Онгоцны түлш нийлүүлэх хэлэлцээр гацсаны хариуд "Роснефть" шатахууны үнээр бойкотлов уу

Монгол Улс жилдээ 105 мянга 985 тонн АИ-92 буюу 1.1 тэрбум ам.доллар,  А-80 жилд 5472 тонн, АИ-95 3 сая тонн багадаа 525 сая ам.доллароор ОХУ-аас 98-100 хувь импортолдог. 

Үнийг тогтвортой байлгахын тулд Оросын шатахууны онцгой албан татварыг бууруулж байв

Ойролцоогоор 1.5 тэрбум ам.долларыг зөвхөн бензин шатахуун импортлоход зарцуулсан бөгөөд бид өөрсдөө ОХУ-аас жилдээ 2.3 тэрубм ам.долларын бараа, бүтээгдэхүүн импортоор авч эргээд 112 сая ам.долларын бараа бүтээгдэхүүн экспортолдог. Гэхдээ энэ нь Оросын бусад улсуудтай хийдэг худалдааны эргэлтийн хажууд бага дүн. 

Засгийн газраас газрын тосны бүтээгдэхүүний үнийг тогтвортой байлгах бодлого барьсаар ирсэн. Гэсэн ч манай улсын хувьд ойрын жилүүдэд ч мөн ОХУ-аас шатахуун, түлшний хувьд хараат байхаас аргагүй хавчигдмал нөхцөл байдалд буй нь үнэн. 

Оросын талаас сар бүр ирүүлдэг үнийн саналд манай талаас харьяа яам арга хэмжээ авч, ажиллаж байсан цаг саяхан. Өөрөөр хэлбэл шатахууны үнэ тогтворгүй байсныг 2010 онд Засгийн газраас онцгой албан татвар ногдуулж байсныгаа тонн тутамд бууруулсан бөгөөд ингэснээр үнийг тогтвортой байлгах, гэнэтийн үнийн өсөлтөөс зах зээлээ хамгаалсан нь энэ. 

Гэтэл ердөө хоёрхон өдрийн өмнө шөнө дунд шатахууны үнэ, тэр дундаа АИ-92 автобензиний жижиглэнгийн үнэ литр тутамдаа 200 төгрөгөөр нэмэгдэж 2590 төгрөгт хүрлээ.

Роснефть мэдэгдэлгүй үнийг нэмэгдүүлэв үү

4-р сарын эхээр ОХУ-ын төрийн өмчит “Роснефть” компани манай улсын Хөшигийн хөндийн нисэх онгоцны буудлын онгоцны шатахуун цэнэглэх цогцолборт тус компани дангаар багадаа 15 жил монополчлох хэлэлцээрийг зүтгүүлсэн. 

Роснефть манайд 2009 оноос 16 жилийн турш онгоцны түлш борлуулан, нийлүүлж байгаа бөгөөд цаашид шинээр баригдах цогцолборт ийн үргэлжлүүлэн тус компани 75 хувийг нийлүүлж орж ирэх сонирхлоо 2022 онд манай талд анх гаргаж байсан юм. Оросын талаас уг саналаа гүйцэлдүүлэхийн тулд хэлэлцээний гэрээндээ цаашид шатахуун тасалдахаас сэргийлэх, шатахууны нийлүүлэлтийн тогтвортой байдлыг хангах зорилгоор гэдэг тайлбар зүүгээд буй.

Уг асуудлыг сүүлд Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хороогоор хэлэлцэх үед салбарын сайд нь хойшлуулах санал гаргасан бөгөөд Эдийн засгийн байнгын хорооны хуралдаанаар уг асуудлыг дэмжээгүй. 

Өмнө нь “Роснефть” компанийн зүгээс манайх руу нийлүүлдэг шатахууныг хэд хэдэн удаа тасалдуулахд хүрсэн тохиолдлын нэг нь тус компани засварын ажил хийж байна гэх шалтаг, 2022 оноос хойш тус улсын Украинтай хийж буй дайны нөхцөл байдлаас үүдэж шатахууны экспортдоо хориг тавьсан зэрэг шалтгаануудаар манай зах зээлд удаа дараа хомсдол үүсэх, үнэ нэмэгдэх хүндрэлүүд үүсгэж байв. 

Уг нь сүүлийн нэг жилд шатахууны үнэ тогтвортой байж ирсэн. Дизель түлшийн үнэ өнгөрсөн оны мөн үеийнхээс буураад байсан юм.

Өмнө нь Засгийн газраас “Роснефть” компанитай хэлэлцээр хийх үед тэрбум гаруй ам.долларын эх үүсвэрийн 85 хувьд нь Засгийн газрын өрийн баталгаа хүртэл гаргаж байсан удаатай.

50-100 төгрөгөөр шатахууны үнэ нэмэгдэхэд дотоодын эдийн засагт нөлөөлөл нь хүчтэй ирдэг байхад энэ удаад ийн 200 төгрөгөөр нэмэгдсэн нь инфляцид нөлөөлөх нь тодорхой болов. 

Дотоодын аж ахуй нэгжүүдийн зүгээс үнэ нэмэгдүүлэх болсон шалтгаанаа ам.долларын ханшийн өсөлт болоод зардал нэмэгдсэнтэй холбоотой хэмээн тайлбарласан байна. 5-р сарын 5-нд Газрын тосны бүтээгдэхүүний хангамж, үнийг тогтворжуулах ажлыг зохион байгуулах, хяналт тавих үүрэг бүхий төр, хувийн хэвшил, иргэний нийгмийн хамтарсан зөвлөлийн анхдугаар хураодаанаар жижиглэн борлуулалтын үнэд өөрчлөлт оруулах нөхцөл, шаардлага үүссэн эсэх үндэслэл, холбогдох тооцоо судалгааг гаргаж хэлэлцэхээр болсон бөгөөд хариу үр дүн гараагүй байхад ийн нэмэгджээ. Иймд Аж үйлдвэр, эрдэс баялгийн яамнаас улс төрийн нөхцөл байдал тогтворгүй үеийг ашиглан автобензиний үнийг, төрс засгийн холбогдох байгууллагад албан ёсоор мэдэгдэж, зөвшилцөлгүй нэмэгдүүлснийг буруутгасан байна. Улмаар энэ шийдвэр нь Монгол Улсын Өрсөлдөөний тухай хууль болон бусад хууль, тогтоомжийг зөрчсөн эсэхийг шалгуулахаар болжээ. 

10-аад жилийн өмнө “Роснефть” мөн л үнийг нэмэгдүүлсэнд манай талаас Хятадын хэд хэдэн компаниас евро стандартын шатахуун импортолж авсны дараа манайхтай үнийн санал дээр тохиролцох, урт хугацааны гэрээний хүсэлтийг Оросын талаас тавьж байсан удаатай. 

Хэдийгээр Оросын дотоодын шатахууны үнэ сүүлийн саруудад өссөн хэдий ч манайхтай урт хугацааны гэрээтэй. Тиймээс лавшруулан харвал “Роснефть” компанийн Чингис хаан онгоцны буудлыгн шатахууны цогцолборыг салбар яамны сайд нь хойшлуулсан асуудалд ийн сануулга өгч байна уу гэх хардлага үүсэв.

Мөн 5-р сарын 16-нд Монгол Улс Евроазийн Эдийн Засгийн Холбоо-той чөлөөт худалдааны түр хэлэлцээг үзэглэх байсан нь улс төрийн нөхцөл байдлаас үүдэн хойшлоод буй билээ. 

Т.БАТСҮРЭН

Энэ мэдээнд өгөх таны үнэлгээ

Хуваалцаарай Жиргээрэй