Х.Тэмүүжин: Олон нийт хэргийн нарийн ширийнийг ярихаас илүүтэй юуг өөрчлөх вэ гэдэгт анхаарах хэрэгтэй

УИХ-ын гишүүн Х.Тэмүүжингээс цаг үеийн асуудлаар дараах тодруулгыг авлаа.

-Таныг, таны ойр тойрны хүмүүсийг прокурор шалгаж байна гэх асуудалд та хариулт өгөхгүй юу?

-Намайг шалгасан зүйл байхгүй. Миний бүрэн эрхийг түдгэлзүүлнэ гэдэг асуудал дээр хэвлэлийн мэдээлэлтэй л байна.

-Прокурорын хаалттай байдал нэмэгдэж байгаа юу?

Их олон жил ярьж байна. 2024 оны сонгуулийн дараа шинэ Засгийн газар байгуулагдахад  Засгийн газрын 2024-2028 оны Үндсэн чиглэл дотор хийсэн нэг чухал заалт нь гэрч хохирочийг хамгаалах тогтолцоог сэргээх, Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны эсрэг гэмт хэргийг мөрдөн шалгах чиг үүрэг бүхий байгууллагыг байгуулна гэчихээд одоог хүртэл оруулж ирэхгүй байгаа. Одоогийн Хууль зүйн сайд нь оруулж ирнэ гэж байх шиг байна. Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны эсрэг гэмт хэргийг хэн хийдэг вэ гэхээр мөрдөн шалгах байгууллагууд, прокурор, шүүхийн систем дээр энэ төрлийн гэмт хэрэг гардаг. Тухайлбал, гэрч хохирогчийг айлган сүрдүүлэх, онилсон мөрдлөг зохион байгуулах, улс төрийн даалгавартай мөрдөн шалгах ажиллагаа хийдэг гэх мэт. Энэ гэмт хэргийг нь шалгадаг байгууллага одоо болтол байхгүй.

Энэ гэмт хэргийг шалгахдаа нэг нэгэндээ завьчлах байдлаар шалгадаг. Цагдаанийх нь АТГ, АТГ-ын тагнуул ч гэдэг юмуу нэг нэгнээ барьцаалсан гурвалжин систем тогтоод шалгалтгүй байсаар байгаа. Энэ төрлийн гэмт хэргийг хамгийн том эрх мэдэлтэй хүний шүхрийн дор дуртай үедээ хийдэг хуулийн байгууллага  үүсчихээд байна. Үүнийг зогсоохын тулд дэлхийн жишгээр Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны эсрэг үйлдэгдэж байгаа гэмт хэргийг мөрддөг тусгай алба байгуулах ёстой. Зохиол бичиж бусдыг хэлмэгдүүлдэг, нотлох баримтыг өөрийнхөөрөө засварладаг хуучинсаг, Сталинч аргаар хэргийг шийдэх гэж оролддог тогтолцоог халахын тулд тусгай алба чухал.

Монголд нотлох баримтын хууль алга. Юуг нотлох баримт гэж үзэхийн гэдэг нь хувь хүний үзэмжээр тогтоогдож байна. Хуулийн шалгуураар, объектив хэмжүүрээр хэмжигдэж болохуйц  бодит байдлаар тогтоогддог болохоос биш нэг дарга хэлсэн учраас энэ үнэн гэж явж болохгүй. Нотлох баримтын хуулийг гаргахаас нааш шүүхэд хэрэглэгдэж байгаа нотлох баримт эргэлзээтэй хэвээр байна.  Тиймээс Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны эсрэг гэмт хэргийг илүү тодорхой болгох хуулийг сайжруулбал, Нотлох баримтын тухай хууль гарах ёстой.

- Нийгэмд гараад буй аймшигт хэрэг шийдэгдэхгүй процесс удаан байгааг та хуульч хүний хувьд хэрхэн харж байна вэ?

-Хоёр хүний амь насыг бүрэлгэсэн аймшигтай хэрэг. Хэрэг яагаад ийм удаашралтай, хохирогч нар хохирсон чигээрээ үлдээд байгаа дээр голчилж анхаарах хэрэгтэй. Энэ хэрэг дээр дөрөөлж цаазаар авах ялыг сэргээе гэж попорч болохгүй. Яагаад гэрч, хохирогчийг хамгаалах тогтолцоогоо устгачихсан юм бэ. Энэ төрлийн гэмт хэргүүдийг удаан шалгаад юм бэ, энэ төрлийн хэргийн мэдээлэл дутмаг байдлаас болж нийгэмд хөөсөрч байгаа юм бэ, гэмт хэргийн тодорхой мэдээллийг шаардаж байгаа иргэдэд өгөх ёстой.

Гэхдээ хэргийн нарийн мэдээллийг задлаж болохгүй. Нийгмийн сэтгэл зүй тогтворгүй үед гэмт хэргийн нарийвчилж ярих нь дараагийн гэмт хэргийг өдүүлж байдаг нь кримнологийн шинжлэх ухаанд ч тогтчихсон үнэн. Тиймээс олон нийт гэмт хэргийн нарийн ширийнийг гаргахаас илүүтэй энэ сургамжийн дараагаас бид юуг өөрчилж чадах вэ гэдэг рүүгээ анхаарах хэрэгтэй. Нийтээрээ шуураад ард нь шийдэлгүй яваад байж болохгүй. Нийгэм аилваа асуудалд сургамж авдаг учраас шийдлийг заавал, олж гаргаж байх ёстой. Ийм зэрлэг балмад хэрэг дээр сургамжаа аваад хэлэлцээд явах ёстой.

Т.БАТСҮРЭН

Энэ мэдээнд өгөх таны үнэлгээ

Хуваалцаарай Жиргээрэй