Жиг ургажээ: Тавантолгой, Оюутолгойг шалгах ажлын хэсэг ахалсан П.Мөнхтулга нь С.Баярцогттой худ ургийн холбоотой

Стратегийн орд, төрийн хувь эзэмшил гэдэг аварга сэдвээрх УИХ-ын ажлын хэсгийг П.Мөнхтулга ахлахаар болов гэнэ. Энэ жил парламентад анх удаа хөл тавьсан, ийм галтай сэдэвт туршлагагүй, намраас хойш улс төрийн ямар ч сэдвээр өөрийн гэсэн байр суурь илэрхийлж үзэгдээгүй, харагдаагүй П.Мөнхтулга?

Ингээд гайхаж бодвол нэг сонирхолтой сэжим хэвлэлийн хуудаснаас сөхөгдөж байна. Юу гэвэл, П.Мөнхтулгын аав Ө.Пүрэвбаатар бол АН-д нөлөөтэй явсан улстөрч хүн. Түүнээс гадна, С.Баярцогттой худууд юм.

Ө.Пүрэвбаатарын охин Оюунтөгс нь С.Баярцогтын хүү Гомботой гэр бүл болсон байдаг. Нэг ёсондоо тэгэхээр П.Мөнхтулгын хүргэн ах бол С.Баярцогт болж таарлаа.

Нөгөө талаас Тавантолгой, Оюу толгой, стратегийн орд гэсэн сэдэв, түүнийг дагалдсан өнөөгийн улс төрд нууц ноёнтноор нэрлэгдэн, яригдсаар байгаа эзэн С.Баярцогт мөн. Энд нэг л жиг ургажээ.

Энэ ямар ажлын хэсэг юм бэ гэвэл, УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалангийн захирамжаар, өчигдөр байгуулагдсан. Ингэхдээ, УИХ-ын 2007 оны 27-р тогтоолын 4 дэх заалтын хэрэгжилттэй танилцаж,

• Оюу толгой
• Тавантолгой
• Цагаан суварга
• Асгатын ордуудын төрийн эзэмшлийн хувь хэмжээ, түүнийг хэрхэн эзэмших талаарх саналыг боловсруулна. Боловсруулаад УИХ-д өргөн мэдүүлэх аж.

Ингээд энэ ажлын хэсгийг гэнэтхэн ахалсан П.Мөнхтулга хэвлэлд ярихдаа “Оюу толгой, Цагаан суваргын төрийн эзэмшлийн хувь хэмжээг тогтоосон. Гэхдээ Тавантолгой, Асгат дээр одоо хүртэл тогтоол хэрэгжээгүй байгаа. Иймд энэ талаар саналаа тусгана, 27-р тогтоолын хэрэгжилтийг хангана” гэжээ.

Тэгвэл, УИХ-ын 2007 оны 27-р тогтоол гэж юу юм, 4 дэх заалт нь яагаад онцгой болж таарав?

Тогтоолын нэр: Тодорхой ордыг стратегийн ач холбогдол бүхий ашигт малтмалын ордод хамааруулах тухай.

Үр дүн: Нэгдүгээр хавсралтдаа заасан 16 ордыг стратегийн ордод хамааруулсан. Хоёрдугаар хавсралт дахь 39 ордыг, цаашид хамааруулж болох эсэхийг судалж үзнэ гэж тусгасан.

Харин дээрх ажлын хэсгийн гол анхаарлаа хандуулж ажиллана гээд байгаа дөрөвдүгээр заалтын хувьд,

“...Оюу толгой, Таван толгой, Цагаан суварга, Асгатын ордуудын төрийн эзэмшлийн хувь хэмжээ, түүнийг хэрхэн эзэмших талаархи саналыг эхний ээлжинд боловсруулан Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлэхийг Засгийн газарт үүрэг болгосугай” гэжээ.

Урьд ганцхан Ухаа худгийн асуудал яригдаж байлаа. Одоо Оюу толгой буюу “Антрэ гоулд” компани ид сэдэв болж байна. Цагаан суварга, Асгатын хувьд харьцангуй намжмал байгаа. Өргөн агуулгаараа, дахин ямар ордуудыг стратегийн ангилалд хамааруулах уу, ганцхан Тавантолгой гэдэг хэрүүлээс гадна бусадтай нь яаж хэлцэл хийх вэ гэдэг л анхаарал татаад байсан.

Гэтэл УИХ ажлын хэсэг байгуулахаараа гагцхүү яагаад заавал дөрөвдүгээр заалтыг анхаарч авч үзэх юм. Тэр дотор Оюу толгой, Тавантолгой тодорхой биш гэж үү. Асгат, Цагаан суварга ч тийм ойлгомжгүй хэрэг үү?

Үүнээс үзэхэд энд шинэ хөдөлгөөн орох гээд байна.

Ялангуяа Тавантолгой дээр нөгөө MCS-ийн Ухаа худаг орж ирнэ. Ухаа худгийг яах вэ, 34 хувийг нь төр авах уу гэдэг маргаан энд багтаж байна. Цаашлаад Гашуунсухайтын хэлэлцээр дагаад, Д.Амарбаясгалангийн нэр холбогддог Бортээг тэргүүтэй бусад “толгой”-нуудын хувь эзэмшил ч анхаарал татаад эхэлсэн.

Оюу толгой дээр “Антрэ гоулд” өөрийн лицензийг хөдөлгөх гэж буй. Ингэхдээ 2009 оны Оюу толгойн хөрөнгө оруулалтын гэрээгээр явна гэсэн. “Антрэ Гоулд”-ын томоохон хувьцааг “Рио Тинто” өөрөө эзэмшдэг болчхоод байгаа. Оюу толгойн хөрөнгө оруулалтын гэрээ бол өнөөдөр сөхөгдөж байгаа “Антрэ Гоулд”-ын лицензээс тусдаа ойлголт юм. Одоо Засгийн газар хөрөнгө оруулагч талтай дахиад л хэлцэл хийх, Антрэ дээр тусдаа гэрээ байгуулах асуудлыг шахаж, шаардаж байна.

Ийм эмзэг цэг үед, Тавантолгой дээр ч, Оюу толгой дээр ч эрх ашигтай явж ирсэн С.Баярцогтын гэр бүлийн хамаатан П.Мөнхтулга гэгч ажлын хэсэг ахалдаг нь ямар учиртай вэ?

Тавантолгой: С.Баярцогт MCS-ийн “Бела Виста” хотхоноос яаж байр авснаа нотолж чадаагүй тул гурван шатны шүүхээр ял авч байв. Тавантолгойг “Энержи ресурс”-т өгөх Ч.Сайханбилэг нарын фракцын том нөлөөтөн. Бүр 1990-ээд онд Японы JCI байгууллагыг тэр Ч.Сайханбилэгийн хамт оруулж ирсэн. Харин MCS-ийн Ж.Оджаргал JCI Mongolia байгууллагын Ерөнхийлөгчөөр ажиллаж байв. Нөгөө Ж.Баярмаа гишүүн ч энд нарийн бичгийн дарга хийдэг байлаа. Ухаа худгийг “Энержи ресурс”-т өгдөг жил С.Баярцогт Сангийн сайд, дараа нь Сү.Батболдын Засгийн газарт дахин улирч ажилласан. Сэлэнгэ дэх MCS-ийн “Спирт бал бурам”-ын нууц эзнийг С.Баярцогт ч гэж ярьж ирсэн. MCS-тэй, Тавантолгойтой холбогддог сэжим маш олон.

Оюутолгой: С.Баярцогт 2009 оны хөрөнгө оруулалтын гэрээний төслийг нь бэлтгэсэн хүн. Бэлтгэж байхдаа, хөрөнгө оруулагч компанийнх нь хувьцааг худалдаж авч, ашиг сонирхлын зөрчил гаргасан. Эхнэрийнх нь хамаарал бүхий компани Оюутолгойгоос их хэмжээний ажил үйлчилгээ үзүүлсэн. Эдгээр нь нотлогдож, С.Баярцогт гурван шатны шүүхээс ял сонссон хүн. Гэвч УДШ шийдвэрээ нэгэнтээ гаргасан атлаа хэргийг прокурор луу шилжүүлж, прокурор хэрэгсэхгүй болгочихсон түүхтэй. Энэ процессыг хуулийнхан өнөө хэр ойлгодоггүй, тайлбарлаж чаддаггүй. С.Баярцогт хэзээ ч өөрийнх нь хэлдгээр цагаатаж байгаагүй.

УИХ-ын ажлын хэсэг гэж нэг иймэрхүү юм байгуулагдаад авлаа. П.Мөнхтулгаар ахлуулаад, С.Баярцогтын нөлөө орохгүй гэх баталгаа байна уу. Тэгээд ч сураггүй, сул гишүүн шахуу явсан П.Мөнхтулга ийм том асуудал дээр гараад ирж байгаа нь С.Баярцогтын л нөлөө биш үү?

П.Мөнхтулгаа байг гэхэд ажлын хэсгийн гишүүдэд нь ч зангараг, туршлага алга. Р.Батболд, Ш.Бямбасүрэн, Б.Жаргалан, П.Пүрэвдаваагаас эхлээд бүр М.Нарантуяа-Нара хүртэл багтчихжээ.

Уг нь ард түмэн Засгийн газар биш УИХ-даа, элч төлөөлөгчдөдөө итгэмээр байдаг. Гэтэл УИХ нь ажил хийхээрээ нэг иймэрхүү холион бантан зуурдаг л болж гэлтэй.

Г.САНСАРМАА

Энэ мэдээнд өгөх таны үнэлгээ

Хуваалцаарай Жиргээрэй