СУРВАЛЖИЛГА: Баруунтуруунд оноогоороо тэргүүлсэн сурагч хотын харьяалалтай тул Ерөнхийлөгчийн тэтгэлгээс хасагджээ

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх өөрийн нэрэмжит “Илгээлт-2100” тэтгэлгээ 330 сум, нийслэлийн хороодоос шалгарсан тус бүр нэг сурагчид олгож байгаа билээ. Тус тэтгэлгийг авах болзол хангасан 428 сурагчийн нэрийг Ерөнхийлөгчийн Тамгын газраас албан ёсоор зарлаад буй. Гадаад хэл, математикийн хичээлийн ЭЕШ-ын дундаж оноогоороо сум, хороондоо тэргүүлсэн төгсөгчид “Илгээлт-2100” тэтгэлгийг олгожээ. Боловсролын үнэлгээний төвийн мэдээллийн сангаас гаргасан шилдэг төгсөгчдийн жагсаалтыг нийслэл, аймгийн Боловсролын газраар хянуулан баталгаажуулсны үндсэн дээр тэтгэлгийн эздийг тодруулснаа албаныхан онцолсон.

Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дэд дарга А.Үйлстөгөлдөр, Ерөнхийлөгчийн зөвлөх Ч.Лодойравсал нар тэтгэлэг авсан зарим сурагчид тэтгэлгийг нь гардуулан, хамт гэрт нь зорьж очсон. Үүгээрээ видео сурвалжилга бэлтгэсэн нь араасаа магтаал, шүүмжлэлийг зэрэг дагуулсан.

“Сурагчтай дээрэнгүй харилцлаа. Бүлтэлзүүлсээр байгаад ядуу, зүдүү, амьдралын боломжгүйг нь хэлүүллээ. Хүний эрхэнд бүдүүлгээр халдлаа. Ерөнхийлөгч тэтгэлгээ рекламдалгүй олгосонгүй” гэх мэтээр шүүмжлүүлсэн.

Тэгвэл “Илгээлт-2100” тэтгэлэг бас нэгэн шүүмжлэлийг дагуулж буй нь Увс аймгийн Баруунтуруун суманд ЭЕШ-ын оноогоороо тэргүүлсэн Болдбаатарын Өнөржаргалд бус хоёрдугаарт орсон Алтанжингийн Ариунзаяад олгосон явдал. Журмаараа ЭЕШ-д гадаад хэл, математикаар хамгийн өндөр оноо авсан сурагчид Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит тэтгэлгийг олгох учиртай. Энэ журмын дагуу Б.Өнөржаргал тэтгэлэг авах байсан. Гэтэл яагаад түүнд бус  хоёрдугаар байрт орсон сурагчид олгов. Энэ удаа бид эл асуудлыг сурвалжиллаа.

Б.ӨНӨРЖАРГАЛ: ЕРӨНХИЙЛӨГЧИЙН ТЭТГЭЛЭГ ЭЗНЭЭ ОЛЖ, ОЧИХ ЁСТОЙ ХҮНДЭЭ Л ОЧИЖ БАЙГААСАЙ

Эхлээд бид ЭЕШ-ын оноогоороо Баруунтуруун суманд тэргүүлж, Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит тэтгэлэг авах болзол хангаад байсан, МУИС-ийн нэгдүгээр дамжааны оюутан Б.Өнөржаргалаас зарим зүйлийг тодрууллаа.

ТЭТГЭЛЭГ ОЛГОХ ХҮҮХДҮҮДИЙН НЭРИЙГ ЗАРЛАХАД Л ХАСАГДСАНАА МЭДЛЭЭ

-Харьяаллын улмаас Ерөнхийлөгчийн тэтгэлгээс хасагдсанаа хэзээ мэдсэн бэ?

-Ерөнхийлөгчийн Тамгын газраас тэтгэлэг авахаар болсон хүүхдүүдийн нэрсийг өнгөрсөн даваа гарагт зарласан. Тэгэхэд л мэдлээ.

Би Баруунтуруун суманд төрж, өссөн. Төрсөн нутагтаа ерөнхий боловсролын сургууль төгсөн, энэ жил Элсэлтийн ерөнхий шалгалт өгсөн. Англи хэл, математикийн оноогоороо Баруунтуруун сумандаа тэргүүлж, Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит тэтгэлэг авах болзол хангасан байсан юм. Тэтгэлэг авна гэдэгтээ итгэлтэй, сэтгэл догдлон хүлээж байлаа. Гэтэл ийм зүйл болсныг мэдээд үнэхээр хүнд цохилтод орсон. Ядаж байхад миний оронд тэтгэлэг авсан хүүхэд нь миний найз. “Яагаад ийм юм болчихов” гээд асуучихаж болохгүй, эвгүй л байна.

Би сагсан бөмбөг, волейболоор хичээллэдэг. Увс аймгаа, Баруунтуруун сумаа төлөөлж олон, олон тэмцээнд оролцсоор ирсэн. ЭЕШ-ын оноогоороо сумандаа тэргүүлсэн, нутгийнхаа нэрийг гаргаж явдгийг минь манай сумынхан сайн мэднэ. Гэтэл “Хотын харьяалалтай” гээд намайг Ерөнхийлөгчийн тэтгэлгээс хассанд гомдолтой байна.

-Ерөнхийлөгчийн тэтгэлгээр сурахаа төлөвлөөд МУИС-ийн шигшээд тоглохоос татгалзчихсан байсан гэж дуулсан. Үнэн үү?

-Үнээн. Нэгэнт оноогоороо сумандаа тэргүүлсэн, өөр ямар нэгэн асуудалгүй байсан тул Ерөнхийлөгчийн тэтгэлэг авах нь тодорхой гэж бодож байлаа. Би тэтгэлгээрээ АНУ-д сурах төлөвлөгөөтэй байсан юм. Тиймээс МУИС-ийн сагсан бөмбөгийн шигшээд тоглох саналаас татгалзсан. Гэтэл ийм юм болчихлоо.

ТӨРСНӨӨСӨӨ ХОЙШ СУМАНДАА АМЬДАРЧ БУЙ НАМАЙГ “БАРУУНТУРУУНЫХ БИШ” ГЭЭД ХАССАНД ГОМДОЛТОЙ БАЙНА

-Баруунтуруунд төрж, өссөн мөртлөө хотын харьяалал яагаад авсан юм бэ?

-Иргэний үнэмлэх захиалах үеэр би хотод байж таарсан юм. Тухайн үед ээжийн бие муудаад, би ээжийгээ асрах гээд хотод ирчихсэн байсан юм л даа. Би гурван жил байтугай төрснөөсөө хойш Баруунтуруун сумандаа амьдарч байгаа. Гэтэл “Чи Баруунтурууны хүүхэд биш” гээд хасчихсаныг үнэхээр гайхаж байна.

-Энэ асуудлаар харьяа байгууллагуудад гомдол гаргах уу?

-Ерөнхийлөгчийн Тамгын газар, БШУЯ, Боловсролын үнэлгээний төв, Боловсролын зээлийн санд өргөдөл гаргасан. Ямар нэгэн хариу ирээгүй байна. Ер нь энэ асуудлаар холбогдох байгууллагуудад хандахаар “Энэ асуудлыг шийдэх боломжгүй” гээд байгаа.

Ийм хаягны зөрчлөөс болж Ерөнхийлөгчийн тэтгэлэг авах боломжоо алдан, ирээдүйгээрээ хохирч буйдаа гомдолтой байна. Ерөнхийлөгчийн тэтгэлгийн дүрэм, журмыг хүндлэлгүй яах вэ. Нэг сумаас нэг хүүхдийг шалгаруулна гэсэн. Би зөвхөн Баруунтурууны бус Монгол Улсын хүүхэд шүү, уг нь.

-Би сая БҮТ-өөс энэ асуудлыг тодрууллаа. Таныг тус төвд ямар нэгэн өргөдөл гаргаагүй гэсэн.

-Би өргөдлөө тэднийд ч мөн өгсөн, өгсөн. Би энэ асуудлаар хөөцөлдөөд явахад харьяа байгууллагууд ойшоохгүй, тоохгүй байгаа. Би ингэж хохирсон олон хүүхдийг төлөөлж, зоригтой дуугарч явна.

-Харьяаллын асуудлаас болж Ерөнхийлөгчийн тэтгэлгээс хасагдсан өөр хэдэн хүүхэд байгаа бол?

-Нэлээд хэд бий. “Хаягны зөрчлөөс болж хасагдлаа” гэсэн гомдолтой хүүхэд хэд, хэд байгаа. Цөөнгүй нь цахим хуудсандаа гомдолтой яваагаа илэрхийлсэн байна лээ. Хэнд, хаана хандах учраа олохгүй л байх шиг байна.

-Ерөнхийлөгчийн тэтгэлгийг зарлангуут болзол, шалгуурыг нь нарийн судалсан байх. Харьяаллаас болж хасагдах эрсдэлтэйг мэдээгүй байсан юм уу?

-Огт мэдээгүй. Тэтгэлэг авахаар болсон хүүхдүүдийн нэрийг зарлаж, хасагдсаныхаа дараа л мэдлээ. Ерөнхийлөгчийн тэтгэлэгт олгох шалгуурт “Харьяалал бус байвал хасна” гэсэн заалт огт байгаагүй. “Математик, англи хэлний оноог чухалчилна. Сүүлийн гурван жил харьяалалдаа амьдарсан байна” гэж заасан байсан. “Тийм тохиолдолд хасна” гэсэн зүйл байгаагүй.

-Харьяа байгууллагуудаас тантай холбогдож, учир байдлыг тайлбарлаж, зөвлөгөө өгсөн хүн бий юү?

-Ёстой тийм хүн байхгүй. Би өөрөө л хөөцөлдөж явна. Өргөдөл өгөх, яах, ийхээ асуух гээд очихоор, хандахаар юман чинээ тоодоггүй.

Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит тэтгэлэг зарлагдангуут би Баруунтуруун сумынхаа сургууль руу холбогдоод “Би оноогоороо сумандаа тэргүүлсэн юм чинь тэтгэлэх авах уу. Надад бичиг, баримтын ч юм уу ямар нэгэн асуудалтай зүйл байна уу” гэж асуусан. Тэгэхэд “Дээрээс ямар ч тийм мэдээлэл ирээгүй. Мэдэхгүй байна” гэсэн. Би бүр гурван удаа асуусан. Ерөнхийлөгчийн тэтгэлгээс хасагдсаныхаа дараа асуухад “Манайхаас огт нэр аваагүй. БҮТ-ийн сайтнаас сурагчдын нэрийг шууд аваад, түүгээр үндэслээд тэтгэлэг олгосон байна лээ. Бидэнд хамаагүй” гэсэн.

ЕТГ, БШУЯ, БҮТ, БОЛОВСРОЛЫН ЗЭЭЛИЙН ТӨВД ӨРГӨДӨЛ ГАРГАСАН

-Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх, Ерөнхийлөгчийн Тамгын газар, харьяа байгууллагуудад хандаж юу хэлэхийг хүсэж байна вэ?

-Дараа жил энэ тэтгэлгийг олгохдоо аймаг, сумын сургуулийн удирдлагатай нягт уялдаатай ажиллаасай. Тэгэхгүй шууд л ингээд нэрийг нь хасаад, оронд нь өөр хүүхэд оруулаад явбал олон хүүхэд над шиг хохироод л үлдэнэ.

Ийм тэтгэлэг, шагнал, урамшуулал эзнээ олж байгаасай. Нүдээ олсон, очих ёстой хүндээ л Ерөнхийлөгчийн тэтгэлэг очоосой. ЭЕШ-д өндөр оноо авсан, сурлагатай, чадвартай хүүхдүүдийг л энэ тэтгэлгээр сургаасай гэж бодож байна. Би энэ асуудлаар өргөдлөө Ерөнхийлөгчийн Тамгын газар, БШУЯ, БҮТ-д гаргаад байгаа гэж түрүүн хэлсэн. Энэ асуудлыг шийдвэрлэж өгөхийг чин сэтгэлээсээ хүсье.

-Ярилцлаган дээр нь таны зургийг нийтлэж болох уу?

-Манай сум жижигхэн. Энэ асуудал сум даяар тархан, маргаан үүсээд байгаа. Тиймээс зургаа нийтлүүлмээргүй байна. Энэ асуудлыг хөндөн, надаас ярилцлага авсан танай сайтын хамт олонд баярлалаа.

И.ГАНБОЛД: БҮТ-ӨӨС ТЭТГЭЛЭГ АВАХ ХҮҮХДИЙН НЭРСИЙГ МАНАЙХ РУУ ИЛГЭЭХЭД Б.ӨНӨРЖАРГАЛЫН НЭР БАЙГААГҮЙ

/Увс аймгийн Боловсролын газрын Бодлого, төлөвлөлт хариуцсан ахлах мэргэжилтэн /

Энэ асуудалд албан ёсны тайлбар өгч болно оо. Нэгдүгээрт, “Илгээлт-2001” тэтгэлэг авах сурагчдыг шалгаруулахдаа Боловсролын үнэлгээний төвөөс гаргасан жагсаалтыг үндэслэсэн. Тус жагсаалтаар сум, хороондоо тэргүүлж буй сурагчид тэтгэлэг олгосон. Тэгэхээр “Энэ сурагчийг оруулъя. Тэр сурагчийг хасъя” гэх, нөлөөлөх ямар ч боломжгүй. 

БҮТ 2021 оны ЭЕШ-ын бүх хүүхдийн оноог жагсаагаад, над дээр 30 хүүхдийн нэрийг хүргүүлсэн. “Энэ суманд энэ хүүхэд оноогоороо тэргүүлэн, тэтгэлэг авах болзол хангаж. Хянаж өгнө үү” гээд. Үүний дагуу бид хянаад явуулсан. Одоо энэ маргаан дагуулж буй сурагчийн нэр БҮТ-өөс анхнаасаа манайд ирээгүй. Учир нь, тухайн сурагч Баруунтуруун сумын сургуулийг төгсөн, Увсад ЭЕШ өгсөн мөртлөө Улаанбаатар хотын харьяалалтай байсан юм билээ. Тэгэхээр Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит тэтгэлэг олгох журам, Засгийн газрын тогтоолын дагуу Баруунтуруун сумыг төлөөлж тэтгэлэг авах боломж түүнд бүрдээгүй. Журмандаа “Заавал тухайн орон, нутгийн харьяат байх” гэж заасан. Тэгэхээр хэдийгээр Баруунтуруунд төрж, өссөн, оноогоороо тэргүүлсэн ч харьяалал нь хотынх тул тэтгэлэг авах боломжгүй болсон гэсэн үг.

Бид Баруунтуруун сумын сургуулийн захиралтай холбогдож, энэ асуудлыг тодруулсан. Тэтгэлгээс хасагдсан сурагч манайхтай холбогдоогүй. Бид тус сурагчтай холбоо бариагүй. Гомдол гаргалаа гэхэд энэ асуудлыг шийдэх эрх мэдэл манайд байхгүй. Ямар ч байгууллагын эрх мэдэл хязгаарлагдмал. Иймэрхүү асуудал гарахад зарим хүн шууд төрийн албан хаагч руу дайрдаг, шүүмжилдэг. Гэтэл бид ажлаа л хийж яваа хүмүүс.

Н.АРИУНАА: Б.ӨНӨРЖАРГАЛ БАРУУНТУРУУНД ТӨРЖ ӨСӨН, ОНООГООРОО СУМАНДАА ТЭРГҮҮЛСЭН НЬ ҮНЭН

/Баруунтуруун сумын сургуулийн сургалтын менежер/

Өнөржаргал гэдэг сурагч Баруунтуруун суманд төрж, өсөн, манай сургуулийг төгссөн нь үнэн. ЭЕШ-д англи хэл, математикийн оноогоор тэргүүлсэн нь ч мөн үнэн. Улаанбаатар хотын харьяалалтай гэх шалтгаанаар түүнд Ерөнхийлөгчийн тэтгэлэг олгоогүй гэж ойлгосон. Улмаар оронд нь элсэлтийн оноогоороо хоёрдугаарт бичигдсэн, Баруунтурууны харьяалалтай хүүхдэд тэтгэлэг олгосон гэсэн ойлголттой явна.

Өнөржаргалын аав “Баруунтурууны сургуулийг төгсөн, ЭЕШ өгсөн нь үнэн” гэсэн бичиг манайхаас авсан. Ямар нэгэн гомдол гаргаагүй. “Манай охин оноогоороо тэргүүлсэн атал яагаад тэтгэлэг олгоогүй юм бэ” гэж яваа юм шиг байна лээ.

Тухайн сурагч Улаанбаатарт байгаа, МУИС-д сурдаг. Бид уулзах боломжгүй. Энэ асуудлаар бид түүнтэй холбоо бариагүй. “Ийм шалтгаанаар өөр сурагчид тэтгэлэг олгож” гэж тайлбарлаж хэлээгүй.

Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит тэтгэлгийн ЖУРАМД:

Гурав.Тэтгэлгийн сонгон шалгаруулалтын үе шат, шаардлага

3.1.Тэтгэлэгт хамрагдах иргэний сонгон шалгаруулалтыг тэтгэлгийн бэлтгэл хөтөлбөрт сонгон шалгаруулах болон тэтгэлэгт хөтөлбөрт сонгон шалгаруулах гэсэн хоёр үе шаттай зохион байгуулна.

3.2.Монгол Улсын сум, нийслэлийн хороо бүрээс дараахь шалгуур хангасан нэг иргэнийг сонгон шалгаруулж дотоодын төрийн өмчийн их, дээд сургууль болон өндөр хөгжилтэй орны их, дээд сургууль эсхүл Засгийн газар хоорондын гэрээ хэлэлцээрийн хөтөлбөрт багтсан их, дээд сургуулийн бакалаврын үндсэн хөтөлбөрт суралцах эрх авахад бэлтгэх бэлтгэл хөтөлбөрт элсүүлнэ:

      3.2.1.сүүлийн 3-аас доошгүй жил ерөнхий боловсролын сургуулийн хамран сургах тойргийн дагуу харьяалах сум, хороондоо суралцан төгссөн;

      3.2.2.тухайн жилийн математик болон гадаад хэлний хичээлийн элсэлтийн ерөнхий шалгалтын дундаж оноогоороо харьяалагдах сум, хороондоо хамгийн өндөр оноо авсан байх;

      3.2.3.элсэлтийн ерөнхий шалгалтад гадаад хэл (англи, эсвэл орос хэл) болон математикийн хичээлээр авсан онооны дунджаар сум, хороондоо тэргүүлэн хамгийн өндөр оноо авсан байх” гэж заажээ.