Путин үү, “Путлер” үү

ОХУ-ын Ерөнхийлөгч Владимир Владимирович Путин 2022 оны хоёрдугаар сарын 24-ний пүрэв гарагт Украин руу довтлох шийдвэр гаргасан. Үүнээс үүдэн түүнийг зарим хүн цахим ертөнцөд Путин биш “Путлер” гэх болов. Тэгвэл, энэ “Путлер” гэх үг хаанаас гаралтай, ямар утгатай үг вэ.

“Путлер” гэдэг нь Путин, Гитлер гэсэн хоёр нэрний нэгдлээс үүссэн неологизм буюу шинэ нэр томъёо. Үүнийг ихэвчлэн “Путлер капут!” /германаар Putler Kaputt! Гэсэн утга заана/ гэх урианы нэг хэсэг болгон ашигласаар ирсэн. Ерөнхийдөө “Путлер” гэх үг нь доромж үг юм.

Энэхүү уриа нь 2009 онд олны дунд түгэн, алдартай болж, хуулийн хүрээнд хүлээн зөвшөөрөгдсөн. Хуучнаар ЗХУ-ын Коммунист нам 2009 оны нэгдүгээр сарын 31-нд Владивосток хотод хуучин автомашины импортод гаалийн татвар ногдуулахыг эсэргүүцсэн эсэргүүцлийн жагсаалд оролцогчдын нэг эл “Путлер капут!” гэх зурагт хуудас барин жагссан түүхтэй. Ийм зурагт хуудас ашигласных нь төлөө Владивостокийн прокурорын газраас намын бүсийн хороонд анхааруулга өгч байжээ.

Хожим нь ОХУ-ын Хууль Зүйн Яамны харъяа Приморскийн шүүхийн шинжилгээний лабораторийн мэдээлснээр, эл уриа нь “Төрийн эрх мэдлийг төлөөлөгч В.В.Путины хувийн зан чанар, үйл ажиллагаанд сэтгэл хөдлөлөөр хандсан доромжлол” хэмээн үнэлсэн байдаг.

2011 оны арванхоёрдугаар сарын 4-нд болсон Төрийн Думын сонгууль, 2012 оны Ерөнхийлөгчийн сонгуультай холбогдуулан Москвад өрнөсөн сөрөг хүчний жагсаалын үеэр “Путлер капут!” гэсэн уриа лоозонг мөн ашиглаж байжээ.

2014 ОНООС ХОЙШИХ ХЭРЭГЛЭЭ

Эл гутаан доромжилсон үг хэллэгийн хэрэглээ 2014 онд улам нэмэгдэх болов. Ялангуяа, Крымийг Орост нэгтгэсний дараа “2014 оны үг” гэх номинацид хүртэл дэвшиж, энэ үгийг зарим улс төрч, нийтлэлчид 1938 онын Австрийг Гериантай нэгтгэх үйл явц /аншлюс-Anschluss/-тай харьцуулан хэрэглэж байв. Чухамхүү үүний дараа Гитлерийн Герман Дэлхийн II дайныг эхлүүлсэн.

Вашингтон Пост сонины сэтгүүлч Теренс МакКой 2014 оны дөрөвдүгээр сарын 23-ны өдрийн нийтлэлдээ хэд хэдэн ийм нэр томъёо иш татаж, Украины эсэргүүцэгчдийн “Путлер – Украинаас савраа тат” /Putler-hands off Ukraine/ гэсэн бичвэр бүхий зурагт хуудас барьж буй зургийг нийтэлж байжээ. Тухайн үед Украины эсэргүүцэгчид Владимир Путин, Адольф Гитлер хоёрын зургийг дүрсэлсэн шог зураг барин жагсаж байв. Оросын болон Барууны хэд хэдэн хэл судлаачид, шинжээчид сэтгүүлч Теренс МакКойкн нийтлэлийг уншигчдын дунд Путины талаар сөрөг дүр төрхийг зориудаар бий болгосон гэж дүгнэсэн юм.

2014 оны долдугаар сард болсон хөлбөмбөгийн ДАШТ-ий үеэр ОХУ-ын Ерөнхийлөгч Владимир Путин, Германы канцлер асан Ангела Меркель нар финалын тоглолтыг зэрэгцэн суугаад үзсэний дараа хэвлэлүүдээр, олон нийтийн сүлжээгээр “Danke Frau Putler!” буюу “Баярлалаа, хатагтай Путлер!” хэмээх сэтгэгдлүүд олноор гарч ирсэн удаатай. Ийм үгийг зохиогчид нь Канцлерын Орос-Украины мөргөлдөөний талаар баримталсан байр сууринд сэтгэл дундуур байсан украинчууд байв.

Энэ удаад ч мөн Украинчууд Ерөнхийлөгч В.Путинийг “Путлер” хэмээн нэрлэж, Адольф Гитлертэй жишин харьцуулж эхлэв. Украинчууд В.Путинийг үзэн ядсандаа эл доромж нэр томъёог хэрэглэх болсон. Учир нь, В.Путин Украиныг, түүний газар нутгийг Оросынх хэмээн үздэгтэй холбоотой. Энэ нь ч түүхийн үүднээс авч үзвэл үнэн.

“Орчин үеийн Украиныг бүхэлд нь коммунист Орос улс бүтээсэн, бүр тодруулбал большевикууд, коммунистууд бүтээлцсэн. Энэ үйл явц тэртээ 1917 оны хувьсгалын дараа бараг дараахан эхэлж, Ленин болон түүний хамтрагчид хийсэн. Гэсэн ч, тэд үүнийгээ Оросын эсрэг маш бүдүүлэг байдлаар хийсэн. Ленин тэргүүтэй улсын хэн нь ч сая сая хүмүүсээс юу ч асуулгүйгээр хийсэн. Хожим нь Аугаа эх орны дайны өмнөхөн болон дараа нь Сталин аль хэдийн ЗСБНХУ-д нэгдэж, өмнө нь Польш, Румын, Унгарын эзэмшилд байсан зарим газар нутгийг Украинд шилжүүлсэн. Түүнчлэн, Сталин нэг төрлийн нөхөн олговор болгож анхнаасаа Германы нутаг дэвсгэрийн нэг хэсгийг Польшид олгосон ба 1954 онд Хрущев ямар нэг шалтгаанаар Крымийг Оросоос авч, Украинд өгсөн. Үндсэндээ Украины ЗХУ ийм замаар бүрэлдэн тогтсон” хэмээн В.Путин гуравдугаар сарын 7-нд телевизээр үг хэлэхдээ мэдэгдсэн юм.

В.Путин Украинд тогтвортой төрт ёс төлөвшөөгүй, улс төрийнх нь сонгуулийн журам нь янз бүрийн олигархи овгуудын хооронд эрх мэдлийг дахин хуваарилах халхавч төдийхнөөр зохион байгуулагддаг хэмээн үзсээр ирсэн. Энэ нь, Украины эрх баригчдын дургүй, зэвүү хоёрыг зэрэг хөдөлгөсөн нь мэдээж.

В.Путин хэлэхдээ, “Украин үнэн хэрэгтээ өөрийн жинхэнэ төрт ёсны тогтвортой уламжлалтай байгаагүй ба 1991 оноос хойш Украины түүх бодит байдлаас салж, гадаадынхны загваруудыг механик аргаар мөшгих замаар явсныг ойлгох нь чухал” хэмээсэн юм.

“Орос улс ЗХУ задран унаснаас хойш Украинтай нээлттэй, шударгаар, үргэлж тэдний ашиг сонирхлыг нь хүндэтгэн хамтран ажилласаар ирсэн. Бидний харилцаа янз бүрийн салбарт хөгжиж ирсэн. Киев Оростой яриа хэлэлцээ хийхдээ Барууныхантай арилжаа хийх шалтаг болгон ашиглахыг удаан хугацаанд оролдсоор ирсэн. Гэсэн ч, бид тэднийг хүндэтгэсээр ирсэн. Барууныхан Украиныг Москватай ойртлоо хэмээн “шантажлаж”, өөрсдөдөө давуу эрх олгохыг эрмэлзсээр ирсэн. Энэ бол Барууныхны Украин дахь Оросын нөлөө улам бүр нэмэгдэнэ гэх болгоомжлол. Украины нийгэмд хэт үндсэрхэг үзлийн нөлөө улам ихсэж, эцэстээ неонацистуудыг бий болгосон” хэмээн В.Путин өчив.

Шинэ оросууд, мафийнханд, олигархиудад нухлуулсаар туйлдаж эхлэхэд анхны Ерөнхийлөгч Борис Ельциний залгамж В.Путин хүлээн авч, Орос орныг төрийн гэмт хэрэгтнүүднээс, мафийнхнаас салгасан гэгддэг. Ингэснээрээ В.Путин өөртөө олон дайсан бэлтгэсэн ч гэгддэг. Учир нь, В.Путин шинэ оросын авлигачид, мафийнхан, олигархиудтай тууштай тэмцэж эхэлсэн. Энэ бол В.Путиний засгийн эрхэнд гарснаасаа хойш хийсэн томоохон ажлуудын нэгээхэн хэсэг нь. Түүний хийсэн шинэчлэлийн талаар энд өгүүлнэ гэвэл олон хуудас бичих шаардлагатай болно.

Эцэст нь дүгнээд хэлэхэд, Оросуудын өөрсдийнх нь нэрлэснээр /олон улсад Орос Украины дайн хэмээн нэрлэж буй”/ Украин дахь “цэргийн тусгай ажиллагаа” эхэлснээс хойш Ерөнхийлөгч Владимир Путинд итгэх орос иргэдийн итгэл 71 хувьд хүрчээ. Түүний рейтинг өмнө нь 61 хувьтай байсан бол дайн эхэлснээс хойш энэ тоо долоо хоногийн дотор 71 хувь болтлоо өссөн байна. Энэ талаар “РИА новости” агентлаг “Олон нийтийн санаа бодол” санал асуулгын байгууллагын судалгаанаас иш татан мэдээлжээ. Тус байгууллагын судалгаагаар сүүлийн нэг жилийн хугацаанд В.Путинд итгэх итгэл 53 хувиас доош бууж байгаагүй юм байна.

Ерөнхийлөгч В.Путиний рейтинг ийнхүү 11 хувиар “чангарсан” нь Украинд явуулж буй “цэргийн ажиллагаа” эхэлсэнтэй ямар ч холбоогүй, харин “Оросын эсрэг авч хэрэгжүүлж буй АНУ болон Баруунынхны хориг арга хэмжээ”-тэй холбоотой хэмээн шинжээчид дүгнэж эхэлсэн.

“АНУ болон түүний Барууны “дагуулууд” Оросын ард түмний сэтгэлгээг ер ойлгохгүйд хамгийн гол учир байгаа юм. Оросын эсрэг ноцтой хориг, хязгаарлалт тогтоосноор Оросуудыг одоогийн Засгийн газраа түлхэн унагахад хүргэнэ гэдэгт тэд баттай итгэсэн байна. Гэсэн ч, цагаа тулахаар яг эсрэгээрээ болж байна. Олон улсын Оросыг чиглэсэн хориг арга хэмжээ нь эргээд одоогийн Ерөнхийлөгчийн эргэн тойронд ард түмнийг нь улам ойртуулж байгаа юм. Учир нь, энэ бүхэн Барууны ертөнц Орост хандах үнэн хандлагыг харуулж байна. Хориг арга хэмжээний үр дүнд оросуудын амьдралын чанарт мэдэгдэхүйц өөрчлөлтүүд гарч, бодит орлого огцом буурахаас эхлээд дэлхийн олон арван оронд зочлохыг нь хүртэл хориглочихлоо. Гэсэн ч, энэ бүхэн Оросуудын генид, цусанд нь олон зууны турш суусан “код”-ыг эвдэж чадахгүй юм. Оросын иргэд гуравдагч этгээдийн Оросын эсрэг явуулж буй аливаа шударга бус үйлдлийн хариуд харин ч хүчээ нэгтгэж, бусдыгаа уриалан дууддаг хэмээн Оросын Нийгмийн зөрчлийг шийдвэрлэх төвийн тэргүүн, улс төр судлаач, шинжээч ярьсан юм.

1945 онд Дэлхийн II дайны төгсгөлд Европын зургаан сая гаруй еврей амиа алдаж, нэг сая гаруй хүүхэд Холокостын хохирогч болж, мөн л амиа алдсан гашуун түүх бий. ХХ зууны хамгийн аймшигт дайныг өдүүлж, сая сая хүний аминд хүрсэн Адольф Гитлертэй В.Путинийг жишин зэрэгцүүлж, “”Путлер” хэмээн хочлох сонголтыг танд үлдээе.

Эх сурвалж: Ria Novosti; CNBC; Wikipedia; Washingon Post; ABC News

Энэ мэдээнд өгөх таны үнэлгээ

Хуваалцаарай Жиргээрэй