Томилолт: “Энержи ресурс”-ийнхэн Шинэжинстийн малчдад “хөөгдөх” шахсан хэлэлцүүлэг

“Eguur News” сайтын сурвалжлах баг Баянхонгор аймгийн Шинэжинст суманд ажиллаж байна.

“Эрдэнэ Монгол”, “Энержи ресурс” ХХК-ийн удирдлагууд дөрөвдүгээр сарын 21 буюу өчигдөр Шинэжинст сумын иргэд, малчидтай уулзах өдөрлөг зохион байгуулсан. Өдөрлөгийн эхний хөтөлбөр нь ажлын байр сонирхогчдоос анкет бөглүүлэх, мэдээлэл өгөх үйл ажиллагаа байсан. Энэ тухай өмнө нь Томилолт: “Эрдэнэ Монгол”-оос ажлын байр сонирхох малчдын хоёрдмол бодол линкээр мэдээлсэн билээ.

Харин үүний дараа яг Баянхөндий төсөл тойрсон асуудлаар мэдээлэл өгөх хөтөлбөр эхэлсэн юм. Эхэнд нь “Энержи ресурс” ХХК-ийн Гүйцэтгэх захирал Г.Батцэнгэл үг хэлж, төсөлд хөрөнгө оруулагчаар нэмэгдсэнээр ямар зорилго, зорилт баримталж буйгаа иргэдэд танилцуулсан. Үүний дараа “Эрдэнэ Монгол” компанийн дэд ерөнхийлөгч А.Билгүүн ярьсан юм.

Ингээд урьдчилж бэлдсэн презентац үзүүлж, Баянхөндий төслийн үр өгөөж болон уурхайн бүтээн байгуулалтын онцлогийн талаар танилцууллаа. Улмаар төслийн танилцуулгын хөтөлбөр дуусаж, дараагийн буюу хэлэлцүүлгийн үйл ажиллагаа эхлэхээр байв.

Үүний өмнө “Сэгс цагаан богдоо аваръя” ТББ-ын тэргүүн Э.Дагвасамбууг зохион байгуулагч тал үг хэлэхийг урьсан. Харин Э.Дагвасамбуу өөрийг нь урьсан талаар дурдаад, юуны өмнө асуулт асууж, хариулт авч болох уу, эсвэл урилгын албан бичигт бичсэнчлэн зөвхөн “ажиглагчийн” үүрэг гүйцэтгэх үү гэдгээ “Энержи ресурс” ХХК-ийн Гүйцэтгэх захирал Г.Батцэнгэлээс тодруулав.

Харин Г.Батцэнгэл “ТББ-ыг ч мөн иргэдийн төлөөлөл болов уу гэж бодож байна. Бүх хүн үзэл бодлоо илэрхийлэх, үг хэлэх эрхтэй. Бид бүх хүний үгийг сонсох гэж л ирсэн” хэмээлээ. Уг хариултад нь Э.Дагвасамбуу дургүйцэж, анх ирээд нутгийн иргэдийг шууд үл тоолоо, би өөрөө Шинэжинст сумын унаган хүүхэд, ТББ-ын төлөөллийг авч хэлцсэнгүй хэмээн шүүмжилсэн юм. Улмаар хэлэлцүүлгийг гурван танхимд хувааж явуулах зохион байгуулалтын хэлбэрийг эсэргүүцэж, яг одоо үргэлжлүүлээд, энэ танхимдаа явуулах санал гаргасан.

Хэлэлцүүлгийг “Байгаль орчин”, “Ажлын байр”, “Орон нутгийн хамтын ажиллагаа” гэсэн гурван сэдвээр хувааж, гурван өөр танхимд зэрэг явуулах байсан юм. Иргэд өөрийн сонгосон сэдвийн дагуух танхимдаа очиж суун, мэдээллээ авахын сацуу хүссэн асуултаа асууна. Харин энэ зохион байгуулалт нь гурван сэдвийн мэдээллийг аль алий нь авахыг хүсэж буй хүмүүст боломж олгохгүй, яг гол, тодорхой асуулт болон хариултыг нийтээр сонсож чадахгүй гэдэг үндэслэлийг Э.Дагвасамбуу ярилаа.

Харин зохион байгуулагч талаас гурван танхимд хуваах нь иргэдийн санал жигд тусах хамгийн зөв шийдэл, нэг том танхимд сууснаар бүгдэд боломж олдохгүй гэсэн. Энэ хэрээр танхимд суусан иргэдийн бухимдал нэмэгдлээ. “Хуваана гэж байхгүй”, “Эндээ шууд үргэлжлүүлье” хэмээн орилолдох дуун чангарсаар байлаа.

Ингэсээр саналыг хүлээж авалгүй, хэлэлцүүлгийг гурван танхимд хувааж явуулахаар болоод “Одоо уртын дууч...” гээд зарлатал иргэдийн бухимдал чинээндээ тулж, “Юун дуу хуур вэ, болиоч!”, “Зайлцгаа” гэцгээх болов. Тал талаас л иргэд уурссан үгээ хэлж, эмх замбараагүй байдал үүслээ.

Ингээд яг хэн асууж, хэн хариулах нь тодорхойгүй болов.

Ингэж үүссэн уурсаан, эмх замбараагүй байдал гурван цагийн турш үргэлжилсэн юм. Энэ дунд яг тодорхой асуулт асуусан хүн ховор. Нутгийн малчин эмэгтэй “Цианит натри ашиглана гээд байгаа. Биднийг бага байхад цианит натри бол асар хортой бодис гэж заадаг байсан. Гэтэл танай хүмүүс 10 литрийг уусан ч үхэхгүй гэж ярьдаг гэсэн. Тийм хоргүй юм бол яг одоо та нар өөрсдөө 10 литр цианит натри уугаад үзүүлчих” хэмээсэн.

Тал талаас хашгирсан байдал арай жаахан эмх цэгцэнд ороод ирэхэд “Сэгс цагаан богдоо аваръя” ТББ-ын тэргүүн Э.Дагвасамбуу дахин микрофон аваад “Уг нь төсөлд шинээр ирж байгаа учраас би хүндэтгэж байлаа. “Энержи ресурс” бол гадаадын биш үндэсний компани. Гэтэл ирсэн анхны өдрөө шууд хүндэтгэлгүй харьцсан учраас би ширүүн үгс хэлчихлээ, уучлаарай. Гэхдээ та нутгийн иргэдтэй ингэж харьцахгүй шүү, санаж яваарай” гэлээ.

Үүний дараа Э.Дагвасамбуу өөрийн зүгээс тодорхой хэдэн асуулт тавив.

Эхлээд, цар тахлын хөл хориотой үед ИНХ-ыг хоёр хоногийн өмнө зарлан хуралдуулсан. Хуулиар 14 хоногийн өмнө зарлах ёстой. Гэтэл тэгж хуралдуулаад, Байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын нарийвчилсан үнэлгээг батлуулсан нь хууль зөрчсөн хэмээлээ.

Үүнд “Эрдэнэ Монгол”-ын дэд ерөнхийлөгч А.Билгүүн “Тэр үед нэг тусгай журам үйлчилж байсан. Ямар журам билээ, мэдэхгүй байна. 14 хоногийн өмнө зарладаг нь ирц хүрэхгүй байх эрсдэлээс хамгаалсан санаа л гэж ойлгодог. Харин тэр хуралдаанд ирц бүрэн хүрсэн. Тийм учраас шийдвэр хүчин төгөлдөр байхад асуудалгүй гэж ойлгож байгаа” гэлээ.

Хоёрт нь, 2022 оны дөрөвдүгээр сард БОАЖ-ын сайд Б.Бат-Эрдэнийн томилсон ажлын хэсэг Баянхонгор аймагт ажиллаад, “Эрдэнэ Монгол” ХХК-д хэд хэдэн даалгавар чиглэл өгсөн талаар дурдлаа. Үүнд “Орон нутгийн хамтын ажиллагааны гэрээнд малчдын саналыг тусгахын тулд нээлттэй хэлэлцүүлэг явуулах” гэсэн хэсэг байгааг онцлоод, “Билгүүн ээ, энэ хийгдсэн үү. Бүтэн жилийн өмнө ирсэн даалгаврыг танайх биелүүлээгүй. Үл тоосон тийм ээ?” гэхэд А.Билгүүн дэд ерөнхийлөгч толгой дохиж суув.

Гуравт нь, мөн тус даалгавар чиглэл дунд автозамын трассын маршрутыг батлуулах тухай багтжээ. Харин маршрутыг сумын ИНХ хуралдаж баталдаг ба одоо хэр энэ асуудлыг хуралдааны хэлэлцэх асуудалд оруулж ирэхгүй байгаа талаар дурдлаа. Ингэхэд “Эрдэнэ Монгол”-ын тодорхой алба хариуцсан ажилчдын зүгээс трассын маршрут батлагдсан, үүнийг дэмжсэн ИНХ-ын тогтоол нь энэ байна хэмээн зураг үзүүллээ.

Э.Дагвасамбуугийн хувьд үүнийг худал гээд, танхимд сууж байсан ИНХ-ын төлөөлөгчөөс “Маршрут баталсан бил үү?” гэж асуухад “Үгүй” гэлээ. Ингээд маршрут батлах асуудал өмнө нь ИНХ-аар хэрхэн орж, буцаагдсан, дараа нь дахин хэлэлцэхээр болсон ч хэрхсэн процессыг дурдаж, А.Билгүүн дэд ерөнхийлөгчөөс асуулт асуухад тэрбээр “Би мэдэхгүй байна” хэмээж суулаа.

Харин байгаль орчны асуудлаар, тухайлбал:

• Гүний усыг хэрхэн ашиглах
• Цианит натриар битүү орчинд уусгах технологи нь байгальд хор хөнөөлтэй эсэх
• Эргээд хариуцлагын хүрээнд говийн ургамал суулгах, ховордсон амьтдад идэш тэжээл тавихаас гадна төрөл зүйлийг нь олшруулах зэрэг чиглэлд юу, юу хийсэн зэрэг сэдвээрх малчдын асуултад “Эрдэнэ Монгол”-ын хариуцсан мэргэжилтнүүд тодорхой хариултууд өгч байлаа.

Э.Дагвасамбуу асуусан асуултад нь тийм байдлаар хариулт өгөхөд “Би хариуцлагатай уул уурхайг дэмждэг хүн. Гэвч энэ компанийн байж байгаа царай ерөөс энэ шүү, Батцэнгэл захирал аа. Ийм компанитай нийлж буйгаа ойлгоорой” хэмээгээд хэлэлцүүлгийг орхиод гарсан юм.

Үүний дараа малчдын эсэргүүцэл үргэлжилсээр л байлаа. “Эрдэнэ Монгол”-ын ажилчид өөрсдийн холбогдох сэдвээрх асуудлууд дээр микрофон барьж аваад тайлбарлаж, ойлгуулахыг оролдох.  Ийм хэлэлцүүлэг гурван цаг үргэлжилсний дараа Г.Батцэнгэл, А.Билгүүн дэд ерөнхийлөгч нар нэлээд ядарсан, бодлогширсон янзтай боллоо.

Хэлэлцүүлгийг хааж Г.Батцэнгэл захирал “Дахин давтан хэлэхэд бид та нарын яриаг нэг бүрчлэн сонсох гэж л ирсэн. Намайг загнасан ч болно. Хүсвэл та бүгдтэй нэг нэгээр нь уулзсан ч болно. Буух эзэн, буцах хаягтай хүмүүс ирсэн гэдгийг ойлгоосой. Баянхонгорын бусад газруудад уурхай ямар боллоо. Одоо ямар компани ухсан, хаачсан нь мэдэгддэггүй. Бид тийм биш. Хэрэв байгаль орчинд асар хор хөнөөлтэй байсан бол бид нэрээ бодоод ийш орохгүй. Байгаль орчинд сөрөг нөлөө нь байж болох хамгийн бага юм гэж үзсэний үндсэн дээр бид орохоор шийдсэн” гэлээ.

Ингээд 18.00 цагаас урлагийн тоглолт үзүүлэх хүртэл гурван танхимд хуваах хэлэлцүүлгийн хэлбэрийг хийхээр болов. Төв зааланд үлдсэн 20 гаруй хүнтэй Г.Батцэнгэл захирал уйгагүй ярилцлаа. Тэгж тунаж үлдсэн иргэд нь “Автозам тавих хэрэгтэй байгаа”, “Ажлын байр олддоггүй” гэр мэтээр ажил хэрэгч шаардлага хөндөх болов. Сүүлдээ “Яг малын бэлчээрт нөлөөлөх юм уу. Байгальд сөрөг нөлөөгүй гэдгийг яг юугаар батлах юм” гэж асуулаа.

Нэг эмэгтэй “Бид “Эрдэнэ Монгол”-ын талаар дуулаад л байсан. Баянхонгор аймгаас зорьж ирлээ. Сонсож буй иргэд маань уучлаарай. Яг хариуцлагатай уул уурхай хэрэгжвэл бидэнд хэрэгтэй шүү дээ” гэж дуулдав.

Ингээд урлагийн тоглолт болох цаг ирлээ. Өдөр нь уурсаад явсан хүмүүс дээл, хувцсаа өмсөөд, инээд цалгиулаад эргээд орж ирцгээж харагдана. Энэ өдрийн хүрээнд 200 гаруй ажлын анкет бөглөгджээ.

“Ер нь заавал ухах шаардлагатай юм уу. Сүнс чинь хорогдчихсон юм уу. Зүгээр орхиод явчихаж болохгүй юу” гэсэн малчин эмэгтэйн асуултад Г.Батцэнгэл захирал “Бид ямартай ч жишиг болсон хариуцлагатай уул уурхайг хөгжүүлмээр байна” хэмээсэн.

“Энержи ресурс” уул уурхайн төслүүд дээр ажиллаж, орон нутгийн иргэдтэй ярьж, учраа олж сурсан шинж төрх харагдаж байлаа. Тэд эл уулзалтын маргааш нь буюу өнөөдөр (2023.04.22) Баян-Өндөр сумын иргэдтэй уулзаж буй. Тэнд бүр их эсэргүүцэлтэй тулгарна гэж малчид ярьж байлаа.

Бид “Энержи ресурс” ХХК-ийн Гүйцэтгэх захирал Г.Батцэнгэл, “Эрдэнэ Монгол” ХХК-ийн Дэд ерөнхийлөгч А.Билгүүн нараас авсан ярилцлагаа та бүхэнд хүргэнэ.

Мөн төсөл тойрсон эргэлзээтэй асуудлууд хийгээд байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын судалгаануудыг, малчдын эсэргүүцэл, санаа зовнилын хамт дараагийн нийтлэлээр тусад нь хөндөх болно.

Үүний дээр тус хэлэлцүүлгийн үеэр малчдын илэрхийлсэн байр сууриудыг Eguur News-ийн Фэйсбүүк хуудсаас хүлээн авч үзэх боломжтой.

Энэ мэдээнд өгөх таны үнэлгээ

Хуваалцаарай Жиргээрэй