“Улаан бүсэд халдвар авсан эмч, энгийн иргэдээс илүү хүнд өвдөж байна”

Бид та бүхэндээ “Ковидтой иргэн ярьж байна” цуврал ярилцлага, нийтлэлээрээ коронавирусийн халдвар авсан өндөр настан, жирэмсэн эх, хүүхдүүдийн нөхцөл байдал, байр суурийг хүргэсэн.

Тэгвэл үргэлжлүүлэн цар тахлын тэргүүн фронтод амь биеэ хайрлалгүй зүтгэж, өргөсөн тангарагтаа чин үнэнчээр ажиллаж буй алтан гарт эмч нараа онцолсоор буй. Бид өмнөх дугаарууддаа Сүхбаатар дүүргийн XI дүгээр хорооны өрхийн эмнэлгийн нөхцөл байдал, эмч нарт тулгамдаад буй асуудал, орон нутгийн халдварын нөхцөл байдлын тухай Баянхонгор аймгийн Нэгдсэн эмнэлгийн дарга, их эмч А.Ганболдтой ярилцсан.

Тэгвэл энэ удаа үргэлжлүүлэн халдварын “Улаан бүс”-д ажиллаж буй эмч нарыг онцолж байна. Орон нутгаас Төв аймгийн Нэгдсэн эмнэлгийн их эмч, Улаанбаатараас ТТАХНЭ-ийн Дотрын нэгдүгээр тасгийн Уушгины эмч К.Оюун-Эрдэнэ нарыг төлөөлөл болгон ярилцлаа.

-УЛААН БҮСЭД АЖИЛЛАЖ БУЙ ЭМЧ, АЖИЛЧИД СТРЕССТ ОРЖ, ХЯМАРЧ БАЙГАА-

-Таны хувьд Улаан бүсэд ажиллаад хэр хугацаа өнгөрч байна вэ?

-Миний хувьд Улаан бүсийн эмчилгээ буюу Хариу арга хэмжээний багт хоёр дахь ээлжиндээ ажиллаж байна. Эмчилгээндээ ороод 6 дахь хоног дээрээ явна. Өмнө нь Нэгдүгээр хавьтлын тусгаарлалт, сэжигтэй тохиолдлын тусгаарлалтад ажиллаж байсан.

-Эмч, ажилчдын сэтгэлзүй ямар байна вэ?

-Сэтгэлзүйн хувьд хэцүү л дээ. Сэтгэл гутрал гэхээс илүү стресс ихтэй. Давхар хямарна. Дээр нь эмнэлгийн ажилчид өвдөхөөрөө жирийн иргэдээс илүү хүнд өвдөөд байгаа ажиглагдсан. Учир нь ажлын цаг урт, дархлаа сул байхдаа өвдсөн  учир коронавирусийн хүнд хэлбэрээр өвдөх, уушгины хатгалгаа болох эрсдэл нь өндөр байх шиг ажиглагдсан.

-Төв аймагт халдварын нөхцөл байдал ямар байгаа вэ?

-Халдварын нөхцөл байдал хяналтаас бүрэн гарсан байдалтай, коронавирусийн хоёрдугаар давалгаа хүчтэй өрнөж байгаа. Халдварын тархалт хоруу чанар ихтэй байна.

-Хяналтаас гарсан шалтгааныг юу гэж харж байгаа вэ?

-Олон нийтийн цуглуулсан томоохон арга хэмжээ, зам тээвэртэй холбоотой болов уу. Манай аймаг Улаанбаатар хотыг тойрсон, зам тээврийн сүлжээ учир халдвар тархах хамгийн эрсдэлтэй бүс л дээ. Аймагт хамгийн анхны халдвар бүртгэгдсэн цагаас хойш гурван сар 18 хоног халдварыг дотооддоо алдалгүй, хяналтдаа байлгасан. Нэгдүгээр давалгаагаа барьж тогтоосон ч, хоёрдугаар давалгаанд эрхгүй хүчин мөхөстөөд байна.

-ТӨВ АЙМГИЙН НЭГДСЭН ЭМНЭЛЭГТ УУШГИ ОРЛУУЛАХ АППАРАТ БАЙХГҮЙ-

• 

-Аймгийн Нэгдсэн эмнэлэгт хэчнээн хүн хэвтэн эмчлүүлж байна вэ?

-Төв аймаг 27 сумтай. Сум бүр өвчилсөн хөнгөн иргэдээ дотроо эмчилж, хүнд хүмүүсээ аймгийн Нэгдсэн эмнэлэг рүү шилжүүлж байгаа. Аймгийн нэгдсэн эмнэлэгт Дотрын тасаг, Халдвартын тасаг, Уламжлалтын тасаг, Сүрьеэгийн тасаг, Нөхөн сэргээх зэрэг таван тасагт ор дэлгэж хүнд, хүндэвтэр иргэдийг эмчилж байгаа. Мөн нэмэлтээр амралт,сувиллын газруудад ор дэлгэж эхэлсэн. Төв аймгийн Зуун мод сумын иргэдийг эмнэлгээс хяналт тавьж, гэрээр эмчилж байгаа. Бүхий л нөөц бололцоогоо шавхаж ажиллаж байгаа гэж ойлгож болно.

-Тусгаарлалтад буй иргэдийн ухамсар ямар байгаа ажиглагдав?

-Хуучин хавьтлын ПСР шинжилгээ хот руу илгээгээд хоёр өдөрт багтаад гардаг байсан. Харин одоо нөхцөл байдлаас шалтгаалж 5-7 хоносны дараа хариу ирж байгаа. Тэгэхээр шинжилгээ өгсөн иргэн гэртээ тусгаарлагдах хугацаандаа биеийн байдал хүндрэх эрсдэлд орж байна. Тиймээс эмчилгээг шинжилгээний хариу хүлээхгүйгээр хийж эхлэх бодлого баримталж байгаа.

-Эмч мэргэжилтний хүрэлцээ, ажлын ачаалал хэр байгаа вэ?

-Хүний нөөцийн дутагдалд орсон эсэхийг мэргэжилтэн биш учир сайн мэдэхгүй байна. Гэхдээ миний анзаарснаар халдварт өртөж, хэвтэн эмчлүүлж буй иргэдийн тодорхой хувийн эмнэлгийн ажилчид эзэлж эхэлсэн. Тэдгээр хүмүүсийн ихэнх нь  халдварын голомтод удаа дараа дайчлагдан ажиллаж байсан эмч нар байгаа. Манай Нэгдсэн эмнэлгийн хамгийн анх дайчлагдсан багийнхан 14 хоногийн хугацаатай дөрөв дэх удаагаа “Улаан бүс” рүү орсон байна.

-Ачааллын хувьд 14 хоногийн хугацаандаа 24 цаг ажиллана. Халдвар авсан иргэд бага байвал эмч, ажилчид багахан амсхийнэ гэсэн үг. 14 хоног ажилласан эмч 7 хоног ажиглан тусгаарлах байранд байрлана. Нэг болон зургаа дахь өдөр ажилчдаас шинжилгээ авна. Ингээд дараа нь гэрт 7 өдөр тусгаарладаг байсан бол ажлын ачаалал, ажилчдын хүрэлцээнээс шалтгаалж хоёр өдөр л гэртээ харьж байгаа.

-Улаан бүсээс гарсан эмч, ажилчдын шинжилгээний хариу эерэг гарах нь хэр түгээмэл байна вэ?

-Тэр тухай сайн мэдэхгүй байна. Ер нь ажиллаж байх 14 хоногийн хугацаанд илэрчихлээ гэсэн зүйл санахгүй байна. Харин ажиглалтын хугацаанд шинжилгээгээр илэрсэн эмч нар байгаа байх.

-Эмчилгээнд байгаа иргэдийн биеийн байдал, эм тариа, тоног төхөөрөмжийн нөөц ямар байна вэ?

-Нас баралтын тоо өдөр өдөрт л өссөөр байгаа. Ингээд ирэхээрээ эрчимт эмчилгээний эмч, тоног төхөөрөмжүүдийн эрэлт, хэрэгцээ ихэснэ. Төв аймгийн хувьд уушги орлуулах аппарат байхгүй. Тодорхой тооны амьсгалын аппарат бий. Түүндээ түшиглэж л эрчимт эмчилгээ хийж байна. Эмч мэргэжилтнүүдийн хувьд төрөл бүрийн мэргэшсэн эмч нар дайчлагдан ажиллаж байна. Гэвч яг эрчимт эмчилгээний тасгийн эмч нарыг орлуулах боломжгүй. Хүнд өвчтөнтэй Эрчимт эмчилгээний эмч нар л ажиллана.

-Эм тарианы нөөц, хангамж хэр байгаа вэ?

-Коронавирусийн эмчилгээнд Арбидол эм л өвөрмөц үйлчилж байгаа. Таслахгүйн тулд эмээ байнга татан авалт хийсээр байгаа. Одоогоор шаадлагатай эм, тарианы тасалдал байхгүй. Сумдад ямар байгааг мэдэхгүй юм. Хэрэв тухайн өвчтөн хүндэрч, халдвар уушгиндаа орсон үед Антибиотикийн хавсарсан эмчилгээ хийгдэнэ. Цус бүлэгнэлтийн, амьсгал дэмжих эмчилгээнүүд давхар хийгдэнэ. Цаашид Антибиотик тасарч болзошгүй гэж хараад байгаа.

-К.ОЮУН-ЭРДЭНЭ: УУШГИ ХАТГАА АВСАН ИРГЭДЭД АМЬСГААДАХ ШИНЖ ТЭМДЭГ ТҮЛХҮҮ ИЛЭРЧ БАЙНА-

-Улаан бүсэд буй өвчтөний биеийн байдлыг хэрхэн ангилж, эмчилгээг хийж байна вэ?

-Улаан бүсэд ирсэн өвчтөний биеийн байдлыг хөнгөн, хүндэвтэр, хүнд, маш гэж ангилан эмчилгээ үйлчилгээ үзүүлж байна. Хүндэвтэр оноштой өвчтөн гэдэг нь халдвар уушгинд орж хатгалгааны голомт үүссэн, тодорхой хэмжээнд амьсгалын дутагдалд орж эхэлсэн өвчтөнийг хэлээд байгаа юм. Хөнгөн иргэдийн хувьд уушгины хатгалгаа болоогүй, хөнгөн шинж тэмдэг илэрч буйг хэлнэ. Сүүлийн үед хүнд өвчтөний тоо нэмэгдэж байна. Хөнгөн өвчтөнд урьдчилан сэргийлэх болох дархлаа дэмжих эмчилгээ хийдэг бол, хүнд хүмүүст антибиотик, вирусийн эмчилгээг хавсран хэрэлгэж байгаа.

- Ирж буй өвчтнүүд ихэвчлэн ямар байдалтай ирж байна вэ?

-Ялангуяа онош батлагдаад гэрээр эмчилгээ хийж буй иргэдийн хувьд вирусийн эмийг дур мэдэн ихээр ууснаас болж түүндээ хордож, гүн хордлогын шинжтэй болон элэг өвчилсөн ирж байна. Өөрөөр хэлбэл, уушги нь хэвийн хэр нь элэгний үйл ажиллагаа алдагдсан иргэд ихээр ирж байна. Нэг эмийн бус дөрвөн таван эмийг зэрэг хэрэглэж, хордлогод орсон нь ч байна. Нөгөөтэйгүүр ихэнх нь хөнгөн шинж тэмдгийг анзаарахгүй, тоохгүй явсаар хүндрүүлсэн тохиолдлууд байна. Ялангуяа сүүлийн үед коронавирусийн шинж тэмдэг нь харшил, ханиадтай төстэй болсон. Бараг түүнээс ч хөнгөн, үл мэдэг шинж тэмдэгтэй явсаар гэнэт хүндэрч ирж байна.

Багахан нус гоожих, хамар битүүрэх, хоолой сэрвэгнэх, найтаалгах зэрэг харшилтай андуурагдаж хугацаа алдсаар байна. Харин ахимаг насны иргэдийн хувьд амьсгаадах шинж тэмдгээр илэрч байна. Илэрсэн шинж тэмдгийг хүнд байгаагаа мэдэхгүй хүндрүүлж байгаа нь түгээмэл. Таргалалттай, зүрхний дутагдалтай, чихрийн шижинтэй иргэд хүндэрч байна.

Намайг Улаан бүсэд ажиллах хугацаанд олон иргэд биеийн байдал хүнд, хүчилтөрөгчийн архаг дутагдалд орсон хэр нь “Би жаахан амьсгаадаад” байна гэсээр ирэх нь олширсон. Ингээд үзэхэд уушгинд хатгалгаа хэдийн тархаж, хугацаа алдсан ирж байгаа нь харамсмаар.

Дээр нь иргэдийн дунд вакцины зөрүү ойлголтууд их байна. Ажиллаж байх хугацаанд вакцины хоёр тундаа хамрагдсан иргэд шинж тэмдэг хөнгөн, эдгэрэх хугацаа түргэн байгаа бол вакцинд хамрагдаагүй иргэдийн биеийн байдал хүндэрч, амиа алдах эрсдэл өндөр байна. Дээр нь Уушги хатгаа авсан үед ч эмчилгээ сайн авч байгааг хэлмээр байгаа юм.

СЭТГҮҮЛЧИЙН ДҮГНЭЛТ: Төв аймгийн Нэгдсэн эмнэлэг болон ТТАХНЭ-ийн уушгины эмчтэй ярилцахад коронавирусийн хоёр дахь давалгаа аймаг орон нутаг болон хотод түгж, хяналтаас гарахад ойрхон болжээ. Эмч мэргэжилтнүүд өвдсөнөөр Эрчимт эмчилгээний нарийн мэргэжлийн эмч нарын хүчин чадал хомстож эхлээд байна. Мөн Төв аймагт уушги орлуулах аппарат байхгүй учир амьсгалын аппаратаар л орлуулж, тоног төхөөрөмжнөөс нэн хамааралтай ажиллаж буйг нь харж болохуйц.