Р.Булгамаа: Хөнгөн хэрэг үйлдсэн Н.Өнөрцэцэгийг хорьж байгаа нь хүний эрхийн ноцтой зөрчил

Өнөөдөр болсон Хүний эрхийн үндэсний форумын үеэр хуульч, өмгөөлөгч Р.Булгамаа "Өнөөдрийн форум дээр хууль тогтоогчид болон албаны төлөөллүүд илтгэл дээрээ хүний эрхийн ойлголт харьцангуй дээшилсэн тухай дурдаж байна. Хүний эрх ялангуяа хүүхэд, эмэгтэйчүүдийн зөрчилтэй ойрхон байдаг хүний хувьд бодит нөхцөл байдал тийм биш гэдгийг би шуудхан хэлмээр байна. Бодит нөхцөл байдал гэдгийг өнөөдөр иргэн хүний эрх ямар түвшинд хангагдаж байна гэдгээс дүгнэх ёстой.

Хүний эрхийн эрх зүйн томоохон баримт бичигт нэгдэж орсноор Монгол улсад ахиц дэвшил мэдээж гарсан. Гэхдээ хэрэгжилтийн шатад байхгүй болчхоод байна. Хууль тогтоогчдоосоо эхлээд хүний эрхийг зөрчиж байна. Төрийн байгууллагууд ч хүний эрхийг зөрчсөн шийдвэрүүд гаргадаг. Гаргасан шийдвэрээ хэдхэн хоног, хэдхэн цагийн дараа өөрчилдөг. Хүний эрхийн комисс бол зөвлөн чиглүүлэх л үүрэгтэй байгууллага. Хүний эрхийг зөрчсөн байгууллагад эрх зүйн акт бичих ч эрхгүй.

Үг хэл, үзэл бодлоо илэрхийлсэн хүн бүрийн эрхийг боомилдог, эсвэл шоронд хорьдог. Тод жишээ нь иргэдийн дунд лайвчин гэж нэрлэгддэг Д.Мөнх-Эрдэнэ. Миний хувьд давж заалдах шатны шүүхээс түүний өмгөөлөгчөөр орсон. Оноосон ялаас хоёр жилийг хассан. Үлдсэн ял дээрээ ч магадлан орох боломжтой ч хуулиас давсан журам Монголд үйлчилдгээс болж миний үйлчлүүлэгч Д.Мөнх-Эрдэнийн эрх хязгаарлагдсан. ШШГБ-аас 2018 оны 06 сарын 25-нд гарсан Цахим уулзалтыг зохион байгуулах журмын 5.4-д заасан хорих ял эдэлж, цагдан хоригдож байгаа хүмүүс ар гэрийнхэн, өмгөөлөгчтэйгөө утсаар ярих болгондоо мэдээллийн сан үүсгэж хяналт, бичлэгэд ор гэснийг "Эрхэд минь халдаж байна" гэж хэлснийх нь төлөө магадланд орох эрхийг нь хязгаарлаж, 413-р ангиас акт тавьсан.

Хүний эрх гэдэг ойлголтыг зөвхөн хувь хүнтэй нь холбож ойлгож болохгүй. Нийгмийн асуудал, үндэсний баялаг гэдэг утгаар нь авч үзэх хэрэгтэй.

Хүний эрхийн түгээмэл тунхаглал, Иргэний болон улс төрийн эрхийн тухай олон улсын фактад "Хүний хөдөлмөрлөх эрхийг хэзээ ч хязгаарлаж болохгүй" гэсэн заалт байдаг.

Шүүхээс Зариг сайтын үйл ажиллагааг хязгаарлаагүй байхад төрийн тодорхой эрх бүхий байгууллагуудаас хязгаарлаж байгаа нь энэ процесс анхнаасаа хүний эрхийн зөрчилтэй, хууль тогтоомжийг гажуудуулсан гэдэг нь харагдаж байна. Мөн удаа дараа прокурор дуудахад ирээгүй гэдэг нь хэдэн удаа дуудахад хэдэн удаа ирээгүй нь тодорхой бус. Удаа дараа ирээгүй бол хуулийн дагуу албадан ирүүлэх боломжтой.

Иргэн Н.Өнөрцэцэгийн холбогдон шалгагдаж байгаа хэрэг бол хөнгөн төрлийн гэмт хэрэг. Өөрөөр хэлбэл Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 13.14 буюу худал мэдээлэл тараах гэмт хэрэг. Үүнийг зохицуулах хууль зүйн зохицуулалт нь торгох болон зорчих эрхийг нь хязгаарлах.

Гэтэл 30 хоног цагдан хорино гэдэг зохицуулалт өөрөө учир дутагдалтай. Гэм буруутай гэж тооцон авах гэж буй эрүүгийн хариуцлагаас илүү өндөр хариуцлагыг оногдуулж байгаа нь хүний эрхийн ноцтой зөрчил. НҮБ-ын хүний эрхийн шинжээч нар Монгол улсад дур зоргоороо баривчлах нь хэрээс хэтэрлээ гэж зөвлөмж хүргүүлсэн. Энэ дагуу тодорхой ажлууд хийгдэхгүй байна гэдгийг өнөөдөр шинжээч нар хэлж байна. 98 хувь нь дур зоргоороо баривчлах буюу хүний эрхийн зөрчилтэй байгаа. Ингэж хохирч байгаа хүмүүсийн цаана, ялангуяа эмэгтэй хүмүүсийн хувьд үр хүүхэд нь ард нь үлддэг. Хэн үр хүүхдийг нь асран хамгаалах юм бэ? Нийтлэг харахад шүүгчийн захирамж дээр дүүргийн засаг дарга нарт хариуцуул гэж заасан байдаг. Ямар дүүргийн засаг дарга нар өнөөдөр айлын хүүхдийг халамжлаад сууж байна. Ингэж л эрх мэдэлтнүүд хуулийг гуйвуулж, гажуудуулдаг" хэмээв.

Энэ мэдээнд өгөх таны үнэлгээ

Хуваалцаарай Жиргээрэй