Д.Чойжамцыг буулгаж, Б.Жавзандоржийг томилохын цаана У.Хүрэлсүх ба Сүхбаатарынхан нэгджээ

1992 оноос хойш Гандантэгчинлэн хийдийн Тэргүүн их хамбын албыг хашсан Д.Чойжамц суудлаасаа буух нь тодорхой болоод байна. Ардчилсан хувьсгал ялж, монголчууд бурхны шашнаа сэргээн хүндэтгэж эхэлсэн цагаас хойш тасралтгүй 31 жил тэр бидний хамба байв. Өдгөө тэрбээр ажлаас чөлөөлөгдөх хүсэлтээ Гандантэгчинлэн хийдэд гаргалаа.

Энд нэг зүйл тодруулахад, Д.Чойжамц хамбыг Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхэд уг хүсэлтээ өгсөн гэдэг мэдээлэл түгсэн. ЕТГ-ын албаны хүмүүсээс асууж сурахад энэ нь худал болж таарсан. Нөгөө талаар, шашны асуудалд төр оролцдоггүй Үндсэн хуультай. Иймд Гандантэгчинлэн хийд тэргүүнээ чөлөөлөх, сонгоход ямар нэг төр төлөөлсөн субъектийн шийдвэр цаасан дээр нөлөөлөх ёсгүй ч юм.

Гэхдээ шашин, улс төр хоёр хөшигний ард бодлого нэгтгэх нэн сонирхолтой цаг үе таараад байгааг ч бид бичих, тайлбарлах ёстой. Х Богд тодорсон, энэ мэдээлэл ил болсон цагаас эхлээд урд хөршийн эсэргүүцэл ил, далд ирсэн. Х Богд насанд хүрч, шашин номын үйл явцаа дуусгасны дараа Монголын бурхны шашинтны тэргүүн болох учиртай.

XIV Далай лам нас барсны дараа түүний хойд дүрийг БНХАУ-аас бүрэн хараат Банчин Богдын институт тодруулна. Энэ утгаар, Монголоос тодорсон Х Богдыг шууд хүлээн зөвшөөрөх нь манай урд хөршийн хувьд шашны агуулгаарх тогтоогоод буй эрх мэдлээ алдах бүрэн эрсдэл (Х Богд Далай ламын хойт дүрийг тодруулах) юм.

Ийм ч учраас тусгаар улсын хувьд бид Х Богдыг дагаж ирсэн бурхны шашны институтээ хамгаалах нь улс төр ч болж байна. Энэ утгаар, Д.Чойжамц хамба албаа өгөх болсон, түүний суудлыг залгамжлах нэгэн хэдийнэ тодорчхоод буй зэрэг нь улс төр эл асуудалд нөлөөгөө бүрэн тусгасныг илэрхийлэх юм. Сая тайлбарласанчлан, энэ нь буруу биш. Харин хэрхэн, яаж. Дараагийн хамба хэн бэ, түүний ард ямар улс төр явсан бэ гэдгийг эх сурвалжуудаас тодруулсан хүрээнд тайлбарлая.

Шэнь Миньжюань итгэмжлэх жуух бичгээ барьснаас 14 хоногийн дараа Д.Чойжамц хүсэлтээ өгөв

Саяхан БНХАУ энд суух Бүрэн эрхт элчин сайд Цай Вэньруйг буцаан татсан. Үүний цаана Х Богдыг тодруулах үйл явцад хаалт тавиагүй гэдэг хариуцлага маягийн юм яригдсан гэдэг. Цай Вэньруй ажлаа өгөхийн өмнө төр төлөөлсөн хүмүүстэй уулзахдаа ч, Х Богдыг ер хүлээн зөвшөөрөхгүй гэдэг байр сууриа хатуухан илэрхийлсэн гэгддэг. Хариуд нь өнгөрсөн зун айлчлаад буцсан Гэгээн ширээт улсын төрийн тэргүүн, Пап Францисын хэлсэн үгийг эш татан, “ам тагласан” гэх юм билээ.

Одоо харин шинэ, эмэгтэй элчин сайд БНХАУ-ыг төлөөлж Монголд сууж байна. Шэнь Миньжюань аравдугаар сарын 6-нд Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхэд итгэмжлэх жуух бичгээ барьсан байгаа. Мэдээж Шэнь Миньжюань ирснээр шашны асуудлаарх БНХАУ-ын бодлогыг түргэтгэх үүрэг хүлээж буй нь гарцаагүй хэрэг.

Үүнээс хоёр долоо хоног хүрэхгүй хугацааны дараа Д.Чойжамц хамба ажлаа өгөх хүсэлтээ гаргаж таарч буй.

Гандантэгчинлэн хийдийн тэргүүн Х Богдыг дараа, дараагийн шашин номын үйлсэд нь хөтлөхөөс гадна статусын хувьд баталгаажуулах гол үйл ажиллагаанд оролцоно.

Д.Чойжамц хамбын хувьд тодруулах гэдэг чухал ажлыг гүйцэтгэсэн том гавьяатай. Харин одоо бэлтгэх, номын үйлийг нь гүйцээх, Гандантэгчинлэн хийдийн зүгээс албан ёсоор зарлах, олны өмнө гаргах явц өрнөнө. Энэ утгаар шинэ хамба яаж хөдлөхөөс бүх зүйл хамаарна, тэр хамба Монголын дотоод бөгөөд гадаад улс төрийн нөхцөл байдлыг ойлгох ёстой. Өөрөө чамгүй “улстөрч” нэгэн байдаггүй юм гэхэд төрийн тэргүүн зүгийн өнгө аясыг мэдэрч, ойлгодог байхаас аргагүй.

Д.Жавзандорж монгол хэлэнд муу, эхнэр аваагүй, Сүхбаатарын гаралтай

Гандантэгчинлэн хийдээс Д.Чойжамц хамба хүсэлт өгсөн гэдгийг албан ёсоор мэдээлсний дараа лхаарамба Д.Жавзандорж суудал залгамжилна гэдэг албан бус мэдээ түгсэн.

Д.Жавзандорж сүсэгтнүүддээ “Монгол багш” нэрээр хүндлэгддэг аж.

Тэр Сүхбаатар аймгийн Баруун-Уртад төрсөн. 1991 оноос тэндээ Эрдэнэмандал хийдэд шавилан лам болж, дараа нь Улаанбаатар хотод хөл тавин Зүүнхүрээ хийдэд суусан байна.

Ингээд 1998 оны эхээр Энэтхэгийн Гомон хийдийг зорьжээ. Тэнд сонгодог буддизмд суралцаад 2019 онд Монголд ирсэн.

Түүнийг монгол хэл тийм ч сайн мэддэггүй гэдэг мэдээллүүд ирж байна. Харин төвөд хэлээр төвөд хүмүүст шашин ном заахдаа өндөр түвшинд. “Монгол багш” гэдэг нэрийг чухамдаа төвөдүүд түүнд өгсөн гэгддэг юм байна.

Тэр гэлэн сахилтай, эхнэр аваагүй.

Д.Жавзандорж нь Ардын хувьсгалаас хойш төрсөн анхны лхаарамба цолтон гэж явдаг.

Мие.Энхболдын үеэс Ганданд тэргүүлсэн Төв аймгийн хүчийг Сүхбаатараар солих яриа

Дээр дурдсанчлан, Д.Жавзандорж нь Сүхбаатар аймгийн гаралтай.

2022 оны долдугаар сард Сүхбаатар аймагт бурхан багшийн томоохон хөшөө байгуулагдсан. Үүнийг санаачилсан нь Сүхбаатар аймгийн нутгийн зөвлөлийн дарга, Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн дүү У.Отгонбаяр юм.

Ер нь Гандантэгчинлэн хийдэд Сүхбаатар аймгийнхны нөлөө хүчирхэгжинэ гэсэн таамаг яриа сүүлийн жилүүдэд эрчээ авсан гэдгийг эх сурвалжууд хэлж байна. Д.Жавзандорж нь Сангийн сайд Б.Жавхлан болон Монголбанкны томоохон албан тушаалтнуудын багш юм байна.

Харин өнөөг хүртэл Гандантэгчинлэн хийдэд Төв аймгийнхны нөлөө хүчтэй байж ирсэн талаар яригдаж, хэвлэлд бичигддэг. Үүний цаана УИХ-ын дарга асан Мие.Энхболд байсан.

Х Богд тодорсны дараа түүний багшаар Төв аймгийн гаралтай VII Манзушир хутагт ирсэн ч гэдэг.  

Одоо харин том зургаар нь харвал Сүхбаатарчууд хүчирхэгжиж эхэлж буй шинжтэй. Үүний цаана Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн том лобби бий гэгдэж байгаа юм байна. У.Хүрэлсүх өөрөө Улаанбаатар хотод төрсөн, Хэнтий аймагт дэвшиж ирсэн ч аав нь Сүхбаатар аймгийн хүн байв.

Энэ утгаараа У.Хүрэлсүх Ерөнхийлөгчийн бодлогоор Сүхбаатар аймагт хүч төвлөрч байна гэж харж болохоор. Сүхбаатар бол Егүзэр хутагт Д.Галсандашийн нутаг гэдгээрээ алдартай, бурхны шашны тодорхой түүхтэй, хутагт хувилгаадтай аймаг юм. Одоогийн Егүзэр хутагт нь Сүхбаатар, Хэнтий гээд зүүн зүгийн аймгаас гаралтай улстөрчдийн багш, даасан лам ч гэж яригддаг.

Хэдий лхаарамба Б.Жавзандорж, Егүзэр хутагт нар Гандантэгчинлэн хийдэд ирсэн ч удирдлагын баг байхгүй. Нэг хэсэгтээ төв Ганданд Төв аймгийнхны нөлөө хүчтэй хэвээр үлдэнэ хэмээн харж байгаа юм байна.

Цаашид гурав, гурван жилээр хамбыг томилох уу

Энд мөн нэгэн сонирхолтой өнцөг сөхөгдөж буй нь, уламжлал ёсоор бурхны шашинтны тэргүүн хамбыг гурав, гурван жилээр сольж, томилдог аж. Энэ ёс өнгөрсөн хугацаанд хэрэгжээгүй. Харин Д.Чойжамц хамба бууснаар, үүнээс хойш Гандантэгчинлэн хийдэд гэлэнгүүдийн дотоод “хууль” хөдөлж, энэ ёсоо сэргээх, гурав гурван жилээр хамбаа томилдог болох асуудал ч хөндөгдөх магадлалтай гэж үзэж буй.

Тэмдэглэл:

Одоогоор лхаарамба Б.Жавзандорж яг дараагийн хамба болчихоогүй байна. Гэхдээ сүүлийн жилүүдэд Сүхбаатар аймгийн чиглэлээс Монголын бурхны шашинд нөлөөгөө чангатгана гэсэн яриа. Нөгөө талаас Х Богдыг дагасан эгзэгтэй нөхцөл байдалд төрийн тэргүүн уг асуудалд анхаарах шаардлагатай болсон зэрэг дүр зургийг авч үзвэл тэр байж болох дүр юм байна.

Хэдийгээр монгол хэлэнд тааруу, төвөдүүддээ элэгтэй гэгддэг ч тэр Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн сайн “гарын хүн” байж болох хувилбар хэмээн яригдаж буйг тэмдэглэе.

Энэ мэдээнд өгөх таны үнэлгээ

Хуваалцаарай Жиргээрэй