“Сүнс” хамтлагийн дуучин Ж.Замилан: Гудамжинд гараад өөрийгөө, мөн чанарыг хайлаа. Шалбааганд уначихсан өчүүхэн шавьж байж

1990-ээд оны сүүлээр ид мандаж байсан хамтлагуудын нэг бол “Сүнс”. Анхны хөвгүүдийн хамтлаг ч гэх тодотголтой. Тус хамтлагийн дуучин Ж.Замилан гудамжинд гарч, бор дарс хүртэж гундуухан яваа тухай бичлэгээ цахим орчинд цацаж, олон нийтэд хүргэсэн юм. Түүнийг “Чингис хаан” хамтлагийн ахлагч Д.Жаргалсайханы хүү гэдгээр нь олон нийт мэднэ. Иймд бид түүнийг зорин очиж, хоног төөрүүлж буй жижигхэн буудлын өрөөнд нь ярилцлаа.

-Гудамжинд хонохын сайхан тал бас байна. Хэнд ч тоогдохгүй болно. Хонох газар хайна. Хүний мөн чанарыг хайна. Өөрийгөө нээнэ-

-Сайн байна уу та. Сайхан өвөлжиж байна уу. Ярилцлагын урилга хүлээж авсанд маш их баярлалаа.

-Сайн байна уу. Өө, сайхан сайхан. Монголын цаг агаар сайхан байна. Эрүүл явна гэдэг сайхан байдаг юм байна.

Гурав, дөрвөн сар гудамжинд хоноглолоо. Бараан талаас нь харуулаад байдаг болохоос гудамжинд хонохын сайхан тал бас байна. Хэнд ч тоогдохгүй болно. Хонох газар хайна. Хүний мөн чанарыг хайна. Өөрийгөө нээнэ. Өөрийгөө мэдрэхгүй алдсан над шиг баян айлын хүүхдүүд байгаа шүү дээ. Арчаагүй. Буруу зүйлээр ярилцлагаа эхлүүлчихлээ.

-Таны бичлэг цахим сүлжээнд цацагдсанаас хойш олон хүн санаа зовж, сураглаж эхэллээ?   

-Залуучуудад сургамж болог гэж бодсон юм. Архи аманд орохдоо гашуун амтагдаад, сэтгэл зүрх баясгадаг боловч амьдралыг чинь сүйтгэнэ шүү. Арчаагүй, яг л над шиг болно. Буудлын өрөөнд эсвэл гудамжинд хэвтээд л. Архи дарс, тамхи, хар тамхи, мөс гэсэн зүйлсээс хол байх хэрэгтэй. Хамгийн гоё нь элэг бүтэн амьдрал гэж бодоод байна. Буруу ярьж магадгүй.

Тамхи татчих уу. Үүнгүй бол хүний амьдрал бас утгагүй. Муу үлгэр дуурайл болчих вий дээ.

-Зүгээр дээ. Та тамхиа тат. Гэрээсээ гараад хэр удаж байгаа юм бэ?

-Есдүгээр сард. Эхнэртэйгээ маргалдаад л... Эр хүн чинь их давилуун байдаг юм байна. Дотор хүн маань бол гэр бүлсэг, тэднийгээ их боддог. Түүн дээрээ бантаад ойччихлоо сая /инээв.сурв/ “Би та наргүйгээр амьдарч чадна” гээд гараад явчихсан чинь уучлаарай чадахгүй юм байна. Гэр бүл гэдэг чинь хамгийн гоё юм байна. Гэхдээ би хүүхэн шуухантай, муу муухай зүйлтэй орооцолдсонгүй.

Өөрөө өөрийгөө л ялах гэсэн юм. Гэтэл гудамжинд гараад илүү их уудаг болоод хувирчихлаа шүү дээ. Гэртээ хааяа л уудаг байлаа эхнэрээсээ нууцаар.

-“Гэртээ харих зам хамгийн сайхан” гэдэг дээ. Эхнэр, хүүхдүүдээсээ уучлал гуйгаад харих бодол танд байгаа биз дээ?

-Уучлал гуйхаасаа илүү эхнэрээ уучилмаар байна. “Би чамайг уучилсан” гэж хэлье. Цэмбийсэн сайхан хоёр хүүхэдтэй. Миний аз жаргалын бурхад. Агсам тавьдаг муу үлгэр дуурайлалтай хүн биш. Өөрийгөө хамгийн сайн аав гэж боддог.

Нэг түүх ярья л даа. Миний хойд аав ном бичсэн, бөхийн засуул хийсэн Дундговийн хүн байлаа. Элэгний церриоз гэдэг хүнд онош сонсоод өвдөж байгаад миний гар дээр бурхан болсон. Ээж сарын дараа цус харвасан. Өвөө маань ч над дээр ирсэн. Нэг хүнтэй ноцолдож байтал хоёр хүн нэмэгдчихэж байгаа байхгүй юу. Тухайн үед би 30 дөнгөж гарсан байлаа. Олон жил өвчин зовлонтой алалцсан шүү. Аймаар байсан. Хажуугаар нь харин номоо бичсэн. Тийм үед надад ажил хийх боломж яаж байх вэ. Таксинд л явна. Эр хүнд эцсийн зогсоол гэж бий. Яаж бүгдийг нь болгох юм. Хааяа 100 грамм балгадаг ч боллоо. Сүүлдээ аргаа бараад гудамжинд ч гарлаа. Гэр бүлдээ л хайртай байх ёстой юм байна гэж бодож байна.

-Ярилцлагынхаа эхэнд “Өөрийгөө нээлээ, мөн чанарыг хайлаа” гэж хэллээ. Өөрийгөө олж, мөн чанарыг нээв үү?

-Амьдралын философи гэдэг чинь их сонин юм. 200 гаруй дуу, гурван ном бичсэн, студийн дөрвөн цомогтой, эх орноо хоёр гурван удаа тойрчихсон хүн. Өөрийгөө яггүй гар гэж боддог байсан чинь үгүй юм байна.

“Д.Жаргалсайханы хүүхэд” гэж цоллуулдаг, хүн бүрийн хайр халамжинд өнхөрдөг, найз нөхөд хүрээлдэг. Би ер нь хэн юм бэ. Яг гудамжинд гарсан чинь хэн ч биш байж шүү дээ. Намаг, шалбааганд уначихсан өчүүхэн шавьж.

Гэгээрэл, мөн чанарыг би олж чадахгүй л байгаа. Өөрөө өөртөө бурууг авч чаддаг хүнийг хэлдэг юм биш үү. Миний буруу. Ханиасаа, үр хүүхдүүдээсээ, ааваасаа, тэнгэрт байгаа ээжээсээ уучлал хүсье.

Хонох газар, идэх хоолгүй хүнээс чинь хааяа тэнэг ааш гарна. Таньдаг хүмүүс залгаад “Чи болиоч ээ” гэж хэлдэг. Тэрийг би мэдээд байна л даа. Гэхдээ энерцээрээ яваад байна, зогсохгүй. Хөлдөж үхэх гээд байгаа учраас хүнээс хайр халамж хүсдэг.

-“Сүнс” хамтлагт орохдоо 11, “Чи хуурамч” дууг зохиохдоо 12 настай байлаа. “Архичин” дуугаа одоо бодоход өөртөө зориулчихсан юм байна-

-Та залуудаа Австрид хөгжмийн сургуульд сурч байгаад, Солонгос руу шилжсэн юм билээ. Тэр цаг үеийнхээ дурсамжаас хуваалцаач?

-Монголдоо Кино урлагийн дээд сургуульд суралцаж байгаад орхисон. Ээж маань “Таван шар”-д байсан гурван өрөө байраа зараад “Миний хүү юу хиймээр байна” гэсэн. Би “сургуульд сурмаар байна” гэхэд “АНУ руу явах уу” гэсэн. Тухайн үед “Камертон”-ы Болд, Эба, “Никитон”-ы Бачка нар гарах гээд байж байсан үе. Тэгэхээр нь би “Заа больё ээж ээ, Европ руу гаръя” гэсэн. Тэгээд Австри улсад Моцартын их сургуульд суралцсан. Надаас өөр энэ сургуульд суралцсан монгол хүн бараг байхгүй дээ. Дөнгөж хорь гаруйхан настай ч байлаа. Герман хэл их гоё. Тэндээсээ БНСУ руу явсан. Аав маань хөөцөлдсөөр байгаад л явуулсан. Миний залуу насны ихэнх нь гадаадад өнгөрсөн дөө. Суралцаж, амьдарсан.

-“Сүнс” хөвгүүдийн анхны хамтлаг. Тухайн үедээ залуучуудын түүчээ болж байсан юм билээ. Та хэдэн настайдаа хамтлагтаа орж байв. “Чи хуурамч” дуу одоо ч дуулагддаг. Бас нийгэмд хандсан “Архичин” гэдэг дуу хийж байсан гээд л ярьвал?

-Би эхлээд “Мөнгөн жигүүр” гээд хамтлагтай байлаа. 11 настайдаа шүү дээ. Манай “Сүнс” хамтлагийнхан надаас 2-3 насаар ах хүмүүс. Кассет хулгайлж надаар их оролдоно. Миний анхаарлыг татах гээд /инээв.сурв/ Нэг өдөр пионерийн лагерт уулзаад, танилцлаа. Тэгж “Сүнс” хамтлагт орох санал авч байсан юм. Ороод 12 настайдаа “Чи хуурамч” дуугаа зохиосон. “Дэргэдүүр өнгөрөх охин чамайг ...” гээд л. Гэхдээ хамгийн анхны дуу бол “Архичин”. Одоо бодоод байхад өөртөө зориулчихсан юм байна. Уг нь байрныхаа дээд давхрын айлын ахад зориулсан л даа. Ах ундааны цех ажиллуулдаг, хоёр гурван авгай сольчихдог, том босс байсан юм. Байнга агсам тавина, цагдаа ирнэ. Тэр хүнийг харж байгаад л шүлгээ бичсэн чинь өөртөө зориулчихжээ /инээв.сурв/.

-Танай хамтлагийнхан одоо холбоотой байгаа юу?

-Манай ээж бид хоёрыг өвдөж зовж байхад ирээгүй шүү дээ. Ээжийг бурхан болоход харин ирсэн. “Хүнийг хөдөөлүүлэхэд биш зовоод байж байхад ганц эмний мөнгө өгчихгүй” гэж хэлсэн. Ээжийгээ сахиад байж байхдаа энд тэнд тоглолтонд очиж дуулна. Ганц ч төгрөг аваагүй. Өөрийнхөө жижиг машинаар таксинд яваад л хэдэн төгрөг олдог. Хамтлагийнхаа Лхагваад би “Баян хүн харахаараа долигоноод, ядуу хүн харахаараа доош хийгээд байна. Болохгүй шүү дээ чи” гэж хэлсэн юм.

-Ингэж яваа нь миний алдаа. Аавтай холбоод байх ч хэрэггүй. Д.Жаргалсайхан монголд номер нэг-

-Та 200 гаруй дууны шүлэг бичсэн гэсэн үү. Гудамжинд буюу сүүлийн үед бичив үү?

-Тиймээ, зарим нь дуу болсон зарим нь дуу болоогүй. Надаас дуу болоогүй шүлэг авч болно шүү гэж хэлье. Аяыг чинь урсгаад л өгнө. Ээждээ зориулж “Бодрол” гэж шүлэг бичих гэсэн ямар хэцүү байв аа. Орж ирдэггүй. Аав руу явуулаад ая хийгээд өгөөч гэсэн. Аавтайгаа хамтраад дуу хийчихсэн яинь ертөнц багадаад эхэлж байгаа юм шиг болоод эхэлсэн.

Сүүлийн үед бичсэнгүй.

-Ярихгүй өнгөрч болохгүй хүн бол таны аав. “Чингис хаан” хамтлагийн ахлагч, хөгжмийн зохиолч, МУГЖ, дуучин Д.Жаргалсайхан гэдэг хүн. Монголын рок попын ертөнцийн том төлөөлөл. Хоолой нь одоо ч гайхалтай хэвээрээ. Та нэртэй хүний, зүстэй хүү шүү дээ?

-Ээ бурхан минь. Миний аавтай ярих юм байхгүй ээ. Хаан заяатай хүн. Манай хамтлагийг төдийгүй рок попын олон ч хамтлагийг өөдөн татсан даа. Тэр хүнээр оролдох дургүй. Өгөгдөлтэй, гоё хүн. Монголын рок попын ертөнцийг одоо ч эгшиглүүлж байна. “Харанга” хамтлаг “Санана даа”, Хурд” хамтлаг “Цэргийн бодол”-оо гаргачихсан байхад манай аав “Тамирчны алдар”, “Хань минь дээ”, “6.45”, “Эрхүүгийн хавар” гээд олон дуутай болчихсон байсан. Аавтай хэн ч ярилтгүй. Д.Жаргалсайхан монголд номер нэг.  

-Ингэж явааг тань мэдээд зэмлэсэн үү?

-Ярихгүй шүү дээ. Харин муу нэгнийг хаяж явдаггүй. Муухай нэгнийг “Боломжгүй” гэж хэлээд л хаяад явчихдаг гайхалтай эр хүн. Монголын ард түмэн мэднэ.

“Унаж, боссон ч амьдралаа өөрөө аваад яв” гэж хэлдэг. Ингэж яваа минь миний алдаа. Аавтай холбоод байх ч хэрэггүй. Ээжийг нас барахад маш их тус болсон. Үүнээс илүү тус гэж юу байх юм бэ. Намайг энэ хорвоод төрүүлчихлээ. Өөр юу хүсэх юм бэ. Аяга сүү бариад очихын оронд тусламж гуйна гэдэг ичгүүртэй хэрэг. Миний л хувьд.

Залуус аа, сайн сонсоорой. Аав, ээжийгээ битгий зовоо. Яг над шиг. Ингэж явааг минь ухааруулж хэлж байгаа нэг хүн бий.

-Хэн?

-“Номин” хамтлагийн П.Төгсөө ах. “Миний дүү одоо боль. Амьдралаа бод” гэсэн. Алдаад үзчихсэн хүн намайг хайрлаад байна шүү дээ. Тэгээд би “За бусдаас но хайгаад дэмий юм байна. Би л болохгүй байгаа юм байна” гэж бодсон. Ахын хэлсэн үг орой луу ороод ухаан сууя гэж бодсон ч болохгүй л байна.

-Саяхан өнгөрсөн оны дөрөвдүгээр сард аавтайгаа хамт тайзан дээр дуулсан юм билээ?

-Эрдэнэт хотод 50,60 гаруй найзуудаа цуглуулаад “Бодрол” номныхоо нээлтийг хийсэн. Тэр үеэр хамт дуулсан байдаг юм. “Миний хүүгийн дараагийн зорилго нь юу юм бэ, чи юу хараад байгаа юм” гэж надаас асуусан. Би хариулж чадаагүй. Аав миний хуруунд бөгж зүүж өгөөд л буусан. Найзуудыг маань зад доргиож өгөөд л гараад явчхаж байгаа байхгүй юу. Аавыг гараад явахад сэтгэл аймаар хоосорсон. Тэгээд л гэрлүүгээ харьсан даа. Чиний хэлсэнээр гэртээ харих зам хамгийн сайхан нь байсан.

-Та миний нэг асуултанд ерөөсөө хариулахгүй юм. Гэртээ харина биз дээ?

-Гэртээ харих харихгүйг шүүх л шийднэ дээ. Та нар энэ амьдралыг мэдэхгүй. Би дотроо маш их депресстэй байгаа. Аз жаргалтайгаар төгсөхийг их хүсэж байна. Орж ирэхэд ахаас нь муухай үнэр үнэртэж байгаа биз дээ. Энэ утасны тоглоом, архи хоёр л намайг ганцаардлаас аварч байна /инээв.сурв/

-Аавын тань асууснаар зорилгоо олоод босоод ирээсэй гэсэн хүн маш олон байгаа даа.

-Бүх л зүйл миний буруу. Сэтгэлийн хат дутаад байна. Зарим нь басаж байна, хорсож байна, доромжилж байна. Даваад гарна л гэж бодож байна.

-Ярилцсанд маш их баярлалаа.

Энэ мэдээнд өгөх таны үнэлгээ

Хуваалцаарай Жиргээрэй