Монголын шилдэг багш Д.Мөнхбаатар: Шагналынхаа мөнгөөр байрны зээлээ төлж, сайн үйл хийнэ

“Би оюутны дөрвөн жилд хотод дасаагүй хүн. Ёстой нэг зорьж, зүтгэсээр байгаад нутагтаа буцаж очин, багшаар ажилд орж байлаа. Мандал сумандаа ажиллаж, амьдрах л хамгийн сайхан. Төв суурин бараадъя, хотод юм уу аймгийн төвд ажиллая, амьдаръя гэж огт боддоггүй.

“Би багш” уралдааны шагнал болох 100 сая төгрөгөөр байрны зээлээ төлнө. Мөн эл нэвтрүүлгийн шилдэг 20-д үлдсэн багш нарт тус бүрд нь сая төгрөг өгнө. Түүнийхээ 10 саяар нь хамтдаа сайн үйл хийнэ” гээд инээмсэглэх түүнийг Д.Мөнхбаатар гэдэг.

БШУЯ, “Боловсрол суваг” телевизтэй хамтран хоёр дахь удаагаа зохион байгуулсан Монгол Улсын шилдэг багшийг шалгаруулах “Би багш” нэвтрүүлэгт тэрбээр хөдөө орон нутгаас тэр тусмаа буйдхан сумаас оролцоод түрүүлсэн юм. Орон нутагт сайхан амьдрах, амжилт гаргах боломжтойг үлгэрлэн, 100 сая төгрөгөөр шагнуулсан Д.Мөнхбаатар Сэлэнгэ аймгийн Мандал сумын дөрөвдүгээр сургуулийн газар зүй, биологийн багш.

“Би багш” уралдааны анхны дугаарт мөн Мандал сумын гуравдугаар сургуулийн багш Ц.Аюуш түрүүлсэн. Нэг аймаг тэгээд бүр нэг сумын хоёр багш улсын хэмжээний том уралдаанд дараалан түрүүлсэн нь содон амжилт. Д.Мөнхбаатар багштай утсаар холбогдон, ярилцлаа.

АЛИВАА ЗҮЙЛД ХОЁРГҮЙ СЭТГЭЛЭЭР ЗҮТГЭВЭЛ ҮР ШИМИЙГ НЬ ХҮРТДЭГИЙГ МЭДЭРЛЭЭ

-Та одоо нутагтаа оччихсон байгаа юм билээ. “Би багш” нэвтрүүлэгт түрүүлээд л шууд Сэлэнгэ рүүгээ буцсан юм уу?

-Тэгсэн. Юуны өмнө нутагтаа ирчихсэн байгаа надаас ярилцлага авах сан гээд чин сэтгэл гарган, холбогдсон “Eguur.mn” сайтын хамт олонд баярлалаа. Улсын хэмжээний том уралдаанд түрүүлж, Монголынхоо шилдэг багш болсондоо баяртай байна. Би боловсролын байгууллагад 11 дэх жилдээ ажиллаж байгаа. Хүн аливаа зүйлд хоёргүй сэтгэлээр уйгагүй зүтгэж, хөдөлмөрлөвөл үр шимийг нь хүртдэгийг өөрийн биеэр мэдэрлээ.

Надаас илүү туршлагатай, чадвартай багш Монголд олон бий. Багш нарын нэг төлөөлөл нь л бий. Энэ уралдаанд түрүүлснийхээ үүрэг, хариуцлагыг ухамсарлах их чухал.

Би ганцаараа хэзээ ч энэ амжилтад хүрэхгүй байсан. Сургуулийн маань удирдлага, хамт олон, гэр бүл, ханийн минь дэмжлэг, хичээл зүтгэл энэ амжилтад их нөлөөлж, хөшүүрэг болсон юм шүү. Нутгийн минь уул, ус, сургуулийн хамт олон, шавь нар, гэр бүл минь намайг түшлээ.

 “Би багш” нэвтрүүлгийн сүүлчийн дугаарын бичлэг хийгдэн, шагналаа аваад маргааш нь шууд нутагтаа ирлээ.

-Та энэ уралдааны анхныхад нь өрсөлдөж байсан уу?

-“Би багш” уралдааныг 2019 онд хийхдээ зөвхөн бага ангийн багш нарын дунд зохион байгуулсан. Тиймээс оролцох боломж надад төдийгүй бүх мэргэжлийн багш нарт байгаагүй. Монгол Улсад орчин цагийн боловсролын салбар үүсэж хөгжсөний 100 жилийн ойн хүрээнд болсон хоёр дахь удаагийн уралдаанд бүх багш нар оролцох боломжтой байснаараа онцлогтой. “Би багш” уралдаанд би анх удаа өрсөлдөөд түрүүллээ.

2019 онд анхны дугаар гарахад нь үзээд надад сонирхолтой санагдсан. Энэ удаа бүртгүүлэхдээ “Эхний 20 багшид үлдчих болов уу” гэж өөрийгөө таамаглаж байлаа.

Сэлэнгэ аймгийн Боловсролын газрын мэргэжилтэн Алтантуяа багш энэ уралдаанд оролцохыг надад зөвлөсөн юм. Манай сургуулийн удирдлага, багш нар мөн “Мөнхбаатар багш энэ уралдаанд заавал оролцоорой. Та чадна аа” гэж намайг дэмжлээ. Тэгээд л оролцсон.

“Би багш” уралдаанд улсын хэмжээнд 400 гаруй багш материалаа илгээсэн юм билээ. Тэнд аймаг, сум, дүүрэг харгалзахгүйгээр 20 багшийг шалгаруулж, сүүлчийн шатанд өрсөлдүүлсэн.

ТҮРҮҮЛЭХ ТАЛААР ОГТ БОДООГҮЙ

-Шилдэг 20-д Сэлэнгэ аймгаас танаас өөр багш шалгарсан уу?

-Шалгараагүй.

-Мэргэжлийнхээ дагуу телевизийн нэвтрүүлэгт өрсөлдөх ямар байв. Уралдааны аль хэсэг хамгийн өрсөлдөөнтэй, хэцүү байв?

-Үнэнийг хэлэхэд Сэлэнгээс очихдоо 20-д шалгарсан багш нар хоорондоо өрсөлдөнө гэж бодож байлаа, анхандаа. Таньдаг цөөнгүй багш шалгарсныг нэвтрүүлэг эхлэхэд мэдсэн. Нэвтрүүлгийн даалгаврыг гүйцэтгэх үед л бид хоорондоо өрсөлдсөн. Бусад үед найз, нөхөд, хамтрагч байлаа.

“Би багш” уралдаанд оролцож байхад надад нэг зүйл үнэхээр гоё санагдсан. “Түрүүлэх сэн. Ялагч болох юм сан” гэсэн бодол бүх багшид байгаагүй. Багшийн ажлын онцлог, давуу тал, энэ мэргэжлийн жаргал, зовлонг эл нэвтрүүлгээр дамжуулж харуулах, бусдад ойлгуулах хүсэл бүгдэнд нь байлаа.

-Тэгэхээр танд ч мөн түрүүлэх бус багш мэргэжлийн онцлог, давуу талыг нь бусдад харуулах, ойлгуулах чухал байсан гэсэн үг үү?

-Тийм ээ. “Би түрүүлэх сэн” гэж нэг ч удаа бодоогүй. Ялагч болох эсэх надад тийм ч чухал байгаагүй. Түрүүлэхийн төлөө огт шунаагүй. Би залуу хүн. Надад сурах, өөрийгөө хөгжүүлэх зүйл маш их бий. Зүгээр л даалгавар бүрийг чанартай гүйцэтгэн, өөрийгөө хөгжүүлэх чухал байлаа. Улсын хэмжээний ийм том нэвтрүүлэгт аймгаа төлөөлөн өрсөлдсөн болохоор дугаар бүр, даалгавар бүхэн хариуцлагатай байсан. Алдах, шантрах эрх надад байгаагүй.

Шилдэг дөрөвт үлдсэн багш нарын хөрөг нэвтрүүлгийг хийж өгсөн юм. Тэр нэвтрүүлгийг хийлгэсэн, Монголын бүхий л багш нарын амьдрал, жаргал, зовлонг өөрөөрөө дамжуулж харуулсандаа олзуурхаж байна. Нэг ч болтугай залуу багш “Ажилдаа үнэхээр чин сэтгэлээсээ хандан, хоёргүй сэтгэлээр зүтгэж чадвал ийм амжилтад хүрэх боломжтой” гэж үлгэрлэн, урам авбал тэгээд л болно. Энэ л надад чухал.

НАМАЙГ ТҮРҮҮЛЛЭЭ ГЭЖ ЗАРЛАХАД АЛЬ БОЛОХ СЭТГЭЛ ХӨДЛӨЛӨӨ БАРЬЖ, ТАЙВАН БАЙХЫГ ХИЧЭЭЛЭЭ

-“Би түрүүлчих болов уу” гэсэн багцаа, итгэл танд хэр их байв?

-“Би багш” нэвтрүүлгийн үеэр нийт 12 орчим даалгавар гүйцэтгүүлсэн. Тэдгээрээс дөрөвт нь түрүүлж, нэг удаа хоёрдугаар байрт шалгарсан. Тийм болохоор “Түрүүлж магадгүй” гэсэн багцаа надад байсан. Явцын үнэлгээ харьцангүй өндөр байх гэж бодож байлаа.

-Л.Энх-Амгалан сайд “Би багш” нэвтрүүлэгт Д.Мөнхбаатар түрүүллээ” гэх мөчид юу бодогдож байв. Ямар мэдрэмж төрсөн бэ?

-“Би багш” нэвтрүүлэг улс орон даяар гарсан. Багшийн ёс зүй их чухал. Тиймээс сэтгэл хөдлөлөө сайн барьж, ил гаргахгүй, аль болох тайван байхыг хичээлээ. Энэ нэвтрүүлэгт түрүүлснээс хойш одоо ч хүмүүс надад баяр хүргэсээр байна. Түрүүлэнгүүтээ нутаг руугаа хурдан буцъя, гэртээ харья гэж яарлаа.

Намайг нутагтаа ирэнгүүт манай нутгийн удирдлага, хамт олон, гэр бүл минь “Мандал” хаалган дээр мөнгөн аягатай сүүтэй угтахад сэтгэл их хөдөллөө.  

Манай нутагт Ноён гэдэг нэртэй сайхан хайрхан бий. Г.Эрхэмбаяр аварга наадмын өмнө гарч, хийморио сэргээдэг буянтай уул. Би энэ нэвтрүүлэгт оролцохоосоо өмнө, шилдэг дөрөвт үлдсэнийхээ дараа Ноён ууланд гарч, залбирсан. Ноён уул минь намайг ивээж, түшлээ гэж бэлгэшээж сууна.

-“Би багш” шоуны анхны дугаарт Сэлэнгэ аймгийн Мандал сумын багш Ц.Аюуш түрүүлсэн. Нэг аймгийн нэг сумын хоёр багш дараалан түрүүлсэн нь содон тохиолдол. Танай аймаг, сумын сургуулийн сургалтын чанар, чансааг илтгэж буйн илрэл болов уу?

-Ц.Аюуш багшийнхаа амжилтыг үргэлжлүүлж, хоёр дахь нэвтрүүлэгт нь түрүүлсэндээ баяртай байна. Манай сургууль энэ жил амжилтаар дүүрэн байгаа. Багш нарын эрдэм шинжилгээний улсын хуралд би сургуулийнхаа зургаан багшийн хамт оролцоод түрүүлсэн. Оны төгсгөлд “Би багш”-д түрүүлж, энэ жил улсдаа хоёр удаа тэргүүллээ.

Манай сургууль байгуулагдаад таван жил болж байгаа. Захирал Нарангэрэл, сургалтын менежер Цэнд-Аюуш нарын удирдлагууд маань багш нараа, хамт олноо их дэмждэг. Хамтын хүч чухал гэдгийг манай хамт олон чухалчилдаг.

ШАГНАЛЫНХАА МӨНГӨӨР БАЙРНЫ ЗЭЭЛЭЭ ТӨЛНӨ

-Шагналынхаа 100 сая төгрөгөөр юу хийхээ төлөвлөж амжсан уу?

-Хүмүүс энэ талаар их сонирхож байна. Одоохондоо би хараахан аваагүй байгаа. Оны өмнө юм уу дараа миний дансанд орох байх.

-Хэрвээ таны дансанд орвол юу хийх вэ?

-“Би багш” уралдааны шилдэг 20-д үлдсэн багш нар нэг зүйлийг тохирсон юм. Түрүүлсэн багш нь бусдадаа сая, сая төгрөг өгье гэж. Багш нар маань 500.000 төгрөгийг нь хувьдаа зарцуулаад, талыг нь нийлүүлээд сайн үйл хийхээр тохирсон.

20 багшийн 500.000 нийлээд 10 сая төгрөг болно. Үүгээр нийгмийн сайн сайхны төлөө сайн үйл хийн, бусдадаа үлгэрлэнэ. Тэгэхээр биднээр дамжуулж Монголын бүх багш нар энэ сайн үйлийг хийж байгаа гэсэн үг.

-Яг юу хийхээ төлөвлөсөн үү?

 -Хараахан төлөвлөж амжаагүй байна. “Би багш” нэвтрүүлгийн шилдэг 20-д үлдсэн багш нартайгаа ярилцаж байгаад шийднэ.

-Та зээлтэй юү?

-Би хөдөө орон нутгийн жирийн нэг багш. Байрны зээлтэй. Шагналынхаа мөнгөөр зээлээ дарах боломж бүрдлээ.

Би эхнэр, хоёр охины хамт амьдардаг. Эхнэр минь багш мэргэжилтэй. Амьдрахын эрхэнд, ярилцаж байгаад хань минь 2018 онд ажлаасаа гарсан, одоо хувиараа хөдөлмөр эрхэлж байгаа. Би өглөө, гараад л орой харина. Гэр бүлдээ гаргах зав хомс. Хань минь л намайг ойлгож, дэмждэгийн хүчинд өдий зэрэгтэй явна.

Сэлэнгэ аймгийн удирдлага маргааш (өнөөдөр) намайг хүлээж авна гэсэн. Аймгийнхаа төв рүү өнөөдөр явах гээд юмаа бэлдэж сууна. “Би багш” нэвтрүүлгийг зохион байгуулсан БШУЯ, “Боловсрол телевиз”, Мандал сумын удирдлага, Нарангэрэл захиралтай дөрөвдүгээр сургуулийн хамт олон, гэр бүлдээ, ханьдаа  их баярлалаа.

НАЙМДУГААР АНГИД БАЙХДАА БАГШ БОЛОХООР ШИЙДСЭН

-Багш болох таны багын мөрөөдөл байв уу. Эсвэл хэн нэгний зөвлөсний дагуу энэ мэргэжлийг сонгосон уу?

-Би наймдугаар ангид сурч байхдаа багш болохоор шийдэж байлаа. Тухайн үед Наранчимэг гэдэг газар зүйн, Энхбаатар гэдэг биологийн багш байсан. Хоёр багшийнхаа удирдлагад бэлдээд 2007 онд МУБИС-ийн газар зүй, биологийн ангид элссэн. Хоёр багшийнхаа аль, алиныг нь гомдоохгүй гэсэндээ, нөгөө талаар өөрийнхөө хүсэл, сонирхлын дагуу тэр ангид орсон юм. Элсэлтийн ерөнхий шалгалтад 800 оноо авсан надад хүссэн сургуульдаа орох боломж байв. Багш болох хүсэлдээ хөтлөгдөөд МУБИС-д орсон.

Их сургуулиа төгссөнийхөө дараа Мандал сумын Хэрх тосгоны сургуулиас ажлын гараагаа эхлүүлсэн. Их сургуулиа төгсөж ирээд би тэнд долоон жил ажилласан. Одоо ажиллаж буй дөрөвдүгээр сургууль маань шинээр байгуулагдсан.

БАГШ МЭРГЭЖЛИЙГ БИ БАМБАРТАЙ ЗҮЙРЛЭНЭ

-Багш мэргэжлийн хамгийн сайхан нь бас хүндрэл, бэрхшээлтэй нь юу вэ?

-Өглөө ажилдаа очоод, анги руугаа ороход хүүхдүүдийн гэрэлтсэн харц, халуун дулаан уур амьсгал угтах хамгийн сайхан. Ирээдүйн монгол хүнийг, бие хүнийг бэлдэж, хүмүүжүүлж, төлөвшүүлдгээрээ багш мэргэжил онцлогтой.

Өөр мэргэжлээр жишээ татахад, эмч дээр дан зовсон, шаналсан, аврал эрсэн хүмүүс ирдэг. Сурч, хөгжих хүсэл тэмүүлэл, эрмэлзэл дүүрэн шавь нартайгаа өдөржин бужигнаад өнжих шиг жаргал гэж юу байх вэ. Багшийн мэргэжлийг би бамбартай зүйрлэнэ.

Мэдээж аливаа зүйл хоёр талтай. Өнөө цагт багш нарын цалин ямар байгаа билээ. Захын нэг газрын үйлчлэгчээс бага цалин авч байгаа. Эрэгтэй багш нарын нуруун дээр амьдрал нь явдаг. 700-800 мянган төгрөгийн цалин амьдралд нь хангалттай хүрэлцэхгүй. Мундаг, мундаг багш нар амьдрахын эрхэнд ажлаасаа гарч буйд эмзэглэдэг.

АЙМГИЙН ЮМ УУ ХОТЫН СУРГУУЛИАС НАДАД АЖЛЫН САНАЛ ТАВЬБАЛ ЗӨВШӨӨРӨХГҮЙ

–Сүүлийн үед хөдөө орон нутагт ажиллаж, амьдрах сонирхолтой залуус цөөрөөд байх шиг. Энэ талаар та ямар бодолтой явдаг вэ?

-Би оюутан байх дөрвөн жилийн хугацаанд хотод дасаагүй. “Сургуулиа төгсөөд нутагтаа л ажиллана” гэж бодож, зорьсоор Мандалдаа ирж байлаа. Одоо аймгийн төвд ч юм уу хотод ажиллая, төв суурин бараадах бодол огт байдаггүй.

Хөдөө орон нутагт амьдрах, ажилллах сайхан. Олон давуу талтай. Их сайхан тайван амгалан амьдардаг шүү дээ. Улаанбаатар хотод стресс ихтэй. Замын түгжрэлээс авхуулаад бухимдах юм их бий. Хөдөө тийм юм байхгүй.

-Монголын шилдэг багш болсон таныг цөөнгүй сургууль сонирхож байгаа нь мэдээж. Хотын юм уу Сэлэнгийн төвийн сургууль танд ажлын санал тавьбал зөвшөөрөх үү?

-Зөвшөөрөхгүй байх аа. Мандал сумандаа ажиллаж, амьдрах л хамгийн сайхан.