“Чайна энержи”-гийн рэйсийг нүүрс тээврийн мафи гацааж эхэлснээс онцгой дэглэм тогтоожээ

Нүүрсний хулгай гэж бужигнасан 2023 онд л ЭТТ ХК дээр онцгой дэглэм тогтоон, БЭТ томилж байсан. Гэтэл өнөөдөр дахин ийм шийдвэр гаргасан нь нүүрсний экспортод асуудал үүссэнийг илтгэж байна. Нөгөө талаас, энэ саналыг Зам тээврийн сайд Б.Дэлгэрсайхан гаргаснаас харахад, нүүрс дундаа нүүрс тээврийн асуудал нэлээд ужгирчихсан болж таарав.

Өчигдөр Засгийн газрын ээлжит хуралдаанаар ийнхүү ЭТТ ХК дээр онцгой дэглэм тогтоох, БЭТ биш БЭТ-ийн баг томилж ажиллуулах, үүндээ дөрвөн яамны төлөөлөл оруулах шийдвэр гаргасан байна.

Шалтгааныг нь бол албан мэдээндээ, “...үүссэн хүнд суртлыг арилгах, нүүрсний экспортыг нэмэгдүүлэх зорилгоор” гэж товчхон дурджээ. Мөн Тавантолгойн нүүрс ачих логистикийн төвийн байгууламжийг бүрэн ашиглалтад оруулах чухал байгааг хавчуулж өгсөн байна.

Эх сурвалжуудын мэдээлж буйгаар, ЭТТ ХК дээр нүүрс тээвэрлэгчдийн эрх ашиг нэлээд гүнзгий үйлчилж байгаа аж. Тэгэхээс ч аргагүй, “Чайна энержи”-тэй хийсэн гэрээ бол үндсэндээ тэдний нүүрсийг тодорхой хугацаанд, тогтмол хэмжээнд нэн тэргүүний зарчмаар тээвэрлэх агуулгад төвлөрсөн. Харин ЭТТ ХК-ийнхан олон жил хэрүүл уруул болж барьж байгуулсан төмөр замаараа биш, тээврийн машинуудаар нүүрс тээвэрлэхийг илүүд үзээд байгаа бололтой.

Тодруулбал, “Чайна энержи”-гийн төлөвлөгөөт нүүрсийг ачих гэхээр эхлээд уртын тээврээ явуулна гэдэг шаардлага тавьдаг болжээ. Атал “Чайна энержи” рүү нүүрс тээвэрлэх гэрээ бол хоёр улсын ЗГ хоорондын хэлэлцээрийн асуудал. УИХ-аар баталчихсан харилцаа. Үүнийг хэрэгжүүлэх гээд, нүүрсээ ачих гээд ирэхэд хоосон, ачааны машины тэвшин дээр түрүүлж овоолоод уртын тээвэрт гаргачихсан байх тохиолдол нэгээр тогтохгүй гарчээ. 

Нөгөө талаас төмөр зам руугаа буулгаж ачихын тулд логистикийн төвийн байгууламжийн асуудлаас болж саатах нь ч байна. Ингээд “Чайна энержи”-гийн хуваарийг дөрвөн хоног алдсан кэйс хэд хоногийн өмнө гарчээ.

Мөн тээврийн төлбөр төмөр замынх өндөр, ачааны машиных хямд байсаар байгаа. ЭТТ ХК-ийн Гүйцэтгэх захирлын үүргийг түр орлон гүйцэтгэгч Х.Мөнхжаргал гэж хүн одоог хүртэл тээврийн машины тендерээ үргэлжлүүлэн зарлаж, тэдэнд давуу эрх олгосоор буй нь голлох шалтгаан нөхцөл болжээ.

“Чайна энержи”-гийн гэрээ гэдгийг уншигчдад дахин сануулбал, Гашуунсухайт-Ганцмод боомтын хил холболтын төмөр замын бүтээн байгуулалтыг эхлүүлэх хүрээнд нэгэн ойлголцолд хүрсэн. Энэ бол “Чайна энержи” рүү 16 жилийн турш 247 сая тонн нүүрс тогтмол тээвэрлэх тохиролцоо.

Нүүрс тээвэр тасалдвал экспортын орлого буурдаг манай нөхцөлд энэ ихээхэн баталгаа болж чадсан юм. Энэ хүрээнд урт хугацааны тээврийн гэрээг тавдугаар сард Тяньжинд зурж, зургадугаар сарын 24-нд эхний галт тэргээ хөдөлгөсөн.

Айлын талаас тээврээ битгий хоцроо гэдэг шаардлагыг тавиад эхэлжээ. Гэрээний үүргээ яг таг биелүүлж байж Замын-Үүд-Эрээний дараа анхны боомт маань төмөр замаар сая нэг холбогдоно, тээвэр эрчимжинэ, экспортын орлого үлэмж өснө. Нөгөө талаас нүүрсний үнэ тогтмол унаад байдаг, наадмын өдрүүдэд экспорт хааяагүй зогсож таардаг. Энэ онцгой үед “Чайна энержи”-гийн нүүрс тээврийг зориуд гацааж, ачааны машинуудад давуу эрх олгоод байгаагийн урхаг хоёр орны харилцааны асуудалд өндрөө авах магадлалтай.

Тийм ч учраас ЭТТ ХК дээр тогтоосон энэ удаагийн онцгой дэглэм бол нүүрс тээврийн машинуудтай, тэр мафитай, тэдний эрх ашигтай тэмцэх агуулгатай болж таарлаа. Том дүр зургаараа, “Чайна энержи”-тэй хийсэн гэрээндээ хариуцлагатай хандах зорилт болж таарч байна. Зам тээврийн сайд Б.Дэлгэрсайхан, Г.Занданшатарын Засгийн газар тэгэхээр ЭТТ ХК дээрх ачаа тээврийн ужиг бизнестэй зоримог тэмцэнэ гэж шийдсэн бололтой.

Г.САНСАРМАА

Энэ мэдээнд өгөх таны үнэлгээ

Хуваалцаарай Жиргээрэй