Ц.Дааръяа: "Юу бодож багшлуулдаг байна аа" гэх хүмүүст ур чадвартай минь ярь гэдэг

Төгөлдөр хуурч, багш Ц.Дааръяа хувиараа хөгжмийн сургалт хичээллүүлдэг. Хамгийн сүүлд түүний хичээлээ зааж буй бичлэг нийгмийн сүлжээнд нийтлэгдсэн нь олны анхаарлыг татсан. Ингэхдээ дийлэнх нь Ц.Дааръяаг хатуу харгис хэмээн дүгнэж буй. Бид түүнтэй ажил мэргэжлийнх нь талаар ярилцлаа.

-Анх төгөлдөр хууртай хэрхэн холбогдож байсан бэ?

-Анх зургаан настай байхдаа төгөлдөр хуур сонирхож эхэлсэн. Тоглож явсаар байгаад Хөгжим бүжгийн коллежид элсэн орсон. Монгол Улсын Консерваторыг төгөлдөр хуурч мэргэжлээр төгсөж одоог хүртэл мэргэжилтэйгээ уялдан ажилласаар байна.  

-Төгөлдөр хуур таны амьдралд эргэлтийг цэг болж, өөрчилж байв уу?

-Хөгжимтэй ойр байсан хүн уян хатан зөөлөн сэтгэлтэй, хүнийг уучилж чаддаг. Яг л энэ жишгээр би бий болсон гэж боддог. Хөгжимтэй холбогдсон хүн их том буруу зүйл хийсэн эсвэл гэмт хэрэгт холбогдсон удаа бараг л байдаггүй. Тиймээс хөгжим хүнийг зөөллөдөг.

-Энэ том салбараас үлгэр авдаг олон хөгжимчид байдаг уу?

-Хөгжмийн зохиолчдоос маш олон бий. Б.Браккогоос эхлээд сонгодог үеийг таашаадаг. Тэрнээс нааш зөндөө олон хөгжмийн зохиолчид бий. Гэхдээ яг сонгодог үеийн төлөөллүүдээс сонсох дуртай нь Жиованни да Палестин, Людвиг ван Битховен  байна. Орчин үеэс бол Lady Gaga байна. Хүүхэд байхын л Lady Gaga-г ямар хувцас өмссөн, яаж хувцасласан, “Гримми Авард” дээр хэрхэн инээж байна гээд өдөр шөнөгүй инстаграм сториг нь үзэж, ямар кофе ууж, яаж хувцасласныг нь хардаг байсан. Одоо ч хэвээрээ байгаа.

-Хүүхдийг ялгахгүй, голохгүй, хаяхгүй байх том ухаанд суралцсан-

-Төгөлдөр хуурын сургалтаа явуулж байгаа бичлэгүүд нь цахим орчинд их яригдаж байна. Багш байх нь танд ямар санагдаж байна вэ?

-Би багш болно гэж боддог төрлийн хүн байгаагүй. Зүгээр л хөгжимчин болоод тоглоод явна гэж бодсон. Багшилж эхэлсэн цаг хугацаа гэвэл одоогоос гурван жил гарны өмнө. Маш ихийг ойлгож сурч байна. Олон шавь сурагчтай ч болж байгаа. Намайг хүүхэд байхад багш нар жаахан ааштай байсан. Хөгжмийн багш нар аашгүй байна гэж байхгүй. Багш нараа яагаад уурлаад байгаа юм бол гэж боддог байлаа. Үүний учрыг багш болсон хойноо л ойлголоо. Би мэргэжлийн хүүхдүүдэд хичээл ордог, сонирхогчдод ч хичээл ордог. Нэг л өдөр "Аан, ингээд уурлаад байдаг юм байна” гэдгийг ойлгосон. Яг тэр ойлгосон өдрөө багш руугаа залгаж хэлсэн. "Багшаа таны зовлонг аймар сайн ойлгож байна. Аймар мэдэрч байна. Та яаж тэсдэг байсан юм бэ, энэ чинь ёстой л үстэй толгойгоо зулгаамаар ажил байна шүү дээ" гэсэн. Хариуд нь “Багш байна гэдэг маш том ухаан байдаг юм шүү. Хүүхдийг хэзээ ч ялгахгүй, голохгүй, хаяхгүй байх нь маш том ухаан. Зарим тохиолдолд оньсого шиг байх ёстой. Нэг харахад ямар сайн хүүхэд вэ гэмээр байдаг бол дараа нь харахад түй чорт гэмээр л байх ёстой. Энэ бол яг л чиний мэдэх ухаан” гэж хэлсэн. Багшаасаа ийм ухаанд суралцсан.

-Хүүхдэд хичээлийг ойлгуулах гэдэг зөвхөн танаас биш сурагчаас ч мөн давхар хамаарах зүйл гэдгийг дурдсаар байна. Шавийнхаа ямар үйлдэлд баярладаг вэ?

-Мэргэжлийн зохиолыг тоглож, хөгжимдөөд хүнд хүргэх хэцүү байдаг. Хүүхдүүдтэйгээ зохиол дээрээ хамт ажиллаж байгаад тухайн хүүхдээ дараа нь тайзан дээр гараад тоглохыг хараад маш их бахархаж, баяр төрдөг. Тэр хүртэл нь өдөр  шөнөгүй л уурлана. "Чи яагаад давтаагүй юм, маргааш энэ чигээрээ давтаагүй ирэх юм бол тэр чигтээ яваарай" гээд л сургахын төлөө аашилж эхэлнэ. Зарим хүүхдэд заагаад ч сурахгүй байх нь хамаагүй. Харин ч "Энэ нэг хүүхдээ яаж ийгээд сургачихъя, нүдэж давтуулж байгаад ч хамаагүй болгоно" гээд зүтгэчихдэг. Хажууд нь уурлаж нэг, инээж нэг, аргадаж гээд янз бүрээр харьцана. Найз шиг нь ч байдаг. Хүүхдүүдтэй нас насны ангилалд нь тааруулж харьцана гэдэг маш чухал асуудал. Тав зургаахан настай хүүхдэд мэдрэмж, тоглох арга ухаан, техник яриад байвал утгагүй. 6-9, 10-15, 15 дээш насныхантай хэрхэн харьцах вэ гэдгийг боддог. Заах арга тал дээрээ би эргэлзэж байгаагүй. Яаж ийгээд нэг зохиол ч болтугай гаргаад ирдэг.

-Шантарч байв уу?

-Шантарч байсан зүйл гэвэл хүмүүсийн хэл амнаас болж хүнд байдалд очиж үзсэн. Хамт ажиллаж байгаа хүмүүс, нэг салбарынхнаас сөрөг сэтгэгдэл ирж байсан. Зарим хүмүүс энэ нэг юмаар багш хийлгээд байгаа юм, юу бодож энэ хүнээр багш хийлгэж байгаа юм, энэнд хүүхдээ аваачиж өгвөл сөргөөр нөлөөлнө гэх мэтээр өөр асуудал сөхдөг.

Нэгэнт л Монгол Улсын хууль, боловсрол, төрийн байгууллагад ийм хүн байж болохгүй гэдэг бодолтой. Нэг хэсэг надад олон мянган дагагч, мэргэжил, диплом гээд бүх юм нь байсан хэрнээ миний бүх гарц хаагдсан. Яагаад гэвэл тэр хүний үзэн ядаж байгаа ганцхан зүйл нь миний нөгөө л асуудал байдаг. Мэргэжил талд маань надтай юу ч ярихгүй. Би ер нь яах гэж энэ олон жил хөгжимчин болох гэж сурсан юм бол, ингэж олон жил хичээсний гавьяа гарахгүй байна гэж бодоод шантарч байсан. Монголын нөхцөлд ажиллаж амьдрах хэцүү ч юм уу гэж бодоод шантарч байсан тохиолдлууд байгаа. Гэхдээ одоо тэр бодол байхгүй болсон. Алалцаад л миний хувь хүнтэй биш ур чадварт минь үг хэлбэл хэл гэдэг болсон. Мэргэжилтэй минь юм ярь гэдэг болсон.

-Та ямар шавь байсан бэ?

-Яг л хаврын тэнгэр шиг. Гэхдээ маш хичээл зүтгэлтэй. Нэг суугаад нухахаар зохиолууд гараас хурдан гарчихдаг байсан. Зарим тохиолдолд яагаад ч тэр зохиол нь гарахгүй, цээжлэгдэхгүй үе байдаг. Гэхдээ багш нар маань намайг эмоци ихтэй, шалгалтан дээр тоглох форм гэж байдаг. Тэр “Формыг давсан том зохиолуудыг тоглох гэж яардаг, болоогүй байж зүтгэдэг. Чи яаж ийж байгаад тэрнийхээ ард гардаг ч гэсэн өөрийгөө хэт хүчлээд зовоогоод байна” гэж хэлдэг байсан. Багш болсноос хойш хүний зан чанарт баярлаж гунидаггүй болчихсон.

-Яагаад?

-Надтай харилцаа хандлага нь гоё байвал гоё. Гэхдээ тэр хүний харилцааг сэтгэл зүй талаасаа бодохоос илүү осолтгүй зааж байгааг маань сураад өөрөө биеэ дайчлаад сурч байвал л олзуурхдаг. Тэрнээс биш юугаа ч давтаагүй байж мянга хөөрхөн харьцаад хичээлтэй уялдуулж сайхан аашлах суурь болдоггүй. Тэгээд төгөлдөр хуурныхаа ард суулгаад “за яаж байна” гээд харьцаж эхэлдэг. Тэгээд л нөгөө хөөрхөн ааштай хүүхдийн ааш зан мартагдаад өөрийгөө дайчлаагүйд нь зэмлэж, давтахгүй яасан юм гээд л эхэлдэг. Юмаа олигтойхон давтсан байвал тэрэнд нь л баярладаг.

-Бүтэх ёсгүй дурлалуудтай учирсан. Одоо ганц бие-

-Багшийн болон төгөлдөр хуурын карераа хэрхэн төсөөлж байна вэ?

-Бодсон санасан зүйлс их л байна. Сая бичлэг цацагдахад нилээн л юм болсон. Эргэн тойрныхоо 50, 60 хүнээс асуухад Дуурийн театрт орсон, очиж үзсэн хүн бараг байддаггүй. Ингээд бодохоор монголд сонгодог урлаг үнэлэгдэхгүй байна уу гэж хардаг. Жүжигчин, дуучидтай харьцуулахад сонгодог дуурийн дуулаач, мэргэжлийн хөгжимчдийн карерийн өсөлт маш удаан. Гэхдээ бага багаар үнэлэгдээд явах л байх.

-Хүн төгөлдөр хуур тоглосноор хувь хүнээ хэрхэн өөрчлөх боломжтой вэ?

-Хөгжим тоглож сурахад мэдрэмж шаардлагатай. Заавал төгөлдөр хуур гэхгүй бусад хөгжмүүд ч мөн чадвар шаардана. Хөгжим хүнийг маш их суулгадаг. Боллоо гэтлээ сууж байж юмны ард гардаг учраас төгөлдөр хуурын мэдлэгтэй, чадвартай байх нь асар их боломжийг нээж өгдөг. Төгөлдөр хуур гоё, тоглодог болчихмоор байна гэсэн зарим хүмүүс маш хачин юм надаас асуудаг. Нот сурахгүйгээр ганцхан ая заагаад өгчих гэдэг. Хүн үсэг сурахгүйгээр хэзээ ч уншиж сурахгүй биз дээ. Ядаж тийм асуултаа асуухаа болих хэрэгтэй. За энийг нь больёо гээд ямар ая сурмаар байгаа юм гэхээр мэргэжлийн түвшинд суурь тавигддаг зохиол биш мэргэжлийн концертний программ ч биш орчин үеийн хагасын хагас тоннын зайтай хөгжим дээр аялгуу гаргаж болохгүй, үглэдэг дууны аяыг сурмаар байна гэдэг. Би гайхдаг. Эхлээд судалгаа хийчих гэж хэлдэг.

-Монголчуудын хөгжмийн боловсролыг та хэрхэн дүгнэдэг вэ?

-Монголчууд осолтгүй морин хуураа мэддэг. Гадуураа зөөж явахдаа чхолнд хийгээ явдаг. Морин хуурыг хэлбэр галбираар нь хараад таньдаг. Бусад шанз, ёочин, ятгыг аваад явж байхад ямар хөгжим бэ гээд асуудаг. Ийм хөгжим гээд хэлэхээд тийм ямар хөгжим байдаг юм гэж хүртэл асуудаг. Үндэсний хөгжмөө ч зарим нь мэддэггүй.

-Найз залуутай юу?

-Одоогийн байдлаар найз залуу байхгүй. Өмнө нь хоёр гурав байсан. Нэгэнтэй нь удсан. Нөгөөхтэй нь удаагүй. Бүтэх ёсгүй л байсан байх. Одоо ганц бие болчихсон байхыг бодоход бүтэх ёсгүй л байсан байх. Манай эрэгтэй эмэгтэй найзууд их романтик төрлийн хүмүүс байдаг. Хайр дурлалын тухай ном, кино, контент үздэг. Ядаж байхад яасан ч нялуун юм. Төвөгтэй ч санагдаад байх шиг. Галзуураад л уран зөгнөлт кино үзэх дуртай. Нялуурч байгаа юм харахаар салаасай гээд л тоглоод хэлдэг. Заримдаа салж сарнисан түүхийг нь сонсохоор үстэй толгойноосоо их хийж ажилтай байхад найз залуу гэдэг агуулга төвөгтэй санагддаг. Яг одоогийн байдлаар тийм бодолтой байгаа. Цаг хугацаа өнгөрөөд ирэхээр ямар бодолтой болохыг хэлж мэдэхгүй байна.

-Ярилцсанд баярлалаа.

ВИДЕО:

Энэ мэдээнд өгөх таны үнэлгээ

Хуваалцаарай Жиргээрэй