Б.Бурмаа: Зүрхний шигдээс, цус харвалтаас сэргийлдэг гол эм бол аспирин

Ковидын халдвар гарснаас хойш иргэд, олон нийт дунд аспириныг цус шингэлэх эм гэсэн ойлголт бий болсон. Тэгвэл үнэхээр цус шингэлэх эм мөн эсэх талаар Анагаахын шинжлэх ухааны доктор, дэд профессор, АШУҮИС, Анагаах ухааны сургуулийн Зүрх судасны тэнхимийн ахлах багш Б.Бурмаатай ярилцлаа.

-ЦУСАА ӨГЛӨӨ ГЭЭД ЦУС ШИНГЭРЭХГҮЙ-

-Ковид гарснаас хойш хүмүүс цусаа шингэлэх зорилгоор аспирин эмийг ихээр хэрэглэх болсон байна. Энэ эм үнэхээр цус шингэлдэг юм уу. Ер нь яг ямар үйлчилгээтэй эм бэ?

-Аспирин эмийн үйлчлэлийн талаар сүүлийн үед маргаантай асуудлууд их гарах болсон. Цусны өтгөрөл ярихын тулд цусны бүтцийг ярих ёстой. Цус бол дүрс элемент болон шингэн хэсэг буюу сийвэн гэсэн үндсэн хоёр бүрэлдэхүүн хэсэгтэй. Дүрст элементүүд дотор нь улаан, цагаан, ялтас эсүүдтэй. Эсүүд нь дотроо дэд бүлгүүдэд хуваагддаг. Бүлэгнэлд оруулдаг ялтас эсүүд хоорондоо наалдаж бүлэн үүсгэхээс сэргийлэх эм нь аспирин юм. Эсүүд хоорондоо наалдаад бүлэн үүсгэнэ гэдэг нь цусны өтгөрөлийн нэг хэлбэр юм. Бүлэн үүсээд судасны нүхийг бөглөчих юм бол шигдээс болно. Тархины судсыг бөглөчих юм бол тархинд цус харвана. Тэгэхээр аспирин бол амь насанд аюултай хүндрэлүүдээс сэргийлж өгдөг гол эм.

Залуу насанд цусны эстэй холбоогүйгээр цусны шингэн хэсэг буюу сийвэнд өрчлөлт орсонтой холбоотой цус өтгөрч болно. Тогтмол шингэн зүйл бага уудаг хүмүүст цусны бүлэгнэл өөрчлөгдөж болно. Мөн шингэн хэсэгт агуулагдаж байгаа сахар, уургийн, өөх тос, төмрийн хэмжээнээс шалтгаалаад цус өтгөрч болдог. Тэгэхээр цусны өтгөрөл гэдэг бол маш өргөн ойлголт. Маш олон шалтгаан нөлөөлдөг. Мэргэжлийн бусад эмч нар тайлбарласан зүйлүүд зөндөө байдаг.

-Энэ эмийг ямар насны хүмүүс уухад зохимжтой юм бэ. Дуртай хүн нь аваад ууж болох уу?

-Эмчийн зөвлөгөөгүйгээр дуртай үедээ авч ууна гэсэн ойлголт байхгүй. Эмч хүн тухайн хүний цусанд бүлэгнэлийн хэмжээ байна уу, үгүй юу гэдгийг судалж, тогтооно. Тэгээд дүрс элементээс болсон уу, сийвэнгээс болсон уу, юунаас болж цус өтгөрөөд байгаа, бүлэгнүүлэх тогтолцоонд ямар өөрчлөлт байгааг оношилсны дараа эмчилгээ бичиж өгнө. Цусны бүлэгнэлтийн тогтолцоо нас ахих тусам өөрчлөгдөж байдаг. Тиймээс нас ахих тусам бүлэн үүсэх, бүлэгнэлтийн тогтолцоонд хямрал гарах эрсдэл байдаг. Тиймээс нас ахих тусам энэ хүндрэлээс сэргийлж аспирин уухыг зөвлөдөг.

Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагаас гаргасан зөвлөмжид 40-өөс дээш насны хүмүүст аспирин уухыг зөвлөсөн байдаг.

Гол нь хүндрэлээс л сэргийлж байгаа гэсэн үг. Бүлэн үүсэхээс сэргийлж байгаа гэсэн үг. Зүрх судасны эмгэгтэй, артерын даралт ихсэх өвчтэй хүн энэ эмийг тогтмол ууж байх ёстой. Ийм хүмүүсийн бүлэгнэлтийн тогтолцоонд өөрчлөлт ордог. Бүлэн үүсээд тархинд цус харвах, зүрхний шигдээс болох хүндрэлүүдээр өвддөг учраас энэ хүндрэлээс сэргийлэхийн тулд аспириныг заавал хэрэглэх ёстой.

Мөн зүрхний титэм судасны нарийсалтай, цусан дахь өөх тосны хэмжээ байнга өндөр байдаг хүмүүс, зүрхний шигдээс болж байсан, судасны эмгэгтэй хүмүүс тогтмол хэрэглэж байх ёстой. Мөн жирэмсэн хүмүүст хэрэглэхийг зөвлөдөг. Учир нь жирэмсэн хүмүүст цусны бүлэгнэлтэй холбоотой хүндрэлүүд гардаг. Түүнчлэн жирэмслэлтээс хамгаалах эм ууж байгаа хүмүүст бас зөвлөдөг. Жирэмснээс хамгаалах эмийг мэдээж удаан хугацаагаар хэрэглэдэг. Энэ эм нь бүлэгнэлтийн тогтолцоонд өөрчлөлт оруулдаг учраас зүрх судасны болон бусад эрхтэн тогтолцооны хүндрэлүүд гарч байдаг.

-Ковид туссан хүмүүс цус шингэлнэ гээд аспирин хэрэглээд байгаа шүү дээ. Ер нь цус шингэлэхэд яг ямар эм уух ёстой вэ?

-Ковидыг үүсгэж байгаа вирус маань өөрөө бүлэгнэлтийн тогтолцоонд хямрал үүсгэдэг. Цусны шингэн буюу сийвэн дэхь пипринагинь гэдэг уургийн хэмжээг ихэсгэдэг. Энэ уураг нь бүлэгнэлтэд оролцдог уураг. Тэгэхээр энэ уураг их болохоор бүлэгнэл явагдаж, судсанд бүлэн үүсэх, цус өтгөрөх хүндрэлүүд үүсдэг. Тэгэхээр ковидын дараах эмчилгээнд аспирин, цус шингэлэх эмнүүдийг эмч нар зөвлөдөг. Энэ эмнүүдийг маш удаан хугацаагаар ууж байж үр дүн гардаг.

Хүмүүс эмийг долоо, юм уу 14 хоног уугаад цус шингэрчихнэ гэж буруу ойлгоод байдаг. Тиймээс иргэд өөртөө цусны өтгөрөл байна уу, бүлэн үүсэх эрсдэл байна уу, үгүй юу гэдгийг мэргэжлийн эмчид үзүүлж, оношлуулж байж эм уух ёстой. Шинжилгээ өгсөн чинь миний цус маш өтгөн хар өнгөтэй байсан гэж ярьдаг. Цусны өтгөрөлтийг цусны өнгөөр мэдэх боломжгүй. Венийн, артерын цус өөр өөрийн өнгөтэй. Өтгөрөлтийг шинжилгээ хийж оношилдог.

-Цусны төвд цусаа өгснөөр цус шингэрнэ гэсэн ойлголт байх уу?

-Тийм ойлголт огт байхгүй. Доноруудын хувьд тогтмол хугацаагаар цусаа өгдөг. Цус өгдөг хүмүүс харьцангуй эрүүл хүмүүс байдаг. Түүнээс биш ковидоор өвдсөн ч юм уу ямар нэг суурь өвчтэй хүн цусаа өгөөд цус нь шингэрчихнэ гэсэн ойлголт байхгүй. Эрүүл хүн хамгийн түрүүнд зөв хооллолтын дэглэмтэй, тогтмол дасгал хөдөлгөөн хийж байх ёстой. Мөн нэг литрээс хоёр литр шингэнийг бага бага хэмжээгээр балгаж ууж байх ёстой. Тэгснээр шимэгдэж, цусанд орох боломж үүснэ. Их ихээр уувал шээс болоод гараад явчихна.

-Аспирин уухаар ходоод цочирдог, өвддөг гэдэг яриа хүмүүсийн дунд байгаад байдаг. Энэ хэр бодитой мэдээлэл вэ?

-Аспирин бол олон зуун жилийн түүхтэй эм. Анх гарч байхдаа бүрхүүлгүй гарч байсан. Орчин үеийн аспиринууд гадуураа магнизмаар бүрэгдсэн байгаа. Ходоодонд шимэгдэхгүйгээр ходоодны хүчлийг давж гараад нарийн гэдсэнд очдог. Тэгэхээр ходоодонд үрэвсэл, цочрол үүсгэх вий гэж айх аюул байхгүй. Бүрхүүл гэхээр капсултай эмтэй андуураад байдаг. Тийм капсул биш. Эмээ харахаар гадуураа гөлгөр гадаргуутай байдаг. Гэхдээ нарийн, бүдүүн гэдэсний шархлаатай, ходоодны шархлаатай, цус алдах эрсдэлтэй хүмүүст аспирин зөвлөдөггүй. Хэрвээ тийм суурь өвчтэй бол эмчийн зөвлөгөө авах ёстой шүү.

-Ярилцсанд баярлалаа.

Энэ мэдээнд өгөх таны үнэлгээ

Хуваалцаарай Жиргээрэй