Б.Энхтөр: Геологи, судалгааны ажилд аюулгүй байдал чухал. ₮250 саяар авсан "Land 300" албан хэрэгцээнд ашиглагддаг

Төсөв хэлэлцэх үеэр “Геологийн Судалгаа-Шинжилгээний төв” ТӨҮГ 250 сая төгрөгөөр "Таванбогд" ХХК-аас Land Cruiser 300 авч, 160 орчим сая төгрөгийг зочид буудалд байрлахад зарцуулсан тухай мэдээлэл гарсан. Мөн тус газрын захирал Б.Энхтөрийг төрийн байгууллагад ажиллаж үзээгүй атал танил талаараа томилогдсон гэх шүүмжлэлд өртсөн. Иймд бид “Геологийн Судалгаа-Шинжилгээний төв” ТӨҮГ-ын захирал Б.Энхтөртэй ярилцлаа.

-Геологийн ажил гүйцэтгэхэд нэн түрүүнд техник сайн, баталгаатай байх ёстой. Тиймээс туулах чадвар сайтай автомашин тендерээр авсан-

-Сүүлийн үед шүүмжлэлд өртсөн анхаарал татсан сэдвүүдээс ярилцлагаа эхлүүлье. Өнгөрсөн долоон сард 250 сая төгрөгөөр "Таванбогд" ХХК-иас Land Cruiser 300 загварын автомашин худалдан авсан тухай тендерийн мэдээлэл нээлттэй байна. Ямар хөрөнгийн эх үүсвэрээр авсан бэ?

-“Геологийн Судалгаа-Шинжилгээний төв” ТӨҮГ 223 ажилтантай, аж ахуйн тооцоот байгууллага. Өөрсдөө ажил хөдөлмөр эрхэлж, орлогоо бүрдүүлж ирэх оны төсөв төлөвлөгөө, зарцуулалтаа зохицуулдаг. Улсын төсөвт жилдээ 6.2 тэрбум төгрөгийн татвар төлдөг.

Таны асуусан, одоо олон нийтийн шүүмжлэлийг дагуулаад буй Land Cruiser 300 загварын автомашиныг авсан нь үнэн.

-Тус автомашиныг ямар зориулалтаар ашиглаж байгаа вэ. Мөн танай байгууллагад хэчнээн автомашин бүртгэлтэйгээс хэчнээн нь ашиглалтаас гарах хэмжээнд хүрэв?

-Манай ТӨҮГ-т 20 гаруй машин бүртгэлтэй. Үүнээс арав гаруй нь УАЗ-450 буюу "Пургон" загварын автомашин. Хэрэглэгддэг. Ерөнхийдөө “Геологийн Судалгаа-Шинжилгээний төв” ТӨҮГ автомашиныхаа парк шинэчлэлийр хийлгүй маш олон жил болсон. Дийлэнх нь хэрэглээнээс гарах хэмжээнд хүрчихсэн. Энэ талаараа Төрийн өмчийн хороонд актлуулах хүсэлтийг хүргүүлсэн. Шинэчлэлт хийхгүй бол олон хүний аюулгүй байдал, эрүүл мэндийн асуудал энд хөндөгдөнө. Нэн ялангуяа холын замд уул, модтой газарт ажилладаг учир анхаарал хандуулахаас өөр аргагүй. Сая худалдаж авсан Land Cruiser 300-ийн хувьд судалгааны ажил болон албан хэрэгцээнд ашиглагдаж байгаа. Геологи, судалгааны ажилд автомашин, унаа сайн байх нь хамгаас чухал.

-Нэг талаараа судлаач, геологчдын амь насны баталгаа болдог байх?

-Бид геологийн судалгаа шинжилгээ, эрэл хайгуулын ажил хийдэг. Ингэхдээ хувийн компаниудийн л адилаар тендер шалгаруулалтад оролцож, ажил гүйцэтгэдэг байгууллага. Гэтэл манайд бүртгэлтэй автомашин, техникүүдийн нөхцөл байдал хүнд. Хуучирч муудсан, аюулгүй ажиллагааг хангахад бэрхшээлтэй болчихсон. Ялангуяа автомашинууд. Угтаа геологийн ажил гүйцэтгэхэд нэн түрүүнд техник сайн бөгөөд баталгаатай байх ёстой. Ялангуяа хөдөө хээр явахад автомашин. Хүний амь насны баталгаа шүү дээ. Тиймээс туулах чадвар сайтай автомашин авахаар тендерээ зарлаж, "Таванбогд" ХХК шалгарч, нийлүүлсэн.

-Тийм байх. Ирэх оны төсөвт автомашин худалдаж авах төсөв туссан уу?

-2026 оны байгууллагын төсөвтөө автомашин худалдаж авахаар тусгаагүй. Харин ирэх онд байгууллагын үйл ажиллагааг тасралтгүй явуулах, өргөжүүлэх үүднээс хагас боловсруулах үйлдвэр барихаар төлөвлөн ажиллаж байна. Энэхүү хагас боловсруулах үйлдвэр бол Монгол Улсад хэрэгжүүлэхээр тусгасан 14 мега төслийн нэг. Ач холбогдлын хувьд анхан шатны бүх судалгаа, үйлдвэрлэлийг ямар процессоор явах вэ гэдэг ажилбарууд хагас боловсруулах үйлдвэр дээр явагдана. Нэг үгээр хэлбэл ТЭЗҮ-г бодит хэлбэрээр нь гаргана гэсэн зорилттойгоор ажиллаж байна.

Ингэснээр манай улсад ашиглагдаж байгаа ашигт малтмалын орд газрууд, үйлдвэр эрхэлж байгаа байгууллага, шинээр үйлдвэрээ нээж байгаа газруудын бүх тооцоо судалгаа, туршилт, технологийн ажлууд хагас боловсруулах үйлдвэрээр орж, эцсийн бүтээгдэхүүн болж гарна.

-Хэн нэгний нөлөөллөөр захирал болоогүй, сонгон шалгаруулалтад тэнцэж орж ирсэн-

-Танай байгууллагын өнгөрсөн жилийн төсвийн зарлагад 160 орчим сая төгрөгөөр зочид буудалд байрласан тухай тусгагдсан нь ямар учиртай вэ?

-Үндэсний геологийн албанаас зарласан "Агаарын геофизик 2024" гэх төсөл бий. Үүний хүрээнд манай байгууллага Австралийн "XCalibur"-тай түншлэлийн гэрээ байгуулж, тендерийн ажилд оролцож, гүйцэтгэсэн. Тухайлбал, тендерийн 70 хувийг гүйцэтгэж байгаа "XCalibur" агаарын геофизикийн судалгааг баруун таван аймагт явуулна гэсэн үг. Нисдэг тэрэг болон онгоцоор. Уг түншлэлийн гэрээгээр "XCalibur"-аас гарч байгаа мөнгөөр тус зочид буудлуудын төлбөр төлөгдсөн. "XCalibur" судалгааны хүрээнд нислэг үйлдэх бүртээ гаднын улсаас нисэх баг бүрэлдэхүүнтэйгээ ирдэг. Уг баг бүрэлдэхүүн Улаанбаатар болон Өмнөговь гэх хоёр бүсэд зочид буудлуудад байрласан.

-Танил тал, тэр дундаа улстөрийн нөлөөллөөр томилогдсон. Төрийн байгууллагад ажиллаж байгаагүй гэх шүүмжлэл таныг дагадаг юм билээ. “Геологийн Судалгаа-Шинжилгээний төв” ТӨҮГ-ын дарга болохоосоо өмнө ямар ажил эрхэлж байв?

-Хэн нэгний нөлөөгөөр, хэн нэгний хэлснээр ажил өгчихдөггүй. Ажлын байрны сонгон шалгаруулалтад оролцож, тэнцсэн учир би энд сууж байгаа. Ажиллах хугацаандаа энэ байгууллагад хийж болохуйц өөрчлөлтүүдийг хийхийн төлөө ажилчдынхаа хамт идэвхийлэн ажиллаж байна.

“Геологийн Судалгаа-Шинжилгээний төв” ТӨҮГ-ын дарга болохоосоо өмнө өөрийн компаниа удирдаж байсан. Уг компаниа оюутан байхдаа буюу 2006 онд эхлүүлсэн юм л даа. Тус компаниа удирдахын зэрэгцээ олон улсын байгууллагууд болон төрийн байгууллагуудад ажиллаж байсан. Тодорхой хэмжээний туршлагатай гэж бодож байна.

-Та “Геологийн Судалгаа-Шинжилгээний төв” ТӨҮГ-ын захирлаар томилогдоод жил гаруйн хугацаа өнгөрч байгаа байх аа. Энэ хугацаанд ямар ажлууд амжуулав?

-“Геологийн Судалгаа-Шинжилгээний төв” ТӨҮГ бол маш олон жилийн түүхтэй байгууллага. 1957 онд анх байгуулагдаж одоог хүртэл тасралтгүй үйл ажиллагаагаа эрхэлсээр буй. Хуучин “Геологийн судалгааны төв”, “Геологийн шинжилгээний төв” гэж тусдаа байсан бол 2023 онд нэгдэж, “Геологийн Судалгаа-Шинжилгээний төв” ТӨҮГ болсон. Бид геологийн судалгаа, шинжилгээ, өрөмдлөгийн ажиллагаа хийнэ. Бүх төрлийн ашигт малтмалын дээжийг лабораторийн аргаар шинжилнэ. Мөн технологи туршилт, сорьцлолтын тайлангийн ажлыг гүйцэтгэдэг. Уурхайнууд дээр очиж зөв ажиллаж байгаа эсэхэд хяналт тавих байдлаар технологи туршилт хийдэг гэсэн үг.

Үүнээс гадна Монгол орноос олдсон чулуугаар бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж байна. Бидний хэлж заншсанаар хөөрөг, чулуун цэцэг, Монгол орноос олдсон 16 төрлийн чулуугаар сет гаргадаг. Нийтдээ 48 төрлийн чулуун бүтээгдэхүүнийг зах зээлд нийлүүлж байна.

Нэмж дурдахад бусад лабораториудтай ур чадварын хөтөлбөр явуулдаг. Энэ нь лабораториуд шинжилгээний ямар аргыг ашиглаж байгааг, зөв эсэхийг сорьдог. Мөн стандарт загварыг үйлдвэрлэдэг. Ашигт малтмалаас гарч байгаа уул уурхайн бүтээгдэхүүнийг хэрхэн шинэчлэх вэ гэдэг дээр стандарт загвар гаргадаг.

-Амжуулсан ажлууд?

-Таны хэлсэнчлэн би ажлаа хүлээж аваад жил гаруй хугацаа өнгөрч байна. Энэ хугацаанд байгууллагын тогтвортой үйл ажиллагааг хангахын тулд хамгийн түрүүнд ажилчдынхаа хоол, унааны мөнгийг анхаарсан. Өмнө нь ажилчдын хоол, унааны мөнгө зургаан мянган төгрөг байсан бол 15 мянган төгрөг болгож нэмэгдүүлсэн. Үүнээс гадна байгууллагынхаа ажилчдын цалинг 17.5-21 хувиар нэмсэн. Сүүлийн долоон жилийн хугацаанд цалин нэмээгүй байсан юм билээ. Манай байгууллагын ажилчдын хувьд тусгай мэргэжлийнхэн. Иймд хөдөлмөрийн бус нэмэгдэл авдаг. 120 төгрөг буюу сард 18 мянган төгрөг авдаг байсан. Үүнийг 60 мянган төгрөг болгож, хамтын гэрээндээ өөрчлөлт оруулж, нэмэгдүүлсэн.

Мөн 2015 оноос хойш технологийн, ажиллах хүчний, тоног төхөөрөмжийн шинэчлэл ер хийгдээгүй байсан. Иймд энэ жил 15 нэр төрлийн тоног төхөөрөмжийг солиод байна. Шинэ тоног төхөөрөмжтэй болно гэдэг нь илүү хурдтай, тасралтгүй ажиллана л гэсэн үг шүү дээ.

Түүнчлэн байгууллагынхаа хэмжээнд богино хугацааны стратеги, төлөвлөгөөг гаргаад байна. Олон улсын стандартыг нэвтрүүлэхээр ажиллаж байна даа.

Барилгын тухайд олон жилийн насжилттай тул магистрал шугамууд элэгдсэн байсан. Иймд цэвэр, бохир шугамыг шинэчилсэн зэрэг ажлуудыг томилогдсоноосоо хойш гүйцэтгэсэн.

-Ажилчдынхаа цалинг нэмж инженерүүдийн цалинг 2.2-2.5 саяд хүргэсэн-

-15 тоног төхөөрөмжийг шинээр сольсон гэлээ. Төсөвт өртгийн тухайд?

-1.6 тэрбум төгрөгөөр 15 тоног төхөөрөмжөө сольж, шинэчлээд байна.

-"Геологийн Судалгаа-Шинжилгээний төв" ТӨҮГ ажилчдынхаа цалинг сүүлийн долоон жил нэмээгүй байсан тухай та дурдлаа. Одоо танай байгууллагын дундаж цалин сайжирч чадав уу. Төрийн зарим байгууллагын жирийн ажилтан, алба хаагчдын цалин хэцүүхэн байдаг?

-Лабораторийн тусгай мэргэжлийн инженерүүдийн цалин 2.2-2.5 сая. Харин туслах ажилтнуудын цалингийн хувьд 1.8-2.2 саяын хооронд байна.

-ТӨҮГ-ууд жилийн эцэст төлөвлөсөн өртгөөсөө давсан зарлагатай гарах нь бий. Танай байгууллагад ямар нэгэн өр төлбөр бий юу, урьдчилсан статистик мэдээлэл нь гарсан уу?

-2024 онд ямар ч өр төлбөртэй гараагүй. Мөн энэ онд ч өр төлбөр үүсээгүй. Харин олон жил үргэлжилсэн авлага бий. Нэг үгээр хэлбэл ашигтай ажиллаж байгаа гэсэн үг.

-Судлаачдаа хэрхэн дэмжиж ажиллаж байна вэ?

-Байнга л судалж байна. Олон улсад уг судалгааг ямар арга техникээр хийж байгааг үргэлж туршлага судалж, аль боломжтойг нь нутагшуулах байдлаар ажиллаж байгаа гэсэн үг. Мөн АНУ-ын АНАБ-ын төвтэй хамтарч, итгэмжлэлийн хүрээнд судалгаагаа хийж буй.

-ОХУ-ын цөмийн шинжилгээний нэгдсэн институттэй хамтардаг байх аа. Энэ ажил хэр үр дүнтэй үргэлжилж байгаа вэ?

-ОХУ-ын Дубнад байрладаг "Цөмийн шинжилгээний нэгдсэн институт"-тэй 2015 оноос хойш хамтарч ажиллаж байгаа. Тус институт руу жил бүр хоёр хүнийг 3-6 сарын сургалтад суулгаж, чадварыг нь ахиулах тал дээр ажилласаар байна.

-Танай байгууллагын орлогын эх үүсвэрийн дийлэнхийг "Оюутолгой" бүрдүүлдэг. Үүнээс гадна ямар байдлаар орлогоо бүрдүүлж байна вэ?

-Монгол Улсын 44 дүгээр тогтоолын дагуу "Оюутолгой"-н хөндлөнгийн хяналтын шинжилгээг манай байгууллага хийдэг. Мөн Монгол Улсад үйл ажиллагаа эрхэлж байгаа төрийн болон хувийн өмчийн ашигт малтмалын компаниудын бүх шинжилгээг хийдэг. Ирээдүйн зорилго бол Монгол орны стратегийн ач холбогдолтой ашигт малтмал бүрд "Оюутолгой" дээр хийж байгаа шиг хөндлөнгийн шинжилгээг хийе гэх зорилттой ажиллаж байгаа. Ингэхийн тулд өөрсдийн багаж, технологид шинэчлэлт хийж буй. Иймд хувийн компаниуд манай байгууллагатай хамтарч, судалгааны ажил хийх бүрэн боломжтой болсон гэсэн үг.

-Цаг гарган ярилцсанд баярлалаа.

Энэ мэдээнд өгөх таны үнэлгээ

Хуваалцаарай Жиргээрэй