Б.Пүрэвдорж: Ц.Нямдорж, Х.Нямбаатар нар намынхаа авлигачдад зориулж хөөн хэлэлцэх хугацааны зохицуулалт оруулсан

УИХ-аар Эрүүгийн тухай хуулинд нэмэлт өөрчлөлт оруулах  хуулийн төслийг хэлэлцэж буй. Уг хуулийн төсөлд хөөн хэлэлцэх хугацааны зохицуулалтыг хэрхэн хийх нь үү гэсэн асуулт олон нийтийн анхаарлын төвд байна. Энэ талаар УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдоржоос дараах тодруулгыг авлаа.

11 АВЛИГЫН ГЭМТ ХЭРЭГ УДАХГҮЙ “ӨРШӨӨГДӨНӨ

-Эрүүгийн тухай хуулинд хөөн хэлэлцэх хугацааны талаарх зохицуулалтыг оруулахаар УИХ-аар хэлэлцэж байна. Та уг өөрчлөлтийг хувь гишүүнийхээ зүгээс хэрхэн харж байгаа вэ?

-Хуулиа засч болно. Одоо засах гэж оролдож байна. Өнгөрсөн хугацаанд яг юу болоод өнгөрөв гэдгийг бид харах хэрэгтэй байгаа юм. Өнгөрсөн хугацаанд нийт 629 гэмт хэрэг хэрэгсэхгүй болчихлоо. Үүн дотор авлигын 40 гэмт хэрэг хэрэгсэхгүй болсон. Одоо дахиад 11 авлигын гэмт хэрэг удахгүй “өршөөгдөнө”. Ийм байдлаар маш олон гэмт хэргүүдийг чөлөөлж авч байна. ББидний дунд 1200 гаруй гэмт хэрэгтэн бидний дунд ямар ч ял зэм авахгүйгээр явж байна. Тэгэхээр цаашдаа энэ байдал үргэлжлэхээр болчихож байгаа нь  харамсалтай.

-Хуулиа засаад ч хөөн хэлэлцэх хугацаагаар гэмт хэргээс мултрах нөхцөл байдал хэвээр үргэлжилнэ гэсэн санаа юу?

-Хуулийн өөрчлөлтөөр энэ асуудлыг засч байгаа хэдий ч хуулийн  болоод шүүхийн практикаар 2017 оноос өнөөдрийг хүртэл  хэн нэгэн авлигачин илрээд, түүний үйлдсэн хэрэг энэ хугацаанд байх юм бол дахиад л хөөн хэлэлцэх хугацаагаар чөлөөлөгдөнө. Ц.Нямдорж, Х.Нямбаатар нар “Манай намынхан гэмт хэрэг хийнэ. Намынхнаа ялаас чөлөөлж авна” гэсэн алсын зорилготойгоор энэ өөрчлөлтийг хийсэн. “Манай намынхан засаг барина. Мэдээж зарим нэг нь авлига авна. Энэ бүхнийг бид хөөн хэлэлцэх хугацаагаар хэрэгсэхгүй  болгоно” гэсэн зорилгоор хийсэн.

Авлигын хэрэг заавал хойшоо хугацаа сунаж илэрдэг. Өөрөөр хэлбэл, одоо дарга хийж байгаа нөхөр авлига авлаа гэхэд суудлаасаа буутал нь түүнтэй эрүүгийн хариуцлага ярьдаггүй. Албан тушаалаасаа буунгуут элдэв хэл яриа  гарч, шалгагдах үндэслэл нь бүрддэг. Хуулийн байгууллагад  шалгаад,шүүх дээр аваачдаг. Шүүх гэмт хэрэгтний эрхзүйн нөхцөл байдлыг дээрдүүлсэн шийдвэр гаргах ёстой. Энэ процесс явсаар хөөн хэлэлцэх хугацааны зохицуулалт руу оруулчихдаг.

-Гэхдээ авлигын чанартай хэргүүдийн хөөн хугацааны асуудлыг эргэж харах асуудал яригдаж байгаа шүү дээ?

-Засч буй хувилбараар бол хөөн хэлэлцэх хугацааг эргэж тоолно гэж байгаа. Хөөн хэлэлцэх хугацаагаар гэмт хэргийг чөлөөлөх хоёр боломж байна. Шүүгч энэ  тохиолдолд ямар үүрэгтэй вэ гэхээр гэмт хэрэгтэнд эрхзүйн  байдлыг нь  дээрдүүлсэн шийдвэр гарах үүрэгтэй. Тэр үүргийнхээ дагуу  хоёр заалт байлаа гэхэд гэмт хэргээс чөлөөлөх  хуулийн зохицуулалтыг нь л хэрэглэнэ. Ийм л юм. Өнөөдөр МАН-ынхан аймаар гоё донгодож байгаа. Авлига албан тушаалтын хэргийн хөөн хэлэлцэх хугацааг 10 жил болголоо гэж. Харамсалтай нь эдгээр гоё үгс  амьдрал дээр хэрэгжихгүй.

МАН-ААС ГОЁ ЗҮЙЛ ХҮСЭЭД ЯМАР Ч НЭМЭРГҮЙ

-Авлига албан тушаалын шинжтэй хэргүүд цаашид ч хэрэгсэхгүй болох нөхцөл байдлыг зориудаар бүрдүүлээд байна гэж үү?

-2017 оноос хойш авлигын чанартай хэд хэдэн хэргүүдийн хөөн хэлэлцэх хугацаа дууслаа. Тэр оймсондоо мөнгө нуусан нөхрийн гэр, албан тасалгаанаас нь 1 тэрбум төгрөг олдсон. Одоо зүв зүгээр л явж байна. Давж заалдах шатны шүүхээр  энэ хэргийг хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан гэдгээр нь чөлөөлчихнө. Маш тодорхой. Тиймээс МАН-аас гоё зүйл хүсээд ямар ч нэмэргүй юм. Эрүүгийн хуулинд тухайн иргэнийг хүнд нөхцөл байдалд оруулж, авлига авсаныг илчилсэн тохиолдолд  авлига өгсөн хүнд хариуцлага тооцохгүй байх хуулийн заалт өнөөдөр хүчин төгөлдөр хэрэгжиж байгаа. Үүний дагуу МАН-ын олон хүний авлигын хэрэг ил болно. Тэдгээр хүмүүс хөөн хэлэлцэх хугацаагаар хариуцлага мултрах процесс л ирээдүйд өрнөнө гэсэн үг. Хууль эргэж үйлчлэхгүй.

-Тэгвэл энэ хуулийн гажигийг засах ямар гарц байна?

-Засгийн газрын оруулж ирсэн хүндэвтэр гэмт хэрэг хамаарах 10 жилийн хугацаагаар нь явах ёстой байсан. Одоо таван жил болгоод алдчихсан. Энэ асуудал гэмт хэрэгтнүүдийг бүгдийг нь чөлөөлж дуустал яригдана. 2017 оны тавдугаар сараас энэ хуулийн өөрчлөлт батлагдах хүртэлх хугацаанд гэмт хэрэг хийсэн хүмүүс бүгд ялгүй сална гэсэн үг. Ийм боломжийг л хуулийн өөрчлөлтөөр үүсгэх гэж байгаа.

Ш.Батхүүгийн хэрэг 10 гаруй жилийн хугацаатай. Ш.Батхүү 143 тэрбум төгрөгийн хохиролтой. Зөвхөн нэг  хэргийн хохирлын хэмжээ ийм их. Тэр оймсондоо мөнгө нуусан нөхрийн хэргийн ард 20-30 тэрбумын  хохирлыг Монгол Улсад учруулсан. Авлигад авсан мөнгөний тоог л одоо яриад байгаа. Гэтэл нөгөө талд улсад учруулсан хохирлын хэмжээг ерөөсөө ярихгүй байна.

-Эрүү болон Зөрчлийн тухай хуулийг олон нийтийн эрх ашигт  зарим талаараа нийцэхгүй байгаа тул засах шаардлагатай гэж үзсэн. Гэвч өөрчлөлтөөр торгох, шийтгэх заалтууд нь илүү чангарч байгааг та хэрхэн харж байна?

-Зөрчлийн  хуулин дээр олон нийтэд эерэг болгож, засч буй нэг  ширхэг заалт ч байхгүй. Нэмж торгох заалтуудаа л оруулж ирсэн. Олон торгох заалтууд энэ өөрчлөлтөөр нэмэгдэнэ. Амьдрал дээр, архи зардаг дэлгүүрийг  торгож байгаа мөнгө нь бага. Тэгсэн мөртлөө нэгхэн сар печений хугацаа хэтрүүлчихсэн хүнийг 2 сая төгрөгөөр торгож байгаа. Энэ мэт амьдралд  нийцэхгүй маш олон заалтууд байгаа. МАН ийм заалтуудыг огт засахгүй байна. Үргэлж торгож, дарамталдаг сэтгэхүйтэй хүмүүс энэ хуулийг засч чадахгүй байна. Хүнлэг ардчилсан нийгэмд амьдарч байж, сануулах торгох зэргээр шат дараатай арга хэмжээ авдаг зохицуулалтыг хийх шаардлагатай.

ГЭРЭЛ ЗУРГИЙГ Ц.МЯГМАРСҮРЭН

Энэ мэдээнд өгөх таны үнэлгээ

Хуваалцаарай Жиргээрэй