрээс яг тусламж хэрэгтэй айлаа ямар шалгуураар сонгож байгаа вэ?

-Өчигдөр 1800 гаруй хүн над руу чат бичсэн байсан. Манай ажлынхан хувааж аваад уншиж, тусламж хэрэгтэй байгаа айлуудыг сонгосон. Яг өдөр, өдрийнхөө орлогоор амьдардаг, ковид туссан хүмүүс, 2-3 хүүхэдтэй залуучуудад тусаллаа. Аль болох гэр хороололд амьдардаг айлд тусалж, орон сууцанд амьдардаг иргэдэд өгөхгүй байхыг хичээсэн. Мөн өндөр настнуудад өгөөгүй. Учир нь адаглаад тэтгэврийн мөнгөөрөө эм авчихна. Орлого тасарсан айлуудыг бодвол учиртай шүү дээ.

-Одоо танд уншаагүй зурвасууд байгаа л байх. Ямар зохицуулалт хийвэл зүгээр гэж харж байна?

-2000 гаруй хүний зурвасыг уншиж амжаагүй байна. Гэхдээ үүнийг би аль болох зохицуулж байгаа. УИХ-ын гишүүн Т.Доржханд, эдийн засагч Б.Мөнхсоёл руу холбогдож, өөрсдийнхөө ажиллаж байсан дүүрэг, нэр дэвшсэн дүүргүүд рүү эмийн багц өгөөч ээ гэсэн. Т.Доржханд өчигдөр 200, Б.Мөнхсоёл 150 эмийн багц өгсөн. Мөн бизнес хийдэг хэдэн найз нар маань 100 айлын эмийн багцыг зохицуулсан. Энэ мэт дүүргүүдийг нэг, нэг хүнд хуваарилж өгсөн. Миний тараасан 1000 багцаас гадна 500-600 айлд эмийн багц очсон гэж ойлгож болно. Одоо хоёуланг чинь утсаар ярьж байхад хүртэл тасралтгүй зурвас ирсээр байна. Хүмүүс хоол гуйгаагүй, мөнгө гуйгаагүй, витамин гуйж байна. Уг нь бол одоо хэд, хэдэн зүйлийг засчихвал бид ковидыг давчих гээд байна. Нэгдүгээрт, эмнэлгүүдийг эмийн багцаар сайн хангаад өгөх хэрэгтэй. Ингэх юм бол иргэд, өрхийн эмч хоёрын дунд хэрүүл маргааш үүсэхгүй. Би сүүлийн 4 хоног өрхийн эмнэлгүүдээр явахад зарим эмнэлэгт 5 ширхэг арбидол л байна лээ. Тэгээд яаж байна вэ гэхээр, үнэхээр хүндэрч байгаа, эмнэлэг рүү явахаар болсон хүмүүстээ л байгаа эмээ аваачиж өгч байна. Эм байдаггүй учир эмч нар утсаа авдаггүй юм байна. Дээрээс нь нэг эмч, сувилагч дээр 1000 орчим өвчтөн байдаг аж. Тэгээд өглөө, оройгүй залгаж, эмч нар руу уурлана, хэрүүл хийнэ. Эмч, сувилагч нар нуруугаа авахуулж байна.  Тэгэхээр улс 1 сая хүний эмийн асуудлыг зохицуулах хэрэгтэй. Эрүүл мэндийн даатгалын сан руу төвлөрүүлээд зохицуулалт, менежмент хиймээр харагдаад байна.

Мөн иргэд өөрсдөө ч гэсэн хариуцлагатай баймаар байна. Архидан согтуурч байна. Жишээ нь, ковидын тусгаарлах байранд сувилагч байхад халдвартай хүмүүс архидаж байна. Өөрсдийнх нь төлөө эмч, эмнэлгийн ажилчид цаг наргүй ажиллаж байхад ухамсаргүй байна.

-Орон нутгаас тусламж хүсэж, хүмүүс холбогдож байна уу?

-Зөндөө. Ний нуугүй хэлэхэд, орон нутгийн иргэдийг алгасаад уншиж байна. Завхан, Хөвсгөл, Сэлэнгээс... аймгуудаас холбогдож байна. “Та машинд хийгээд явуулчхаач” гэнэ.

-Эмийн багц, хүнсээ ямар зохион байгуулалтаар хэдээс хэд хүртэл явж тарааж байгаа вэ?  

-Өглөө яг 09:00 цагт гэрээсээ гарч байгаа. Би өөрөө бас эмээ ууж байгаа. Эдгэчихсэн байгаа ч би 14 хоногийн гам барьж байгаа. Тэгээд шөнийн 02:00 цаг гээд гэртээ орж ирдэг. Өчигдөр гэхэд 01:30 цагт гэртээ гэж орсон. Дүүрэг, дүүргээр нь хувааж аваад, дөрвөн машинтай зэрэг тарааж байгаа ч амжихгүй байна. Ядаж байхад айлууд уулын энгэр дээр, жалганы дор, заримдаа ч тэгээд хаяг нь олдохгүй юм.

-Айлуудын амьдрал ямар байна, иргэд юу ярьж байна?

-Амьдрал нь ямар байгаа нь гаднаасаа ч харагдаж байна. Дотроосоо ч харагдаж байна. Өрхийн эмч нартай хамт явж байгаа. Эмч битүү хувцас өмсөөд айл руу орж, даралт үзэж, хатгааг нь үзнэ. Гарч ирээд тухайн айлын орчин нөхцөлийг нь надад хэлнэ. Хоол хүнсгүй айлд нь 7 хоногийн хүнс оруулж өгч байгаа.

Зарим тохиолдолд үүдэнд нь эмийн багц, хүнсээ тавьчхаад хашааных нь хаалгыг тогшдог. Тэгээд 10-20 метрийн цаанаас харна. Гарч ирж хүнс, эмийн багцаа авчхаад, гараараа даллаад “баярлалаа” гэж хэлдэг.

Мөн өчигдөр миний нүдэн дээр нэг хүн нас барлаа. Сонгинохайрхан дүүргийн 32 хорооны айл байсан. Долуулаа амьдардаг байсан юм билээ. Бүгдээрээ халдвар авчихсан. Гэтэл ээж нь өнгөрчихсөн. Тийм дүр зургийг нүдээр үзэх аймар юм билээ. Хамт явж байсан эмч хиймэл амьсгаа хийгээд авч үлдэж чадаагүй. Зургаан ширхэг эмийн багц өгөхөд бүгд уйлж байгаа байхгүй юу. Тэд эмгүй, зөвхөн Витамин С л ууж байсан юм билээ. Бүгдээрээ өвдчихсөн, ээжийнхээ алтан хайрцагийг нь ч нээлгэж чадахгүй байна. Иргэдийн амьдрал ийм байна.

-Хүнс, эмийн багц авсан айлууд эргээд тань руу холбогдож байна уу?

-Холбогдож байгаа. Жишээ нь, дөрөв хоногийн өмнө эм авсан айлаас чат ирсэн. “Ханиалгахаа болиод, халуун буурчихлаа. Бие хөнгөрөөд гоё болж байна” гэсэн. Ийм зурвас хүлээж авахаар урамшаад яваад баймаар л санагдаж байгаа юм чинь.

Энэ мэдээнд өгөх таны үнэлгээ

Хуваалцаарай Жиргээрэй