Тойм: 800 хүний амь хохирч, 1.7 их наядыг угаасан утааг Т.Мөнхсайхан, Б.Чойжилсүрэн нар мурьж, эрдэмтэд худал хэлэв

70 мянган иргэний гарын цугларснаар 2025.02.03-04-нд утааны ерөнхий хяналтын сонсгол боллоо. Утаажилтийн оргил үе өнгөрсөн, иргэдийн анхаарал буурсан цагт зохион байгууллаа. Хоёр өдөр болсон сонсголыг тоймлон хүргэе.

-163, 779, 794: Шахмал түлш 800 гаруй хүний аминд хүрснийг ЭМЯ нууцлав-

Хамгийн том хохирол нь хүний амь нас байв. Гурван тоо яригдсан. Угаарын хордлогоор амиа алдагсдын тоо 163, 794, 779 гэсэн гурван янзаар яригдав.

Доктор, дэд профессор Б.Сувд илтгэл мэдээлэлдээ “2019-2025 оны нэгдүгээр сарын 22-ны өдрийн байдлаар угаарын хийн цочмог хордлогод 11,968 хүн өртөж, 163 хүн нас барсан” гэж танилцуулсан юм.

Гэвч өөрийгөө эмч хэмээн танилцуулсан Г.Ууганцэцэг шүгэл үлээж нас барагсдын тоог 163 биш 794-т хүрсэн гэдгийг хэлсэн юм. Тэрбээр, "2017-2025 оны нэгдүгээр сар хүртэл угаарын хийн хордлогоор 794 хүн нас барсан. Энэ бол Шүүх шинжилгээний дүн мэдээ. Өөрийн нүдээр харсан" хэмээсэн.

Маргааш нь УИХ-ын гишүүн Ж.Чинбүрэн арга буюу "2017-2025 оны хооронд Монгол Улсад угаарын хийгээр нас барсан гэж бүртгэгдсэн нийт иргэдийн тоо 779. 163 бол эмнэлгийн тусламж авах явцдаа эндсэн хүмүүсийн тоо" гэж тайлбарласан.

Ингэж нас барагсдын тоо гурван өөрөөр зарлагдав. ЭМЯ анхнаасаа энэ тоог хэт дарж хэлэх буюу нуух зорилго агуулсан гэж хардаж болох юм. Ямартай ч 700 гаруй хүн амьд явах эрхээ шахмал түлшээр хасуулж, амь хохирогч болсон гэдэг нь дэндүү эмгэнэлтэй.

Амь насны эндэгдлийн дараа өвчлөлийн асуудал анхаарал татна. Эмч, судлаачдын мэдээлэлд, угаарын хий нь хүний эрүүл мэнд, амь насанд бодитойгоор заналхийлж буй тухай батагаажив. Тухайлбал, ургийн зулбалт, нярайн эндэгдэл, уушги элэгний өвчлөл, уушгиний хатгалгаа, багтраа, тархины судасны өвчин, зүрхний ишемит өвчний шалтгаан болж байгаа аж. Харамсалтай нь, өвчлөлийн хохирлыг одоогоор тооцоолох ямар ч боломжгүй байна.

-Утаанд 1.7 их наяд зарцуулагдсанаас М.Ганбаатар, Ц.Даваацэрэн нарт 17 тэрбумын 49 зөрчил харьяалагдав-

Нэн түрүүнд “Тавантолгой түлш" ХХК-ийг ээлжлэн удирдсан хоёр дарга болох

• "М.Ганбаатарын үед 6.8 тэрбум төгрөгийн 42 алдаа зөрчил,
• Ц.Даваацэрэнгийн үед 10 тэрбум төгрөгийн долоон алдаа зөрчил илэрчээ.

Харин агаарын бохирдолд зарцуулсан төсвийн нэгтгэсэн тоон мэдээлэл байгаагүй гэдэг ноцтой асуудал хөндөгдөв. Ямартай ч шинжээчдийн гаргасан тоогоор Монгол Улс 2008-2023 онд нийт 1.7 их наяд төгрөг зарцуулжээ. Үүнд,

• Цэвэр агаар сан болон 2008-2016 онд 365.3 тэрбум төгрөгийг,
• ЗГ-аас агаарын бохирдлыг бууруулахаар 2017-2020 онд 465.1 тэрбум төгрөгийг зарцуулжээ.

Нийт 295.9 тэрбум төгрөгийн 147 алдаа зөрчил илэрчээ.

• Улсын төсөвт эргэн төлүүлэх 1.9 тэрбум төгрөгийн 18 төлбөрийн акт,
• хуулийн байгууллагад шалгуулахаар шилжүүлсэн 101.5 тэрбумын зургаан асуудал,
• зөрчил арилгуулах 143.6 тэрбум төгрөгийн 55 албан шаардлага,
• ажлын үр ашгийг сайжруулах 48.9 тэрбум төгрөгийн 68 зөвлөмж гарчээ.

Ноцтой нь, Цэвэр агаар сангийн санхүүгийн тайлан олдоогүй. Мөн Байгаль орчны уур амьсгалын өөрчлөлтийн яамны ерөнхий санхүүжилт өгөөгүй.

Иймд утаагаар мөнгө угаасан байж болзошгүй 1.7 их наяд гэдэг хохирлын хэмжээ өсөх боломжтой аж.

-“Энержи Ресурс” үнэгүй мидлингээр татвар мурьсан гэгдэж, сайд нар сонсгол мурив-

Нэгт, Тавантолгой түлш ХХК-нд мидлинг нийлүүлсэн "Энержи Ресурс" компаниас төлөөлөл ирсэнгүй. Оролцогч иргэн хоёр өдөр тус компанийн удирдлагуудыг нэхэж агсамнав.

“Энержи ресурс" компанийн ТУЗ-ийн гишүүн Г.Батцэнгэл ирж “Тавантолгой түлш ХХК-нд 150 тэрбум төгрөгийн үнэ бүхий мидлинг ҮНЭГҮЙ нийлүүлсэн” гэж мэдэгдсэн. Гэвч үнэгүй нийлүүлдэг нь сайхан сэтгэл огтоос биш агаарын бохирдлын 20 гаруй тэрбумаас чөлөөлөгдөж арга заль гэх хардлага хөндөгдлөө.

Хоёрт, шахмал түлшний барьцалдуулагч, шуудай нийлүүлэгчдийн мэдээллийг тасхийтэл дэлгэж, гэрчээр дуудаж суулгаад яриулна гэсэн хүлээлт олон нийтэд байв. Гэвч тэгсэнгүй. Дотоодын үйлдвэрлэгчийг төлөөлж “Баялаг эрдэм цом” ХХК-ийнхан ирж, төр засагтаа тоогдохгүй байгаа тухай гоморхов.

Гуравт, Эрүүл мэндийн сайд Т.Мөнхсайхан, Эрчим хүчний сайд Б.Чойжилсүрэн нар сонсголоор огт шагайсангүй. Угтаа угаарын хордлогын улмаас хохирч буй эрүүл мэнд, амь насны тухай хөндөж яриад сууж байх ёстой байв. Утааны эсрэг цахилгаан халаагуур тавьсан ч, үнээ дийлэхгүй буцаад яндан угсарч буй асуудалд хариулт өгөхөөс айсан Б.Чойжилсүрэн ирсэнгүй.

БОУАӨ-ийн сайд С.Одонтуяа улаан нүүрээрээ ирж суусан боловч, "Шийдвэр гаргах түвшнийхэн буруугүй" хэмээн дахин дахин тодотгож, дарга нараа өмөөрч өмөлзөв.

-

УИХ-ын гишүүн Л.Мөнхбаясгалангийн “Утааны сонсголоор эрдэмтдийн мэдээлэл зөрж байгаагийн цаана нэг л хүн команд өгч удирдаж байна”

УИХ-ын гишүүн С.Эрдэнэболдын “Шахмал түлшний асуудлаар хамаагүй яривал улстөрчдийг уурлуулж магадгүй гэдэг айдас байдаг юм байна”

гэсэн үгсийг анзаарвал, хэн нэгэн хөгжим захиалсан эсэх хардлага өлгөж болохоор. Нөгөө талаар хариуцлагын асуудал ч бас дутуу орхигдох нь.

Товчхондоо, санхүүгийн тайлан дутуу, шинжээчдийн мэдээлэл аядуу, эрдэмтийн мэдээлэл зөрүү, дарга нартаа элгэмсүү сонсгол боллоо. Утаа ер нь хоргүйвтэр, гэхдээ бага зэрэг хортойвтор ч болж таарлаа. Буруутай хүн гэж ч байхгүй, амь хохирсон 800 гаруй хүний л хохь болоод дуусах нь.

Энэ мэдээнд өгөх таны үнэлгээ

Хуваалцаарай Жиргээрэй