Уламжлалт анагаах ухааны эмч Д.Нямсүрэн: Томуугийн улиралд усархаг төрлийн жимс хэрэглэж болохгүй

Томуу, томуу төст өвчний улирал эхэлж, дэгдэлт их байгаа билээ. Тэгвэл тус өвчнийг уламжлалт анагаах ухаанаар хэрхэн эмчлэх болон урьдчилан сэргийлэх талаар "Егнин" уламжлалт анагаах ухааны эмнэлгийн их эмч Д.Нямсүрэнтэй ярилцлаа. Тэрбээр уламжлалт ангаах ухааны магистр бөгөөд тус салбарт олон жил ажиллаж буй туршлагатай нэгэн юм.

Томуугийн халдвар авсан бол халуун хоол цайгаар өвчнөө боловсруулна

-Сүүлийн үед томуу, томуу төст өвчний дэгдэлт их байна. Тус өвчнөөр өвдөж танайхыг зорьж ирж буй хүмүүс хэр олон байна вэ?

-Уламжлалт анагаах ухаанд ханиад, томуу, халдварт өвчин, уушгины өвчнийг тухайн үе шатанд нь тохирсон эмчилгээ хийдэг. Тан, утлага, бин жигнүүр гэх мэт олон эмчилгээ байдаг. Сүүлийн үед уламжлалт эмчилгээг хүмүүс ойлгодог болсон. Тиймээс өвчнөө хүндрэхээс урьдаж манайхыг их зорьж байна. Ялангуяа ханиад томуу их байгаа учир энэ төрлийн вирусийн халдвар авсан хүмүүс манайхыг зорьж ирдэг. Түүнчлэн ханиадны вирус нь урхагшаад, архаг өрөвсөл болж хүндэрсэн хүмүүс ч цөөнгүй эмчлүүлдэг.

-Уламжлалт анагаах ухаанаар томуугийн төрлийн вирусийг хэрхэн эмчлэх вэ?

-Ханиад томууг манай уламжлалт анагаах ухаанд халууны өвчин гэж нэрлэдэг. Халууны өвчнийг дотор нь эс боловсорсон, дэлгэрсэн халуун гэж хоёр ангилна. Эхнийх нь эс боловсорсон халууны үед хүний бие жихүүцэх, нус гоожих, бие зараах шинж тэмдэг илэрнэ. Энэ үед тухайн эс боловсорсон өвчнийг боловсруулж халуун луу нь шилжүүлэх эмчилгээг эхний ээлжид хийх ёстой. Яаж боловсруулах вэ? гэвэл "мана дөрөв", "норов долоо" зэрэг тан уух, халуун бүлээн хоол цай хэрэглэх, халуун аарц уух зэргээр өвчнөө боловсруулна. Түүний дараагаар халуунаа нядлах буюу хүчийг нь бууруулах эм тан уух болон эмчилгээ хийнэ. Халуунаа бууруулсны дараагаар хий үүсэж ядрах шинж тэмдэг илэрнэ. Европ эмчилгээ хийлгэсэн ч мөн адил тухайн өвчтөн тамирдаж ядардаг. Тиймээс төлжүүлэх, хий засах, тамир тэнхээ оруулах эмчилгээг заавал хийх шаардлагатай.

-Европ эмчилгээ болон уламжлалт эмчилгээ хоёрын ялгаа нь юу вэ?

-Европ эмчилгээ, уламжлалт анагаах ухаан хоёулаа л тухайн өвчнийг эдгээж таарна. Эмчлэх арга барил, шинжлэх ухаан нь хоорондоо ялгаатай. Уламжлалт эмчилгээний давуу тал нь хүчтэй тариа, эм зэргийг ашигладаггүй. Тиймээс уламжлалт анагаах ухаанд тухайн өвчтөн маань аль түвшинд байгаа эсэхээс шалтгаалж эмчилгээ нь өөр өөр. Боловсроогүй үедээ байвал, нян нядлах эмчилгээ хийгээд түүний дараагаар тамир тэнхээ тэтгэх эмчилгээ хийх жишээний. Хэрвээ өндөр халуурсан, үрэвсэл өндөртэй ирвэл шууд халуун, үрэвслийг буулгах эмчилгээ хийнэ. Эмчилгээ нь тан, эм, бариа бумба, шаардлагатай бол төөнүүр эмчилгээ, цус гаргах, зөгийн балтай татлага, утлага зэрэг эмчилгээнүүд байдаг. Өвчтөн ямар шатандаа байгаагаас ямар эмчилгээ хийх нь шийдэгдэнэ.

-Дэгдэлт өндөр буй томуугийн хүрээний вирусийн хүндрэл ямар байна?

-Вирусийн гаралтай энэ өвчин нь өндөр халуурах, уушгинд хатгалгаа болох зэрэг эрсдэлтэй. Зарим тохиолдолд доошоо гүйлгэх буюу суулгах зэрэг шинж тэмдэгтэй байна. Шинж тэмдэг нь тухайн хүний дархлаанаас шалтгаалж өөр өөр байдаг. Халуурахгүй байж байгаад уушгины хатгалгаа болох ч тохиолдол гарсан. Тиймээс ямар нэгэн шинж тэмдэг илэрвэл яаралтай эрүүл мэндийн байгууллагад хандаж тохирсон эмчилгээ хийлгэх хэрэгтэй. Энэ вирус нь маш богино хугацаанд хүндэрч буйгаараа эрсдэл ихтэй байна.

Усан суурьтай буцалгасан шингэн зүйлсийг сонгон уух нь тохиромжтой

-Тус өвчнөөс урьдчилан сэргийлэхийн тулд юун дээр анхаарах шаардлагатай вэ. Уламжлалт анагаах ухаан талаасаа?

-Урьдчилан сэргийлэхэд идээ ундаа, явдал мөр маш чухал. Дархлаа сайжруулах, биеийн тамир тэнхээг нэмэгдүүлэх бүлээн, шимтэй, хурдан шингэх хөнгөн төрлийн хоол хүнс хэрэглэнэ. Тухайлбал, хонины мах, үхрийн мах, өвлийн улирал учир адууны мах идэж болно. Харин өвлөөс бусад улиралд адууны махыг идэж болохгүй. Уух зүйлс гэвэл бүлээн чацарганын шүүс, зөгийн балтай ус, үзмийн шүүс, аарц, хярам гэх мэт усан суурьтай буцалгасан шингэн зүйлсийг сонгон уух нь тохиромжтой. Хооллохдоо цагаа зөв тохируулж, хэмжээтэй хооллох нь чухал. Нэг дор хэт их идэх нь буруу. Мөн хоол идэхгүйгээр өлөн удаан хугацаагаар явах нь дархлаа буурах шалтгаан болдог. Агаар сэлгэлт маш чухал байна. Тэр тусмаа бага насны хүүхдүүдийг зайлшгүй агаарт гаргах хэрэгтэй. Ханиаднаас урьдчилан сэргийлэх эхний дүрэм нь ариун цэвэр шүү дээ. Гараа тогтмол угааж, гэртээ чийгтэй цэвэрлэгээг тогтмол хийх учиртай.

-Хэрхэн зөв зохистой хооллож, өдөрт идэх хоолны хэмжээгээ тодорхойлох вэ. Хориглох хоол хүнс бий юу?

-Ямар нэгэн халдварын гаралтай өвчнөөр өвдөөгүй энгийн хүн бол өглөө, өдөр, орой гэж өдрийн гурваар хооллоно. Өглөөний хоолноос өдрийн хоолны зай нь гурваас дөрвөн цагийн зайтай байх ёстой. Нэг удаагийн хооллолтоор нэг аяга хоол идэх ёстой. Хүн ходоодныхоо дөрөвний хоёрт нь багтахаар хэмжээний хоол идэх ёстой байдаг. Үлдсэн дөрөвний нэгт нь шингэн зүйл байх бөгөөд үлдсэн зай нь хоосон байж, эрүүл хоол шингээлт явагддаг. Ханиадны үед усархаг жимс хэрэглэх нь тохиромжгүй. Тухайлбал, усан үзэм, лийр, алим, тарвас зэргийг хэрэглэж болохгүй. Мөн түүхий ногоо, салат зэргийг идэх нь тохиромжгүй байдаг. Тиймээс хүнсний ногоог бүрэн болгож өгөх хэрэгтэй. Хөргөгчөөс гарч ирсэн бүтээгдэхүүнийг шууд хэрэглэж болохгүй. Заавал тасалгааны хэмд тодорхой хугацаанд байлгасны дараа хэрэглэнэ. Сүүг заавал хөөрүүлж хэрэглэх, аарц, айраг, хоормог зэргийг бүлээтгэх, буцалгах зэргээр хэрэглэх ёстой.

-Ханиад хүрсэн бага насны хүүхдийг хэрхэн зөв хооллох вэ?

-Ханиадаар өвдсөн бага насны хүүхэд халуурсан үедээ хоол идэх дуршилгүй болдог. Тиймээс халуун буурсны дараагаар өдрийн хооллох ёстой хэмжээг нь заавал өгнө. Түүнчлэн эмчид үзүүлэх шаардлагатай. Тухайн өвчин аль шатандаа явж буйг нь эрүүл мэндийн байгууллагад хандсанаар мэдэх боломжтой.

-Уламжлалт анагаах ухаанд халдварын гаралтай ханиаднаас урьдчилан сэргийлэх ямар нэгэн бүтээгдэхүүн байдаг уу?

-Томуугаас урьдчилан сэргийлэх "мана дөрөв"-тэй цай гэж байдаг. "Мана дөрөв" танийг хоёр литр бор цайнд хоёр тунгаар хийж холиод урьдчилан сэргийлэх, дархлаа дэмжих үүднээс цай байдлаар өдөр тутамдаа ууж болно. Ер нь уух зүйлийг өтгөн биш шингэн байдлаар хэрэглэх нь зүйтэй.

-Өвлийн улиралд ямар төрлийн мах, хүнсний бүтээгдэхүүн хэрэглэх нь зүйтэй байдаг вэ?

-Өвлийн улиралд хүний ходоодны шингээх чадвар хамгийн дээд түвшиндээ хүрч ажилладаг. Учир нь гадаа хүйтрээд эхлэхээр хүн биеийн элч дулаанаа дотроо хурааж эхэлдэг. Энэ үед ходоодны хоол шингээх чадвар сайн байдаг. Тиймээс монголчууд эрт үеэсээ өвлийн эхэн сард өвлийн идшээ бэлддэг. Идшиндээ адууны мах, үхрийн мах, хонины мах зэргийг түлхүү авдаг. Түүнийгээ үүц байдлаар буюу үхрийн махыг ширэнд нь боох, хонины махыг гүзээнд нь хийх зэргээр хадгалдаг. Харин адууны мах халуун чанартай учраас өвлийн эхний хоёр сард буюу эд хүйтнээр идвэл зохимжтой. Цагаан сараас хойш идэхгүй. Тиймээс эхлээд адууны махаа хэрэглээд, түүний дараагаар үүц болгож дарсан махаа хэрэглэнэ.

Малгай өмсөхгүй явах нь тархийг царцааж, тэнэг болох магадлалыг ихэсгэдэг

-Мах удаан хадгалагдах тусам ходоодонд шингэх нь хурдан байдаг гэсэн үг үү?

-Яг тийм. Үхэр, хонины мах хадгалах тусам чанар нь бүлээн болж, шингэх нь хурдан болдог. Тиймээс хавар дулаарч ходоодны элч буурсан үед идэхэд яг тохирдог гэсэн үг. Түүнчлэн борцолсон махаа хаврын сүүл сар, зун идэхэд тохиромжтой. Мах хатах тусмаа шингэхэд хялбар болно. Тэгэхээр манай монголчууд эрт үеэс хүний ходоодны шингээх чадварт тохируулж, улирал бүр өөр төрлийн мах хэрэглэж ирсэн байгаа юм.

-Таван хошуу малын махнаас өөр бусад амьтны мах хэрэглэх нь хэр зохимжтой вэ. Жишээний тахиа, гахайны мах гэх мэт?

-Тахиа, гахай, загасны мах зэрэг нь сэрүүн чанартай. Гэхдээ огт хэрэглэж болохгүй гэсэн үг биш. Тохируулж хэрэглэх хэрэгтэй, загасны шөлийг хаврын улиралд уух нь сайн. Тиймээс хэтрүүлэн хэрэглэж л болохгүй гэж ойлгох нь зөв. Өвлийн улиралд хүний бөөрний мах ихэсдэг учир бөөрөө бөмбийтөл бөөцийлөх учиртай. Бөөрөөрөө даарч болохгүй, бөөрийг дэмжих, тэтгэх зүйлс хэрэглэвэл их сайн.

-Тэгвэл хувцаслалтын тухайд?

-Улиралдаа зориулж хувцсаа сонгох хэрэгтэй. Өвлийн хувцас сонгохдоо аль болох чийгтэхгүй материал сонгоно. Сүүлийн үед хүүхдүүдэд сентифон дотортой буюу хөлрөгдөг куртик аваад байгаа харагддаг. Энэ нь хатгалгаа авах өндөр эрсдэлтэй. Тиймээс эцэг эхчүүд маань дулаан хэдий ч агаар нэвтрүүлдэг хувцас сонгох хэрэгтэй.

-Даарахгүй байх нь их чухал байх нь?

-Өвлийн улиралд хөлөөсөө даарахгүй байх нь хамгийн чухал. Гутал нь чийгтдэг бол оймсоо өдөр тутамдаа солих, дулаан гутал өмсөх хэрэгтэй. Хүн байнгын даараад байвал биеийн хий ихсэх, бодисын солилцоо хямарч, бөгсөн бие рүүгээ царцаж, цээжин хэсэг рүүгээ халуун чиглэж биеийн баланс өөрчлөгдөх, даралт ихсэх, цус өтгөрөх, бөөрний тамир барагдах гэх мэт эрсдэл өндөртэй. Мөн малгай өмсөхгүй явах нь тархийг царцааж амархан мартах, нүднээс нулимс гоожих, тэнэг болох магадлалыг ихэсгэнэ. Сэтгэл санаа, амьсгал, хөдөлгөөн, орчны эрүүл ахуй зэрэг нь зөв байвал дархлаа сайн байна.

Энэ мэдээнд өгөх таны үнэлгээ

Хуваалцаарай Жиргээрэй