Талибаны дарангуйлал: Нийтийн газар эмэгтэйчүүд дуу чимээ гаргаж болохгүй

Товч агуулга: Афганистаныг удирдаж буй талибанууд эмэгтэйчүүдийн эрхийг ноцтой зөрчиж буй. Тэдний хамгийн сүүлд баталсан хууль нь эмэгтэйчүүдийн олон нийтийн газар дуу чимээ гаргахаас хориглосон байна.

---

Афганистаны төрийн эрхийг Талибан бүлэглэл 2021 онд хүчээр дахин атгасан. АНУ-ын цэргүүд хорь гаруй жилийн турш тус бүлгийг устгахын тулд дайтсан ч энэ нь ашгаа өгөөгүй юм.

Тэр цагаас хойш Талибаны хахир засаглал эмэгтэйчүүдийн эрхийг хавчиж хаах болсон билээ. Эрх баригчид эмэгтэйчүүдийг сургууль явахыг хориглосноос хойш мянга гаруй өдөр өнгөрөөд байна.

Энэ мэт эрхийг нь зөрчсөн шийдвэрийн хамгийн сүүлийн жишээ нь Талибаны удирдлага бузар болон ариун үйлийн тухай шинэ хууль баталсан явдал. Үүнд эмэгтэй хүн нийтийн газарт дуу чимээ гаргахгүй тухай байв.

Эдгээр хуулиудыг лхагва гарагт /2024.08.21/ Афганистаны дээд удирдагч Хибатулла Ахундзада баталсан гэж засгийн газрын төлөөлөгч мэдэгджээ. Шинэ хуулиуд нийтийн тээвэр, хөгжим, сахлаа хусах, баяр ёслол зэрэг өдөр тутмын амьдралд хамаатай гэж тэр төлөөлөгч хэлсэн юм.

Шинэ хуулийн 13-р зүйл эмэгтэйчүүдэд хамаарна. Тус зүйлд эмэгтэй хүч олон нийтийн газар үргэлж биеэ хааж явах ёстой, бусдыг уруу татахаас зайлсхийхийн тулд нүүрээ халхлах нь зайлшгүй шаардлагатай гэжээ.

Хувцас нь нимгэн, бариу, богино байж болохгүй. Мөн эмэгтэйчүүд бохирлогдохгүйн тулд Исламын бус шашингүй эрэгтэй, эмэгтэй хүмүүсийн өмнө биеэ халхлах үүрэгтэй гэж бичсэн байна.

Хамгийн эрхийг хавчсан хууль нь эмэгтэй хүний дуу хоолой ойр дотно сонсогддог тул олон нийтийн газар дуулах, юм унших, чангаар юм уншихыг ёсгүй гэсэн зүйл байв.

Мөн эмэгтэйчүүдийг цусаар болон гэрлэлтээр холбогдоогүй эрчүүд рүү харахыг хоригложээ.

Ариуныг дэлгэрүүлж, бузар үйлээс сэргийлэх яамны хэвлэлийн төлөөлөгч Маулви Абдул Гафар Фарук шинэ хуулиудын талаар “Энэ Исламын хууль нь ариуныг сурталчлах, бузар үйлийг арилгахад их тус болно гэдгийг баттай хэлье” хэмээсэн юм.

Бузар болон ариун үйлийн хуулийг анхны удаа албан ёсоор тунхаглав

Талибанууд 2021 онд төрийн эрхийг атгаснаасаа хойш анхны удаа бузар болон ариун үйлийн тухай хуулийг албан ёсоор тунхаглаж буй нь энэ юм. Тус хуулийн тухай 114 хуудас, 35 зүйл бүхий бичгийг “The Associated Press” агентлаг олж авчээ.

Эдгээр хууль нь хэн нэгийг дүрэм зөрчсөн гэж үзвэл сэрэмжлүүлэг өгөх, баривчлах, шийтгэх эрхийг Ариуныг дэлгэрүүлж, бузар үйлээс сэргийлэх яамд олгох юм.

Шинэ хууль нь амьд биетүүдийн зургийг нийтлэхийг хориглосноороо аль хэдийн эмзэг нөхцөл байдалд орсон Афганистаны хэвлэл мэдээллийн салбарт илүү заналхийлж буй.

Мөн хөгжим тоглуулах, ганцаараа аялж буй эмэгтэйг тээвэрлэх, өөр хоорондоо хамааралгүй эрэгтэй эмэгтэй хүмүүс холилдох, тээврийн хэрэгслийн зорчигч жолооч нар тогтоосон цагт мөргөл үйлдэхийг үүрэг болгожээ.

Тус яамны вэбсайтад мэдээлснээр ариун үйлийг дэлгэрүүлэх нь мөргөл үйлдэх, шашинтнуудыг зан чанар, үйлийг Исламын хуультай нийцүүлэх, эмэгтэйчүүдийг хижаб өмсөхийг уриалах, хүмүүсийг Исламын таван тулгуурт нийцүүлэхийг уриалах зэрэг орох аж.

Харин бузар үйлийг арилгах нь хүмүүсийг Исламын хуулиар хориглосон зүйлс хийхийг зогсоох гэжээ.

Исламын таван тулгуур гэдэг нь Лалын шашинтай хүн амьдралынхаа туршид биелүүлэх ёстой үйл юм. Үүнд:

Шахад: Итгэл бишрэлээ тунхаглах.

Салах: Өдөр бүр таван удаа мөргөж залбирах.

Закат: Буяны байгууллага болон бусад тусламж хэрэгцээтэй хүмүүст мөнгө өгөх.

Савм: Рамадан сард мацаг барих.

Хаж: Мекка руу аялж мөргөл үйлдэх юм.

Өнгөрсөн сард гаргасан НҮБ-ын тайланд Ариуныг дэлгэрүүлж, бузар үйлээс сэргийлэх яам нь афганчуудын дунд айдсын уур амьсгал төрүүлэхэд хувь нэмрээ оруулж байна хэмээжээ.

Афганистан дахь НҮБ-ын төлөөлөгчийн газрын хүний эрхийн албаны дарга Фиона Фразер “Тайланд дурдагдсан олон асуудлыг авч үзвэл эрх баригчдын хяналтаа улам бүр нэмэгдүүлж, өргөжүүлнэ гэсэн байр суурь нь афганчууд, тэр дундаа эмэгтэйчүүд, охидыг ихээхэн түгшээж байна” гэсэн юм.

Эх сурвалж: CNN, Council on Foreign Relations