Бартер: Д.Баясгалангийн 694 сая ам.долларын өрийг ЭТТ таван жилийн турш нүүрсээр төлнө

“Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн Гүйцэтгэх захирал Б.Ганхуяг саяхан “Mining Week”-ийн үеэр “Нүүрсний үнэ өсөж, тээвэрлэлт хэвийн явагдаж эхэлсэн нь сайн мэдээ. Энэ хэвээр ажиллавал 2022 оны экспортын төлөвлөгөөгөө 12 хувиар давуулан биелүүлнэ. Өндөр бүтээмжтэй ажиллана” гэж ярьсан.

Өмнөхөн нь он удаан хэрүүлийн алим болсон Тавантолгой-Гашуунсухайт чиглэлийн төмөр замынхаа нээлтийг терминаль нь баригдаагүй байхад  нээж, алга ташицгаасан. Нэг үгээр “Эрдэнэс Тавантолгой” ажилласаар, Б.Ганхуяг тайлан баланс хэвийн буй гэсэн эерэг мессеж шидсээр байна.

Харин нүүрсний орлогын дийлэнх хэсэг зарим нэгэн “өр төлбөр”-т явж байгаа талаар төдийлөн ам нээхгүй байгаа юм. Тавантолгой-Гашуунсухайт чиглэлийн төмөр зам дээр тууз хайчлаад удаагүйнх:

• “Голомт”-ын Д.Баясгаланд нүүрсээ борлуулж төлөх төлбөр хэрхэж буй
• Урьдчилан борлуулах хэлбэрээр улсаас татсан мөнгөө хэрхэн төлж, барагдуулж буй гэсэн агуулгуудыг хөндөж байна.

Д.Баясгалантай хийсэн гэрээ: Таван жилд төлж дуусна, үнийг дэлхийн зах зээл дээрх индексээр тооцно

Өмнөтгөл болгож уншигчдад мэдээлэл өгөхөд, “Эрдэнэс Тавантолгой” ХХК нь “Тавантолгой төмөр зам” компанийн 66 хувийг эзэмшдэг. Энэ хүрээнд төмөр замын төсөлд хөрөнгө оруулахдаа “Голомт”-ын Д.Баясгалантай хэлцэл хийсэн. Тодруулбал, “Эрдэнэс Тавантолгой” нүүрсээ бартердсан гэсэн үг. Д.Баясгалан эхэлж хөрөнгөө гаргана, төмөр замаа барина. Дараа нь “Эрдэнэс Тавантолгой” нүүрсээ борлуулж, өрөө дарна. Энэ хэлцэл 2019 онд хийгдсэн.

Жич: Төслийн гүйцэтгэгчээр “Бодь интернейшнл” ХХК ажилласан ба энэ нь “Голомт”-ын Д.Баясгалангийн компани юм.

Тэгвэл өдгөө Тавантолгой-Гашуунсухайт чиглэлийн төмөр зам баригдаж дууслаа. 2019 оноос хойш Тавантолгойн нүүрс борлуулагдаж, тодорхой хувь нь Д.Баясгалантай хийсэн хэлцэлд “суутгагдсаар” буй гэсэн үг. Энэ процессыг эх сурвалжийн түвшинд тодруулав.

Ингэхэд гэрээ нь:

• Таван жилийн дотор төлж дуусна
• Нүүрсний үнийг улирал тутам тогтооно. Ингэхдээ олон улсын индекст тулгуурлана
• Хүү тооцохгүй гэсэн үндсэн зарчмын хүрээнд хийгдсэн байна.

Харин дүнгийн хувьд:

• Төсөл өөрөө 1.08 тэрбум ам.долларын өртөгтэй,
• Үүний 110 саяыг “Эрдэнэс Тавантолгой” бэлнээр гаргасан,
• 276 сая нь Ерөнхийлөгч асан Х.Баттулгын үед гарсан, “овоолсон шороо” нэр зүүсэн,
• Үүнээс үлдэж буй 694 сая ам.долларын дүн дээр Д.БАЯСГАЛАНТАЙ ХЭЛЦЭЛ ХИЙЖЭЭ.

Эх сурвалж төслийн өртгийг 1.08 тэрбум ам.доллар хэмээсэн ч “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн Гүйцэтгэх захирал Б.Ганхуяг байнгын хорооны хуралдааны үеэр “1.4 тэрбумын хөрөнгө оруулсан, зардлаа 13 жилийн дотор нөхнө” гэж онцолсон удаатайг тодотгоё.

Ямартай ч 694-ийг тавд хуваавал нэг жилд 138.8 сая ам.долларыг Д.Баясгаланд төлөх аж.

Борлуулалт хэр байгаа вэ: Эх сурвалжийн мэдээлснээр, 2021 оны дөрөвдүгээр сараас өмнө олборлолт, борлуулалт маш сайн байжээ. Жилдээ 15-16 сая тонн нүүрс олборлож, түүнийхээ 4 орчмыг “Голомт”-ын Д.Баясгалангийн хэлцэлд өгч байсан гэх мэдээлэл байна.

Харин сүүлийн хоёр жилд тээвэр, ложистикийн асуудлаас үүдэн борлуулалт унасан байгаа. Эдгээр хугацаанд, дунджаар жилд 1-1.5 сая тонн нүүрсний борлуулалт Д.Баясгаланд очиж буй гэх тоо байна.

2022 оны долдугаар сарын байдлаар нэг тонн нүүрсний үнийг 130 ам.доллараар тооцжээ.

Санхүүгийн нөхцөл байдал: Ашигтай ажиллах боломжтой юу?

Дээрх хүрээнд харвал, “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн үйл ажиллагаанд төдийлөн нөлөө үзүүлэхгүйгээр “Голомт”-ын Д.Баясгаланд төлөх төлбөр нүүрсний борлуулалтаас хийгдэж ирсэн мэт ойлгогдож байна.

Үнэндээ “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК ямар ашигтай ажиллаж байгаа нь анхаарал татна.

Тус компанийн Гүйцэтгэх захирал Б.Ганхуяг одоогоос долоон сарын өмнө байнгын хорооны хуралдаанд “Өнөөдрийн байдлаар 273 тэрбум төгрөгийн цэвэр ашигтай ажилллаад явж байна” хэмээсэн байдаг. Үүний дээр:

• Арилжааны банкнуудаас зээлсэн 330 тэрбум төгрөг
• Улсаас мөн нүүрсээ урьдчилж борлуулах хэлбэрээр тохирч, татсан 500 сая ам.долларын асуудал байгааг тодотгож байлаа.

Сангийн сайд Б.Жавхлангийн өнгөрөгч есдүгээр сард мэдээлснээр, “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК арваннэгдүгээр сард эл 500 сая ам.долларыг сангийн яаманд нүүрсээ борлуулан төлж дуусах хуваарьтай байгаа юм.

“Эрдэнэс Тавантолгой” 2021 онд 8.5 сая тонн нүүрс олборлосон. 1.1 их наяд төгрөгийн орлого олсноос 110.2 тэрбумын цэвэр ашигтай ажилласан. Харин 2022  оны есдүгээр сарын байдлаар 6 сая тонн нүүрсийг экспортлоод байгаа.

Дээрх тоон үзүүлэлтүүдээс “Голомт”-ын Д.Баясгаланд өгөх, Сангийн яаманд төвлөрүүлэх суутгалууд хасагдсан гэж үзвэл компанийн цэвэр ашиг тун бага болж ирэх дүр зураг харагдаж байна.

Энэ мэдээнд өгөх таны үнэлгээ

Хуваалцаарай Жиргээрэй