Ерөнхийлөгчийн ХААН болох зам ба МАН-ын зодоонтой зэрэгцсэн сэтгүүлчийн баривчилгаа

Сонгууль ойртохын хэрээр улс төрчдийн эрүүл ухааны зааг хэмжээ баахан алдагдаж, ерөөс ялан дийлэхийн эз, зүдгүүрт ховсдуулдаг. Түүний нэг жишээ эдүгээ цагт манай улсын Ерөнхийлөгч болжээ. Нөгөө талд түүний дүү нар ч мандат хуваарилалтын бүх эрх мэдлээ зүв зүгээр харж сууж байгаад, ахдаа өгөхгүйн төлөө улайрах юм.

Тэдний дотоод дайн хэрхэн өрнөж буй вэ. Цаг үеийн үйл явдлуудаар хэрхэн илрэв гэсэн агуулгыг энэ удаагийн нийтлэлээрээ тайлбарлаж байна.

Нэг. У.Хүрэлсүхийн уур ба сэтгүүлч Н.Өнөрцэцэгийн саатуулах ажиллагаа

Сэтгүүлч хардах эрхтэй. Zarig.mn сайтын эрхлэгч сэтгүүлч Н.Өнөрцэцэгийг долоо хоног пижигнүүлээд л, зургаан төрлийн хэрэг үүсгэж, 48 цагаар биш шуудхан 30 хоног саатуулан шалгахаар шүүх алх цохилоо. Өнөөдөр Монголын шүүхэд нөлөөлөгч хамгийн том эрх мэдлийг Ерөнхийлөгч эдэлж байгаа. Тэр шуудхан сэтгүүлч Н.Өнөрцэцэгийг саатуулах чиглэлийг шүүхийнхэнд өгчхөв үү?

Түүнийг "Ганц сэтгүүлч хорьчхож чадахгүй" гэж хуулийнхныг загнасан гэх хов саарал ордноор нэг яригдав. Тийм ч биз. Үгүй ч биз. Тэр ер нь тийн агсрахаар их эрх мэдлийн оргилд хүч, хувь хүнээрээ асар даналзуур болоод удаж байна.

Хардах үндэслэл нь, сэтгүүлч Н.Өнөрцэцэгийг ШЕЗ-өөс гаргасан гомдлын дагуу гэмт хэрэг үйлдэж болзошгүй, мэдэгдэх хуудсаар дуудахад хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр ирээгүй гэж саатуулав.

Зүй нь, хуулийн уг зохицуулалтыг хэрэгжүүлэхээс өмнө албадан авчрах механизмыг ядаж л хэрэгжүүлчхэж болох байв. Эрүүгийн хуулийн 13.14 буюу гүтгэх, нэр хүндэд халдах зүйл ангиар яллагдагчаар татагдсан хэрэг өөрөө зүйлчлэлийн хувьд хөнгөн төрөлдөө орно. Яллагдагчаар татагдсан зүйл анги нь ийм хөнгөн төрөлд хамаарч байхад хорьчихдог кэйс ер нь гараагүй гэгдэж буй.

Тиймээс ч сэтгүүлч Н.Өнөрцэцэгийг "Хэт их дуугараад байна. Дууг нь саатуулж хорино" гэх тактик л хэрэгжсэн гэж харагдаж байгаа. Тэр зугтах гээгүй. Мэдүүлгүүдээ ч сэтгүүлчид дуудсан тухайд нь өгөөд сурсан байдаг. Нэг шүүх хурлаас нөгөө рүү явах хооронд утасных нь дугаарын оронг сольж баахан залгаснаа "Тэдэн удаа дуудахад ирээгүй" гээд цагдаа нь мэдээлэл хийчих жишээтэй. Процесс ингэж өрнөсөн учраас л босоо удирдлагаар дээрээс нь чиглэл өгч, цагдаа шүүхийнхэн өндрөөс ирсэн чиглэлээ гүйцэтгэхээр улайрч, процессыг нь машиндсан гэх хардлага төрүүлж байгаа юм.

Сэтгүүлч Н.Өнөрцэцэг Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн ангийн найз, Батлан хамгаалахын сайд Г.Сайханбаярыг цэргүүдийн үхэлтэй холбон буруутгасан. Өнөөх нь Архангай аймагт нэр дэвшихээр бэлтгэлээ базааж байсан, хачин ойрынх нь хүн болж таарав. АН-аас С.Баярцогттой жигтэйхэн ойрын харилцаа үүсгэж, нам дотроо гурван мандат тутмын 1-ийг, жагсаалтын эхний тэдэн байрыг авна гэсэн стратеги зурж суугаа У.Хүрэлсүхийг сэтгүүлчийн хөндсөн сэдэв уурлуулсан байж болох.

Нөгөө талд УИХ-ын 2024 оны сонгуулиар өөрийнх нь эсрэг дуугарсан хэвлэл, хүчтэй редакцуудад "Би ингэж чадна шүү" гэх мессежийг төрийн тэргүүнээс өгөхийг зорьсон гэлтэй.

У.Хүрэлсүх 2027 онд төрийн тэргүүнээс бууна. Тэр хүртэл зай ч байна, лай ч байна. Энэ замаа тэгшитгэх, цаашлаад эцэг хууль хөндөх замаар дахин сонгогдох боломжоо олох зэрэг хамаг чухал нюансууд нь 2024 оны сонгуулиар бүрдэх парламенттай холбогдоно.

Тиймээс ч парламентын сонгуульд тэр хоёр нам дамнасан өөрийн шатрын өрөг дээрх охид, хөвүүдтэй болохыг эрхэмлэж байгаа. Түүний энэ зорилгод МАН-аас залуу дарга нь, АН-аас МоАх фракци хамгийн саад болох тул тэднээс цоллогддог хэвлэлүүдийн тэргүүн эгнээг хаах тактик ч гэж харж болохоор.

Хоёр. Л.Оюун-Эрдэнийн 2024 оны дараах парламент, Засгийн газрын бүтцийн төлөөх өрсөлдөөн

Одоо ил цагаандаа гарч, улс төрийн хүрээнд хамгийн их яригдаж байгаа сэдэв бол намуудын мандат хуваарилалт. Ялангуяа эрх баригч намын хувьд тойрогт дэвших 78 мандатын хэдийг нь Л.Оюун-Эрдэнэ эзэмших юм, хэдийг нь Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхэд өгөх юм.

УИХ-ын дарга Г.Занданшатар, МАН-ын генсек Д.Амарбаясгалан нарын сийрэг тоглогчид мөн мандатын хуваарилалтад хэрхэн оролцох уу зэрэг асуултууд хөвөрч байгаа.

Оноос өмнө УИХ-д мандатаар дэвших, жагсаалтад багтах том дарга нар төрийн ажлаа өгөх учиртай. Тухайлбал, ҮАГ, нэр бүхий ТӨХК-иудын захирлууд эхнээсээ ажлаа өгөх нь бат болов. Тэд жагсаалтад багтах байсан ч, мандат авах байсан ч ямартай ч тохироогоо томчуудтайгаа хийсэн гэсэн үг.

Зэрэгцээд авлигын шүүх байгуулах агуулга, нүүрсний сонсгол энэ өдрүүдэд хөвөрч байна.

Энэ бүх улс төрийн тохироо, нийгмийн өрнөлүүд дээр У.Хүрэлсүх ч өөрийн хүссэнээр зургаа зурмаар байдаг. Л.Оюун-Эрдэнэ нь ч эрх мэдлээ илүү базаж, 2024 оны парламентыг өөрийн багаар бүрдүүлмээр байдаг.

Хүссэн ч хүсээгүй ч тэд энэ цэг дээр эрх ашгаа нэгнээсээ давуулах гэж тэмцэлдэж байна.

Л.Оюун-Эрдэнэ намын даргын хувиар Засгийн газрын бүх гишүүдээ тойрогт нэр дэвш гэсэн үүрэг өгсөн. Мөнхүү Архангай, Өмнөговь, Булган, Говь-Алтай, Сонгинохайрхан зэрэг дүүргүүдийн нэр дэвшигчдийг суллах замаар өөрийн хүнээ дэвшүүлэх бэлтгэлийг улс төрийн акцууддаа ч тусгасан нь харагддаг. Эдгээр тойрог дахь гишүүд үндсэндээ ялгүй шиг мултрах нь чухал байгаа болохоос намаас мандат горьдолтгүй болсноо маш эрт ухаартал акцуудад тэднийг хамруулсан харагддаг.

Эдүгээ парламент дотроос ч намын даргаасаа мандат авахгүй гишүүд маш олон байна. Л.Оюун-Эрдэнэ баахан романтик шударга ёсны тэмцэл ярьчхаад, үүнийгээ ядаж л 2028 он хүртэл ил далдаас хэрэгжүүлэхийн төлөө чардайж ажиллахаар улайрах нь тодорхой. Түүний тулд л ирэх сонгуулийн үр дүнгээр бүрдэх парламент түүнд хамгийн чухал байгаа юм. Тийн Засгийн газрын бүтцэд нөлөөлөх хүчээ атгах гэж үзнэ.

Сэтгүүлчийн тэмдэглэл: Ийм байдлаар томчуудын тэмцэл сонгууль хүртэл, ер нь цаашдаа ч үргэлжилсээр л байх юм. Энэ бүхэн дунд нэг сэтгүүлчийн саатуулах ажиллагаа хавчигдаж, тэдний маргаан зөрчил дунд хэрчигдэх эрсдэл үүсэв.

Ерөөс өнөөдөр бид хэн нэг улс төрчийг хаан болох зам руу дөхүүлэнгээ ирээдүйгээ мөрөөдөх. Нөгөө талд ардчиллын амин сүнс болсон чөлөөт хэвлэлүүдийнхээ нэг төлөөллийг хориулчхаад, өөрсдөө араас нь орчихгүй юм сан гэсэн битүү айдаст автаж суух хоёр туйлт нөхцөл байдал үүсээд байна.

Чухам яг хэвлэлүүдийг ийм үндэслэлээр айлгахыг улс төрчид хүсдэг. Хүчгүй, дорой, өөрсдөөс нь гуйсан дүртэй байлгахыг хүсдэг. Зодоондоо татан оролцуулаад орхидог. Ганц манайд ч биш, ардчилал бүдгэрсэн, гажуудсан улс орнуудын кэйс бүр дээр хэвлэлээ намнасан түүхүүд давхар бичигддэг. Тэр тоолон улс төрчид хожиж, харин улс нь ардчиллын суурь зарчмаас холдсоор байдаг. Хэвлэлийг буланд шахах нь нийт төрт улсад хэрэгтэй биш. Хоорондоо дайтсан хэн нэг, хэсэг бүлэг улс төрчдөд л ашигтай тусдаг билээ.

Энэ мэдээнд өгөх таны үнэлгээ

Хуваалцаарай Жиргээрэй