Утааны сонсгол #1 | Х.Батцэнгэл: “Энержи Ресурс” компани Тавантолгой түлш рүү 149 тэрбумын 3 сая тонн нүүрс үнэгүй нийлүүлсэн

Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хорооноос зохион байгуулж буй Агаарын бохирдлыг бууруулах хүрээнд утааны асуудлаарх бодлого, шийдвэрийн хэрэгжилтийн үр дүн, шийдэл хяналтын сонсгол эхэллээ.

Шууд дамжуулалт:

---

НЭМЭЛТ: 16:20 цаг

Сонсголын үеэр УИХ-ын гишүүн Л.Мөнхбаясгалан асуулт асууж, хариулт авлаа.

Хүндээ зориулж стандарт батлаагүй, мидлингд зориулж стандарт батлахаас өөр аргагүй байсан гэж эрдэмтэн хүн сая хэллээ. Тэгэхээр мидлинг нь хүний эрүүл мэндэд хоргүй байх ёстой биз дээ. Мидлинг нийлүүлдэг компаниас нь асууя.

1. Танайх үнэгүй нийлүүлдэг үү
2. Нийлүүлснийхээ хариуд татвараас чөлөөлөгддөг үү
3. Яагаад 10 сард дэгдэмхий ихтэйг өгчихөөд 11 сард яагаад бууруулаач өгөөч гэхээр нь бууруулаад өгчихөж байгаа юм бол бууруулснаараа өгчихөж болдоггүй юм уу.

“Энержи Ресурс” компанийн захирал Х.Батцэнгэл дараах хариултыг өглөө.

Татварын хөнгөлөлт болон үнэгүй нийлүүлдэг үү гэсэн асуултад “Энержи Ресурс” компани 2018 онд Тавантолгой түлштэй үнэ төлбөргүй нүүрс нийлүүлэх гэрээ байгуулсан. 149 тэрбум орчим төгрөгийн 3 сая гаруй тонн нүүрс нийлүүлсэн. Компани бол орлого олоогүй. Гэхдээ хууль тогтоомжийн дагуу бүртгэлээ хийгээд, АМНАТ болон НӨАТ зэрэг татваруудыг хуулийн дагуу төлөөд явж байгаа. Холбогдох хуль тогтоомжийн дагуу 24 аж ахуй нэгж агаарын бохирдлын төлбөрөөс чөлөөлөгдсөн. Энэ нь ойролцоогоор 17 орчим тэрбум төгрөг болсон.

---

НЭМЭЛТ: 15:50 цаг

-Нүүрсэнд мидлинг нийлүүлдэг бүх хүнийг энд авчир, үхсэн хүмүүсийнхээ амийг нэхнэ-

Сонсголын оролцогч, иргэн Ц.Оюунжаргал,

"С.Одонтуяа гишүүн утааны асуудлаар шийдэлд хүргэнэ гээд л Х.Нямбаатартай хоёулаа хэлж байсан. 3 дугаар сарын 1 хүртэл үндсэндээ нэг сарын хугацаа байна. Монголын ард түмэн тодорхой хэмжээнд эрүүл мэндээрээ хохирсон. 11 мянган дуудлага ирж, 700 хүн бурхны оронд явсан гэж хэлж байсан. Бурхны орон руу явсан зарим хүмүүс чинь буцаад ирсэн юм уу. Яагаад 169 гэж худлаа хэлээд байна. Ард түмнээр битгий тоглож, бизнес хийгээд бай. Утаагаар нэг минут, нэг цаг ч амьсгалмааргүй байна. Би хүртэл эрүүл мэндээрээ хохирсон. Нөхөн төлбөрөө, хаанаас хэнээс авах вэ.

Шийдэл ярихгүй байж индэр дээрээс нэг их олон юм яриад байх шаардлага байхгүй. Шийдэл гарцанд хүрье. 2 сарын дотор 90 тэрбумаар утаанаас гаргаад өгье гэсэн яагаад дэмжихгүй байгаа юм. Мидлинг шахсан улсуудаа нэр устай нь ил болго. 700 хүнээс илүү хүн амиа алдсан гэж бодож байна. Болиоч та нар, хүний амиар наадаж баахан бизнес хийчихээд. Үхсэний хохь, амьдын зол болгоод байгаа юм уу, хулгайчууд аа. Тэр нүүрс нийлүүлж байсан MCS-ийн Ж.Оджаргалыгаа энд авчир. Өнөөдөр МҮОНТВ-ийг үздэг хүн гэж байхгүй. Телевизүүдээр гарахгүй байна. Эцэс сүүлд нь шийдэлд хүрч чадахгүй, өнөөдөр хурган дарга нарын илтгэл сонсох гэж бид нар ирсэн юм уу. Дахиж хүний амь эрсдүүлэхгүйгээр шийдэлд хүрэх ёстой байсан өнөөдөр. Нүүрсэнд мидлинг нийлүүлдэг бүх хүнийг энд авчир, үхсэн хүмүүсийнхээ амийг нэхнэ" гэв.

---

НЭМЭЛТ: 15:00 цаг

-Шахмал түлшинд хэрэглэдэг дозомит бодис нь хорт хавдар үүсгэгч гэж явдаг-

Утааны сонсгол үргэлжилж, сонсголд оролцид ээлжлэн саналаа хэлж байна.

Оролцогч иргэн, Монголын барилгын материалын холбоо н.Галсанбуян,

Бид нарын одоогийн хэрэглэж байгаа зуух, түлш боломжийн байгаа.  Гэхдээ үүн дээр шинжилгээ хийсэн дүгнэлттэй санал нийлэхгүй байна. Би өөрөө химич мэргэжилтэй. Энэ түлшинд нэмэлтээр холбогч гэж нэрлээд байгаа. Хүхрийг бууруулах зорилгоор дозомит гэдэг бодис хэрэглэж байгаа. Энэ нь олон улсын байгууллагад хавдар үүсгэгч гэж бүртгэлтэй байгаа. Хортой хий, хортой хатуу бодис гэдэг хоёр бодисыг ялгахгүй байна. Угаарын хий бол ямар нэгэн хатуу хий бодис байхгүй. Үнэргүй, харагдахгүйбайгаас учраас хортой.

Багануурын нүүрсийг түлж байхад угаарын хий зуухнаас болоод утаа нь мэдэгддэг учраас хүмүүс сэрэмжлээд мэдээд байдаг байсан. Одоо гэтэл утаа нь мэдэгдэхгүй учраас угаартах аюулд ороод байна. Хагас коксжуулсан нүүрсээ хэрэглэх үед угаартах эрсдэл улам ихэснэ. Энэ сэрэмжлүүлгүүдээ ард иргэдэд өгөхгүй бол угаатрах эрсдэл өндөр шүү. Дозомит нь сахлын хутганы ир шиг ийм нарийн ширхэгтэй юм.

---

НЭМЭЛТ: 14.05 цаг

-Эмч Г.Ууганцэцэг: 2017-2025 оны нэгдүгээр сар хүртэл угаарын хийн хордлогоор 163 биш 794 хүн нас барсан байна-

Видео:

---

НЭМЭЛТ: 13.00 цаг

-Ц.Амарзаяа: Үхэж байгаа хүмүүсийн тоо хэд хүрэхээр бодлого, шийдвэрээ өөрчлөх вэ-

Видео:

Иргэн Цэрэнбалтавын Амарзаяа "Бодлого, шийдвэр хэлэх гэж ирсэнгүй. Би ар гэрийнхээ хоёр гишүүнийг угаарын хийн хорлогоор алдсан. Үхэж байгаа хүмүүсийн тоо хэд хүрэхээр бодлого, шийдвэрээ өөрчлөх гэж байгаа юм бэ гэж асуух гэж ирсэн. Үхэж байгаа хүмүүс нормоо биелүүлж байгаа юу. Таван жилийн өмнө манай дүүг нар барахад манай ээж амьдрах тавхан хувийн магадлалтай амьд үлдсэн. Угаарын хийн хордлогоор таван жил хэвтэрт байж байгаад нас барсан ч, өвчний улмаас гэж бүртгэсэн. Энэ яг зөв үү. Сайжруулсан шахмал түлш яг зөв шийдэл үү. Тухайн үед намайг энэ мэт зүйл яривал Зөрчлийн хуулиар шийтгэнэ гэж сүрдүүлж байсан" хэмээлээ.

---

НЭМЭЛТ: 12.35 цаг

-"2019-2024 онд хийсэн барьцалдуулагчийн шинжилгээгээр хортой бодис илрээгүй"-

Шинжлэх ухааны доктор Ж.Нарангэрэл, түлшний асуудалтай холбоотой өөрийн дүгнэлт, зөвлөмжийг танилцууллаа.

Тэрбээр, "Сайжруулсан шахмал түлшний түүхий эд Тавантолгойн нүүрс нь манай орны хамгийн сайн судлагдсан нүүрс. Хүн ба байгаль орчинд хортой элементүүд маш багатай болох нь батлагдсан. Үндсэн түүхий эд мидлинг нь үнслэг болон хүхэр харьцангуй их агуулагддаг. Барьцалдуулагчийн шинжилгээ 2019-2024 онуудад хийгдсэн бөгөөд хортой бодис илрээгүй. Барьцалдуулагч нь шатаалтын явцад аливаа хорт бодис ялгаруулахгүй, түлшний бат бэх чанарыг хангах, хүхрийн давхар ислийг үнсэнд барих гол үүрэгтэй" гэлээ.

---

НЭМЭЛТ: 12.00 цаг

-Доктор Б.Сувд: 0-5 насныханд багтаа өвчний тохиолдол 2027 онд хоёр дахин нэмэгдэнэ-

Видео:

Анагаах ухааны доктор, дэд профессор Б.Сувд агаарын бохирдлын хүний эрүүл мэндэд нөлөөлөх нөлөөллийн судалгааны мэдээлэл танилцууллаа.

"Агаарын бохирдлын богино хугацааны өртөлтийн хүний эрүүл мэндэд үзүүлэх нөлөөллийн судалгаагаар,

• Уушгины хатгалгаа 18%
• Уушгины архаг бөглөрөлт өвчин 13%
• Тархины судасны өвчин 31%
• Зүрхний ишемит өвчин 32%

Ихэсийн хоригийг дамжиж тархи, уушгины хөгжилд нөлөөлдөг. Улмаар ургийн өсөлт удаашрах, жин багатай төрөх, дутуу төрөх, зулбах, ДНХ-ийн өөрчлөлт зэрэг нөлөөлөл үзүүлдэг.

Эрдэмтдийн хийсэн ирээдүйн тооцооллоор, 0-5 насны хүүхдүүдэд багтраа өвчний тохиолдлын тоо нэмэгдэнэ. 100 хүүхэд тутмын 6-д нь шинээр оношлогдож байсан бол 2027 онд энэ тоо хоёр дахин нэмэгдэнэ. 2024 онд хийсэн судалгаагаар 4 сартайгаас 4 нас хүртэлх хүүхдүүдэд хавдар үүсэх магадлалын эрсдэл нэмэгдэнэ" гэлээ.

---

НЭМЭЛТ: 11.00 цаг

С.Эрдэнэболд: Түүхий нүүрсний улмаас ураг зулбалт нэмэгдэж, уушги, элэгний хавдарт нөлөөлж байна

УИХ-ын гишүүн, Хүний эрхийн хорооны дарга С.Эрдэнэболд танилцуулга мэдээлэлдээ,

"Сайжруулсан шахмал түлшний хэрэглээ УБ хотын гадаад, дотоод орчны агаар дахь PM10, PM2.5-ын агууламжийг бууруулсан боловч хүн амын эрүүл мэнд, амьдралын чанарт сөргөөр нөлөөлөх хэмжээнд байсаар байна.

Түүхий нүүрсний хэрэглээний үед өвлийн улирлын агаарын чанарын найрлага дахь PM10, PM2.5, CO, SO2 хэмжээ нэмэгдэхэд ураг аяндаа зулбалтын давтамж нэмэгдэж, үр хөврөл бүрэлдэх байдал буурах хандлага ажиглагдсан.

Олон улсад хийгдсэн судалгаагаар түүхий нүүрсний хэрэглээний улмаас уушгины хавдар өвчний тохиолдлыг нэмэгдүүлж байгааг тогтоосон байна. Уушгины хавдараас гадна элэгний хавдарт нөлөөлж байгаа нотолгоо гарч эхэлсэн.

Түүхий нүүрсний талаар л яриад байдаг. Шахмал түлшний асуудлаар хамаагүй яривал улстөрчдийг уурлуулж магадгүй гэдэг айдас байдаг юм байна. Чанга хэлчихье гэсэн зоригтой хүн алга” гэлээ.

---

ЭХЛЭЛ: 10.30 цаг

-Утааны ерөнхий хяналтын сонсгол эхэллээ-

Иргэн Б.Мөнгөнхишигийн гаргасан өргөдлийн дагуу 70 мянгаас дээш иргэний санал цугларч, улмаар УИХ-ын даргын захирамжаар Ажлын хэсэг байгуулагдаж, утааны сонсголыг зохион байгуулахаар болсон билээ. Энэ дагуу хоёрдугаар сарын 3, 4-нд хоёр өдөр болохоор товлогдсон бөгөөд эхний өдрийн сонсгол 10.25 цагт эхэллээ.

Хяналтын сонсголыг УИХ-ын гишүүн Ж.Чинбүрэн даргалж байна.

• Агаарын бохирдол хүн амын эрүүл мэнд, амьд явах, эрүүл аюулгүй орчинд амьдрах эрх нэг дэх хэлэлцүүлгийн талаарх танилцуулга мэдээлэл сонсоно.
• Утааны асуудал, стандарт, хяналт зуух түлшний технологи сэдэвт хоёр дахь хэлэлцүүлгийн талаарх танилцуулга мэдээлэл сонсоно.