"Хөөс" ба бодит байдал: Англи хэлний маргааныг ОХУ ба баруунаас залах гэж оролджээ

"Англи хэлийг гуравдугаар ангиас заана гэж хуульчилсангүй, дэмжсэнгүй. Тэр заалтыг унагалаа" гэж сошиал бүүм жаал дэгдээд аг жиг болов. Зүүний ч, барууны ч нөлөө орсон гэж шүүмжлэх, хардах хэсэг байв.

Харин яг "алд дэлэм" урт хуулийн төслийг нь (Боловсролын ерөнхий хуулийн шинэчилсэн найруулга) харвал "Англи" гэсэн үг байхгүй, "Хэл" гэсэн үг долоон ширхэг бий. Харин багц хуулийн төсөлд багтаж буй Сургуулийн өмнөх болон Ерөнхий боловсролын тухай хуульд "Англи" гэсэн нэг ширхэг үг байна.

Тодруулбал, 9.3-т нь "Ерөнхий боловсролын сургуульд судлах үндсэн гадаад хэл нь англи хэл байна" гэж заажээ.

Чухам энэ заалтыг л Боловсролын байнгын хороон дээр дэмжсэнгүй. Өөрөөр хэлбэл хэддүгээр ангиас, ямар хичээлийг, хэрхэн ач холбогдол өгч заах тухай агуулга энд байсангүй.

Юун түрүүнд бодит байдал хэрхэн өрнөснийг товч тайлбарлахад ийм юм.

Хуулиар биш хөтөлбөрөөр англи хэл заана

Харин БШУ-ы сайд Л.Энх-Амгалангийн учирлан тайлбарласанчлан, дээрх агуулгыг үндэсний хөтөлбөрөөрөө шийдээд явна. Харин хөтөлбөрийг УИХ биш Засгийн газар батална гэлээ. Тиймд, байнгын хорооны гишүүд "...Үндсэн гадаад хэл нь Англи хэл байна" гэлгүй, "Хөтөлбөрөөр зохицуулъя" гэж өөрчлөх зарчмын зөрүүтэй саналын томъёолол оруулжээ.

Тэгвэл 10 жилийн турш өөрчлөхгүй, хөдөлбөргүй мөрдөнө хэмээж буй шинэ хөтөлбөрт,

• Гуравдугаар ангиас англи хэл заана
• Бас мэдээлэл технологийн хичээл заана
• Англи хэлийг Pearson платформ ашиглаж, дэвшилтэт хөтөлбөр нэвтрүүлнэ гэж тусгаад буй.

Мөн л Л.Энх-Амгалангийн учирлаж тайлбарласнаар, үүнд ардын хүүхдэд англи хэл заахгүй гэж хойш суусан ч юм уу, англи хэл заах цагийг багасгасан, эсвэл гуравдугаар ангиас нь заахгүй гэж унтууцсан зүйл энд байсангүй.

Бодит байдал нь мөн ийм л өрнөжээ.

Н.Учрал, Э.Батшугар нарын залуу гишүүдээс гадна Ц.Мөнх-Оргил нарын тулхтай гишүүд эсрэг санал өгснөөрөө "Гуравдугаар ангиас англи хэл заагаад дэмий" гэдэг үзэл баримтлал илэрхийлсэн хэрэг биш байв, товчхондоо.

Харин массын хандлагаас юу харагдсан бэ гэхээр, хуульд гадаад хэлийг хуульчлах гэдэг тунчиг эмзэг сэдвийг төдийлөн чухалчилж, өнгийсөнгүй.

Үндсэн хуулиа жилийн давтамжтай өөрчилж, косметик шинжтэй засварлаж, Засгийн газар нь УИХ-аа ч хайрцаглан, алх цохин хуулиуд баталсаар буй зарчим алдагдсан үйл явдлуудад сүүлдээ иргэд, олон нийт ч дасжээ гэлтэй. Хуульд нэг үг, үсэг, таслал туссанаас үүдэж ирэх хариуцлага, үр нөлөө нь Монголын ард түмэнд бууна.

Гэхдээ хуулийн тухай ярихаас өмнө, баруун зүүний нөлөө эл үйл явдалд хэрхэн туссаныг бас эх сурвалжийн хүрээнд цуглуулсан мэдээллүүдээ тулгаж, бичье.

Оросоос ч, баруунаас ч "түлхүүрдэх" гэж оролджээ

Боловсролын багц хуулийг бараг хоёр жилийн өмнө үндсэндээ боловсруулсан.

Энэ үед үндэсний хөтөлбөртөө англи хэлийг нэгдүгээр ангиас заана гэж тусгасан байжээ. Тийм ч болохоор УИХ-ын гишүүн Ч.Ундрам "Нэгдүгээр ангиас заана" гэж андуу пост бичин шүүмжлүүлж, араас нь "Нэгдүгээр ангиас англи хэл заах нь тохиромжгүй" гэсэн шүүмжлэлүүд өрнөсөн байдаг.

Харин эл үес ОХУ-аас Монгол Улсад суугаа Бүрэн эрхт Элчин сайд асан И.Азизов нэлээд дургүйлхжээ. Сонссоноор, тэр Засгийн газрын нэр бүхий гишүүний өрөөнд ирж уулзаад, "Нэгдүгээр ангиас англи хэл заана гэж байхгүй, болиулаач" хэмээн уурласан гэх. Ер Монголд ирээд хаан суусан аятай авирлах болсон И.Азизовыг явуулах шалтгаануудыг энэ үйлдэл нь нэгээр нэмжээ.

Тэгэхээр зүүнээс нөлөө ирж л байж.

Тэгвэл, энэ өдрүүдэд "Англи хэлийг заахаас ухарлаа, дэмжсэнгүй" гэсэн хий хийсгэлэн шүүмжлэлүүдийг зохион байгуулалттай твиттерт болон бусад цахим платформуудаар түгээсний цаана барууны санхүүжилт байсныг ч эх сурвалжууд учирлаж байна. УИХ-ын нэр бүхий гишүүдэд ч нөлөөлөл явсан гэх.

Ингэхээр бас баруунаас ч нөлөөлж.

Харин эцсийн дүндээ эрх баригч, хууль тогтоогчид зүүний нөлөөнд автаж, бүр ухарчихсангүй. Барууны нөлөөнд орж галзуурчихсангүй. Боловсролын хуулиасаа "Үндсэн гадаад хэл бол англи" гэсэн эвгүй заалтыг эерүүлье, тусгаар тогтнолоо бодъё, хэлээ ч заадгаар нь заая, гэхдээ заая гэхээр эхний хэдэн жилдээ багш нар бас хүрэлцэхгүй гэдгээ саная гэдэг санаануудыг дэвшүүлжээ.

Баруун, зүүний тэмцэл Монголд

Вьетнамд англи хэлийг хоёрдогч хэл болгон хуулчлах гэж байгаад больжээ. Өөрөөр, хөгжил ойролцоо орнуудын жишгийг судалж үзэхэд гадаад хэлийг хуульдаа алив нэг байдлаар тусгасан нь огт алга. Өөрөөр хэлбэл, гадаад хэлийг ямар нэг хэлбэрээр хуульчлах нь өөрөө геополитикийн хувьд том мессежтэй.

Ялангуяа Орос, Хятад хоёрын дунд хөдөлбөргүй байршилтай ч ардчилсан тогтолцоотой, хүний эрхийг эрхэмлэгч, гуравдагч хөршийн орнуудтай гүн бат түншлэн харилцах өндөр шаардлагатай манай орны хувьд бүрчиг эмзэг сэдэв юм.

Бид эхийг нь эцээхгүй, тугалыг нь тураахгүй явах ёстойгоо нэг л ойлгодоггүй. Өнгөрсөн 30 жилд барууны санхүүжилтээр өч, төчнөөн үзэл санаа явсныг мэддэг ч мэддэггүй царайлагсад Монголд бий л. Сүүлдээ Монголын либералистууд коммунистуудаасаа ч дор коммунист, олон ургальч бус, алив бүхнийг Орос, зүүн, хойд хөрш, "ах нар" болгож харлуулахын "дон"-той болсныг хэн хэн нь харж л байгаа.

Нөгөө талаас бас цаг үеэ мэдэрдэггүй, ирээдүйгээ боддоггүй, эдийн засгийн ойлголт муутай зүүний (зүүний гэхээсээ Оросын талыг л дэмжигсэд гэвэл ононо) хүмүүс бий.

Ерөнхийдөө бол манайд яг барууны, яг зүүний гэчихээр үзэл санаатнууд бас ховор. Баруун гэвэл Оросыг муучлах ёстой, зүүн гэвэл Оросыг магтах ёстой л гэсэн тойм төдий догматик хандлагатнууд бий гэчихэд нэг их хол зөрөхгүй юм.

Тэмдэглэл:

Худалч хүнд, хүүхдүүд хэлд Монголоор биш англиар орж байгаа өнөө үед монгол хэлний дархлааг хамгаалах нь англи хэл сургахаас ч өмнө тулгарсан асуудал. Юу үнэн, энэ үнэн. Үр дагаврыг нь алсдаа хүртэнэ.

Хэчнээн газар нутагтай ч монгол хэл сулран доройтвол монгол гэдэг үндэстэн оршин тогтнохын учиргүй. Учир нь монгол цус гэж байхгүй. Homo Sapiens-ийн цус л гэж бий. Харин хэл, хэлээ дагаж ирсэн өвүүд, уламжлалууд, соёлууд бий. Тэд л газар нутагтайгаа нэгдэж, нийлж гэмээ нь сая үндэстэн босож ирдэг.

Харин орчин цагийн боловсрол, эдийн засгийн хөгжил бол тусдаа асуудал юм.

Англи хэлний маргаанаас дээрх өнцгүүдийг харж болохоор байв.

Хуульд англи хэлийг хуульчилчихвал цаашид хөтөлбөр тусгана, багш нараа бэлдэнэ, нэг үгээр хариуцлагатай хөдөлж эхэлнэ. Тэгэхгүй л бол манай улстөрчид лазантаад хөдөлж өгөхгүй. Тэгэхээр хуульчилсан нь л дээр гэцгээх нь ч байлаа. Харамсалтай нь, энэ бол "хувь тавилан"-тайгаа эвлэрсэн хэлбэр. Бидэнд тусгаар улс гэдгээ улам бүр санах цаг ирж байгаа. Юуг хуульчлах вэ, юуг өрсөлдөөний хэлбэрээр, зах зээлийн зарчимд нь даатгах вэ гэдгээ ялгаж салгах нь зүй. Боловсролын салбарыг чухам либерал байх ёстой хэмээн хувийн сургуулиудыг, ялгаатай сургалтын хөтөлбөрүүдийг хөхиүлэн дэмжигсэд энэ удаа "Хуульчлаад аль" гэж зүтгэсэн нь ч бас нэгийг бодуулав даа.

Эцэст нь гэвэл, англи хэлийг гуравдугаар ангиас, шинэ хөтөлбөрөөр заах нь. Энэ хөтөлбөрөө 10 жилийн турш өөрчлөхгүй нь. Өөрсдөө хичээсэн хүмүүс л гадаад хэл сурдаг. Хэл сурсан, сураагүйн хооронд төрийн бодлогоос гадна хувь хүний эрмэлзэл илүү жин дардаг гэдгийг төгсгөлд нь дурдъя.

Энэ мэдээнд өгөх таны үнэлгээ

Хуваалцаарай Жиргээрэй