БНХАУ-аас тагнуулж байсан гэх А.Лхамжав Монгол руу зугтсан ч, 57 хоногийн дараа ар гэрийнхэн нь ирж авчээ

Өвөрмонголын зохиолч А.Лхамжавыг БНХАУ-ын хуулийн байгууллагын ажилтнууд Улаанбаатар хотоос баривчилсан гэдэг мэдээлэл олны анхаарлыг татаад байна. Энэ талаар хамгийн анх “Pen America” сайтад бичсэн нь тавдугаар сарын 12 юм.

Тус нийтлэлд А.Лхамжавыг 2019 онд гэрийн хорионд байхаар шийтгүүлсэн гэж л огноо мэдээлсэн. Бусдаар, яг хэзээ Улаанбаатараас баривчилсан, одоо суллагдсан эсэх талаар тодорхой мэдээлэл дурдаагүй, бүрхэг шинжтэй.

Тэгвэл зохиолч гэхээсээ түүхч, антропологич гэж салбарынхан нь тодотгодог А.Лхамжавын талаар эх сурвалжийн түвшинд мэдээлэл бэлтгэлээ.

Эх сурвалж: А.Лхамжавыг визний хугацаа дуусахаас гурав хоногийн өмнө гэр бүл нь ирж авчээ

Юун түрүүнд, олон нийтийн анхаарлын төвд буй сэдвээр нь эхлүүлье.

А.Лхамжав энэ оны гуравдугаар сарын 6-нд Монголд иржээ. Ингэхдээ жуулчны виз авсан байна. Улмаар монгол айлуудад амьдарч байгаад, тавдугаар сарын 3-ны өглөө буцсан байна. Ийм төрлийн визний хугацаа 30 хоног бөгөөд, хуулийн дагуу дахин 30 хоногоор сунгуулжээ. Өөрөөр хэлбэл, визний нь хугацаа дуусахаас нь гурав хоногийн өмнө буцсан гэсэн үг.

Түүнийг Өвөрмонголоос гэр бүлийнхэн нь ирж авч явсан гэдэг мэдээллийг хэд хэдэн эх сурвалжууд бататгаж байна. Үүнээс, Өвөрмонголд А.Лхамжав руу чиглэсэн тодорхой эрсдэл бүхий нөхцөл байдал үүссэн учир гэрийнхэн нь очиж авсан байх магадлал харагдаж буй.

Тэд зайлшгүй ингэх шаардлагатай байсан, энэ бол амьдрал, аавын амь насаар дэнчин тавих хэмжээний асуудал хэмээн ярьж байсан талаар эх сурвалжууд мэдээллээ.

Нөгөө талаас, А.Лхамжав нь 1944 онд төрсөн, энэ жил 80 нас хүрэх өндөр настай хүн юм.

Албаны эх сурвалжууд мэдээлэл өгсөнгүй

Мөн албаны эх сурвалжуудаас тодруулах оролдлого хийхэд ГХЯ, ХЗДХЯ, ЦЕГ-аас энэ талаар мэдээлэл өгөхөөс татгалзсан юм. Тэд “Манай байгууллагад тодорхой мэдээлэл алга” гэсэн хариултыг нэгэн ижил өгсөн бөгөөд ТЕГ-аас тодруулахыг зөвлөлөө.

ТЕГ энэ талаар мэдээлэл өгсөнгүй.

Дипломат харилцааны тухайд, манай улс БНХАУ-тай Эрх зүйн харилцан туслалцах гэрээ байгуулсан. Ийм учир тус улсын хуулийн байгууллага иргэнээ (Өвөрмонголын иргэн БНХАУ-ын иргэнд тооцогдоно) өөр улсаас ажиллагаа явуулан баривчлах үндэслэлтэй юм.

А.Лхамжав: Би зугтсан. Буцмааргүй байна

А.Лхамжав Монголд байх хугацаандаа нийтлэл бичсэнийг “Southern Mongolian Human Rights Information Center” байгууллага англи хэлээр орчуулжээ.

Гуравдугаар сарын 27-нд нийтлэгдсэн энэ бичвэрт А.Лхамжав “БНХАУ-д коронавируст цар тахлын хөл хорионы дэглэм хүний эрхэнд халдах хэлбэрээр даамжирсаар байна. Миний хувьд вакцин хийлгэхээс татгалзсан. Энэ ч миний нүд үзүүрлэгдэх үндсэн шалтгаануудыг нэгээр нэмэв.  

Яг одоо би Монголд, найзындаа байна. Би буцмааргүй байна. Шилийн гол дахь манай гэрийн эргэн тойронд хуулийн байгууллага хяналтын камер байршуулж, мөрдөн тагнаж байгаа. Хамгийн гол нь тэнд бичих, хэвлэн нийтлэх эрх чөлөө улам бүр хумигдсан. Өвөрмонголд “Монголын нууц товчоо”-г олж унших боломжгүй болсон. Сургуулиудаас монгол багш нарыг халсан. 1930 онд байгуулагдсан “Шилийн гол – Ахлах сургууль” одоо БНХАУ-ын 3-р сургууль гэдэг нэртэй болсон.

Хэрэв би Өвөрмонгол руу буцвал шийтгүүлнэ. Амь насаа алдчихгүй л бол Монгол руу зугтах нь хамгийн чухал гарц болоод байлаа. БНХАУ-ын Засгийн газар намайг хайж байгаа. Тийм учраас буцна гэдэг хамгийн эрсдэлтэй алхам мөн. Эрх чөлөөг би ийм өндөр үнээр эрэлхийлж байна” хэмээн бичсэн байна.

Үүнээс харахад, тэр Монгол руу зугтсан гэдгээ ил тод мэдэгджээ. Мөн буцаж очвол шийтгүүлнэ гэснээр эрсдэлтэй нөхцөл байдалд буйгаа ч мэдэж байсан гэлтэй.

А.Лхамжавын нэг ном Монголд хэвлэгджээ

А.Лхамжав 2019-2021 оны хугацаанд гурван жил гэрийн хорионд суусан байна. Энэ түүнд БНХАУ-ын хуулийн байгууллагаас хүлээлгэсэн шийтгэл юм.

Түүнийг антропологич гэдэг. 2006 онд “Улаан хувьсгал” хэмээх бүтээлээ Өвөрмонголд хэвлүүлэхдээ 500 гаруй амьд гэрчтэй уулзаж, ярилцсанаа сийрүүлсэн байна. Энэ ном 2017 онд Монголд, кириллээр хэвлэгджээ. Соёлын хувьсгалын үеэр Өвөрмонголд өрнөсөн сэтгэл сэртхийм үйл явдлуудын талаар “Улаан хувьсгал” номоо бичихдээ тэр нэг машин, хэд хэдэн мотоцикл элээн, 20 жилийн турш амьд гэрчүүдтэй уулзан сурвалжилсан байна.

Тэрбээр 1944 онд БНХАУ-ын ӨМӨЗО-ы Хишигтэн хошуунд мэндэлсэн. 1965 онд Шилийн гол аймагт ирсэн бөгөөд улмаар жолооч, тээврийн механикийн ажил хийдэг болсон байна. Энэ үеэрээ тэр судалж, бичсээр байсан.

Дээр дурдсан “Southern Mongolian Human Rights Information Center” байгууллага А.Лхамжавт холбогдох дөрвөн ч нийтлэл нийтэлж байж. Энэ байгууллага баруунаас санхүүждэг.

Геополитикийн тухайд

Баруунаас санхүүждэг байгууллага сүүлийн хугацаанд хэд хэдэн удаа А.Лхамжавын тухай хурц агуулгатай бичвэр нийтэлсэн байна. Улмаар БНХАУ-ын зүгээс А.Лхамжавын асуудлыг анхаарах цаг үеийн шинжтэй нөхцөл байдал үүссэн байж болох юм.

Хэрэв эх сурвалжуудын мэдээлсэнчлэн, А.Лхамжавыг баривчлаагүй, гэр бүл нь ирж авсан гэдэг үнэн бол “Pen America” байгууллага “Улаанбаатараас баривчилсан” гэснээрээ дэгсдүүлж, зориуд хөөсрүүлсэн хэрэг болно.

Түүнийг тагнаж байсныг А.Лхамжав өөрөө болоод гэр бүлийнхэн нь шууд, дам утгаар баталж. Хэрэв А.Лхамжавын аюулгүй байдлыг бодолцож үзвэл энэ талаар хэт нээлттэй мэдээлэл түгээхээс зайлсхийх нь зүйтэй хэрэг болно. Өвөрмонголд сүүлийн үед монгол соёлыг хяхан хавчих оролдлого хийгдсээр байгаа бөгөөд өвөрмонголчууд өөрсдөө ч хятад талдаа уусаж буйг тэндхийхэн хэлдэг.

Сүүлийн үес Өвөрмонголд монгол хэлээр ном бичиж, хэвлүүлэхийг хориглосон, ЕБС-иудад монгол хэл, бичиг заахаа больсон гэдэг мэдээллүүд түгээд буй. Үүнийг тодруулахад, хараахан ийм шийдвэр албажаагүй байгаа ч одоо сургуулиудад долоо хоногт нэг цагаар, нэр төдий монгол хэл зааж байгаа аж.

Геополитикийн тухайд А.Лхамжав нарын кэйс БНХАУ-тай хийн “дайн”-ых нь гол хэрэгсэл болно уу гэхээс чин сэтгэлээр тусалъя гэж хандахгүй нь ойлгомжтой юм. БНХАУ-ын хувьд ч өөрийн засаг захиргаан дахь улсаа хэт дэврүүлэхгүй хэмжээнд хадгалах, улам бүр өөрсдөдөө уусгах бодлого баримталсаар ирсэн.

Харин энэ дунд монголчууд хүний эрхийн мэдрэмжээ алдахгүй байх нь л чухал гэдэг. Хоёр улсын харилцааны асуудлыг бодолцож үзэхээс гадна, өвөрмонголчуудад өөриймсүү хандлагатай байх нь мөн чухал. Ялангуяа Монголд орогнож буй өвөрмонгол иргэнийг Хятадын тал баривчлах асуудал яригдахад ч “хариуцлагатай” хандах учиртай юм.

Энэ мэдээнд өгөх таны үнэлгээ

Хуваалцаарай Жиргээрэй