"Монгол драй милк" компани Хөгжлийн банкнаас авсан зээлээрээ хуурай сүүний 60 үйлдвэр оруулж ирснээс долоог нь ашиглалтад оруулжээ

 Хөгжлийн банкны зээлтэй холбоотой асуудал сүүлийн үед олны анхаарлыг ихээхэн татаж буй. Их хэмжээний мөнгө зээлсэн, чанаргүй зээлдэгчдийг хуулийн байгууллага шалгасаар.

Үүнтэй зэрэгцэн Хөгжлийн банкнаас зээл авсан л бол хугацаанд нь төлөөгүй, чанаргүй зээлдэгч гэх ташаа ойлголт нийгэмд тархан, хүрээгээ улам тэлсээр. Мэдээж юм бүхэн хоёр талтай. Их хэмжээний мөнгө зээлсэн атлаа хугацаанд нь төлөөгүй, өнөөг хүртэл гэдийж суугаа нь бий. Үүний сацуу Хөгжлийн банкнаас зээлсэн мөнгөөрөө улс, эх орныхоо хөгжил цэцэглэлт, бүтээн байгуулалтад ташуур болохуйц томоохон бүтээн байгуулалт өрнүүлж, нүдэнд харагдаж, гарт баригдах ажил эхлүүлэн, том амбийцтай яваа байгууллага олон.

Тэдний нэг нь “Монгол драй милк” компани юм. Монгол Улс гадаадаас авдаг 70-80 сая ам.долларын хуурай сүүний хэрэгцээг дотоодоосоо хангах зорилгодоо хүрэхийн тулд “Монгол хуурай сүү” төслийг хэрэгжүүлж буй тус компани 2016 оны арванхоёрдугаар сарын 16-нд Засгийн газраас батласан “Мах сүүний анхдугаар аян”-ы хүрээнд Хөгжлийн банкнаас 29 сая ам.долларын зээл авахаар батлуулжээ.

Улмаар төслөө найман жил (2017-2025)-ийн хугацаанд хэрэгжүүлэхээр төлөвлөн, эхний санхүүжилт болох 14.9 сая ам.долларыг 2017 онд авсан байна. Хэдийгээр Хөгжлийн банкнаас "Монгол драй милк" компанид өнөөг хүртэл дахин санхүүжилт олгоогүй ч, төслийнхөө хүрээнд одоогоор хуурай сүүний 60  үйлдвэр барьж, ашиглалтанд оруулхаар төлөвлөжээ. Улмаар  30 үйлдвэрийг нь Улаанбаатар хотод оруулж ирээд байна.

Үүний долоон үйлдвэрийг иж бүрнээр нь аймаг, сумдад барьж, ашиглалтанд оруулаад буй төр засаг төдийгүй иргэд олзуурхаж, ам сайтай байгаа юм.

Тодруулбал, Хөвсгөл аймгийн Галт сум /2017/, Их-Уул (2018), Хэнтий аймгийн Баянхутаг сум /2018/, Булган аймгийн Хутаг-Өндөр сум /2018/, Дорнод аймгийн Баяндун сум /2018/, Говь-Алтай аймгийн Эрдэнэ сум /2018/, Дорнод аймгийн Баян-Уул сум-/2018 он/ нд тус тус хуурай сүүний иж бүрэн үйлдвэр барин, монгол түмнээ хуурай сүүгээр хангахын сацуу ажлын байрыг нэмэгдүүлж, малчдын амьжиргааны түвшинг дээшлүүлэн, орон нутагтаа тогтмол орлоготой, тогтвор суурьшилтай амьдрах боломжоор хангах зорилгоор төслөө үргэлжлүүлж байна.

Харин үлдсэн 23 үйлдвэрийн тоног төхөөрөмж Улаанбаатар хотод байрлах агуулахад нь хадгалагдаж байгаа юм.

Монгол Улс таван хошуу малаасаа жилд нэг сая тонн сүү гаргаж авах боломжтой. Зөвхөн үхэрнээс хагас сая тонн сүү авах боломж бидэнд бий. Гэвч сүү, сүүн бүтээгдэхүүний үйлдвэрүүд Улаанбаатараас 300 км-ийн радиусаас л сүүгээ авдаг. Тэгэхээр нийслэлээс зайдуу, алс холын аймгийн иргэд сүүгээ үйлдвэрт борлуулах боломжгүй байсаар ирсэн. Харин одоо аймгуудад хуурай сүүний үйлдвэр баригдсанаар энэ бүхэн эцэс болж, малчид хүссэн газраа, хүссэн үедээ сүүгээ борлуулах, амьжиргаагаа дээшлүүлэх боломж бүрдээд байгаа юм.

“Монгол драй милк” компанийн барьж, ашиглалтад оруулсан үйлдвэрүүдийн нэг нь л гэхэд өдөрт 1500 литр сүү боловсруулах хүчин чадалтай. Тэгэхээр одоогоор ашиглалтад оруулаад буй долоон үйлдвэр өдөрт 10500 литр сүүг боловсруулж байгаа юм. Энэ хэрээр Монгол Улсын хөгжилд тодорхой хувь нэмрээ оруулж, малчдын амьжиргааг дээшлүүлсээр байгаад иргэд ам сайтай байна.

2019 дэгдсэн “Ковид-19” халдварт цар тахал, санхүү эдийн засгийн хямрал манай улсад төдийгүй дэлхийд нүүрлэсэн ч "Монгол драй милк" ХХК үндэсний үйлдвэрлэл, малчдаа дэмжихийн тулд  хуурай сүүний 30 үйлдвэрийн эд анги, тоног төхөөрөмжийг захиалсан хэдий ч цар тахлаас үүдэн  БНХАУ-ын Эрээн хот дахь гаалийн баталгаат агуулахад одоог хүртэл хадгалагдаж байгаа юм.

70 сая малтай Монгол Улс жилдээ сая литр сүү малаасаа авах боломжтой ч хүссэн малчин бүхэн сүүгээ борлуулж чаддаггүйн улмаас алслагдасан аймаг сумдын малчин иргэд зөвхөн хэрэгцээнийхээ сүү, цагаан идээндээ таарсан саалиа л авдаг юм байна.

Хэрэв энэ төсөл алслагдсан аймаг сумдад амжилттай хэрэгжиж ашиглалтанд орвол малчин маань өдөр бүхэн сүүгээ борлуулж, байнгын орлоготой амжиргааны түвшин дээрдэх нь юм.

Сүү, сүүн бүтээгдэхүүн экспортлож чадсанаар гадагшаа гарах валютын урсгалыг дотооддоо үлдээх бүрэн боломжтой нь энэ төслийн гол онцлог.

Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ БНХАУ-д айлчлах үеэрээ малын сүүг экспортлох аман тохиролцоо хийснээр “Монгол драй милк” ХХК-ын төдийгүй Монголын хөдөө аж ахуйн салбарт, үйлдвэрүүдэд том хөшүүрэг болж, ирээдүйг гэрэлтүүлэх нь дамжиггүй.

Ер нь Хөгжлийн банк тойрсон маргаанаас харахад, бидний цөөхөн монголчууд үндэсний баялаг бүтээгчдээ дэмжин, тос усаа ялгах л хэрэгтэй байна.

Л.САРУУЛ

Энэ мэдээнд өгөх таны үнэлгээ

Хуваалцаарай Жиргээрэй