"Баян-Өлгийн Толбо сумын засаг даргад шаардлага хүргүүлэхээр монгол хэл мэдэхгүй гэдэг"

Баруун аймгуудын малчдад тулгамдаж буй асуудал болон нүүрсний хулгайн хэргийн талаар "Далд хүн" ТББ, "Тэнгэрлэг Монгол" ТББ, "Өвлөгдөх хайрхан Аргалант уул нутаг" НҮТББ-аас мэдээлэл хийлээ.

"Далд хүн" ТББ-ын тэргүүн Б.Ууганбаяр "Баруун аймгийн малчин айл өрхүүдтэй уулзлаа. Тулгамдаж буй хамгийн том асуудал нь зээлийн өрийн дарамт байна. Маллаж буй мал нь өртэй, түүнийгээ нөхөхийн тулд маш их эдийн засгийн дарамтан дунд амьдарч, үр хойчоороо өөрсдийгөө золиосолж байна. Суман дээр сурж буй хүүхдүүдийнх нь амьдарч буй орчин нөхцөл нь ч их хүнд. Байгалийн тэнцвэргүй байдлаас болж ус, ургамалгүй болсон учраас зунжингаа малаа 10, 20 км зам туулж тууварт авч явж байна. Малынхаа малыг кг нь 6000 төгрөгөөр бараг 5000 мянган төгрөгөөр зардаг. Дундаас нь дамлаж зардаг ченжүүд махыг өндөр үнээр зарж малчдыг нэр хүндгүй болгодог. Монголын мал 90 сая хүрсэн ч үнэ цэнгүй болсон байна. Алслагдсан аймаг, сумын иргэд, малчдын ирээдүйг хэн хариуцах юм бэ? Монгол хүн махгүй амьдарч чадахгүй. Гэтэл малчдын амьдрах нөхцөл маш хүнд байгаа тул гацаанд ороод байна" гэв.

"Тэнгэрлэг Монгол" ТББ-ын тэргүүн Б.Бямба-Очир "Өнөөдрийн энэ хэвлэлийн хурлын гарчгаа "Чимээгүй цөлжилт" гэж өгмөөр байна. Яагаад гэвэл өнөөдөр Монгол улсын нийт нутаг дэвсгэрийн 76 хувь нь цөлжилтөд өртсөн. Гол мөрөн ширгэж байна. 660 булаг, шанд ширгэсэн. Үүний шалтгаан нь эрх мэдэл бүхий дарга нар нь гол горхи, булаг шандны эхэн дээр мөнгөтэй, хүссэн хүнд нь газрын зөвшөөрөл олгодог. Барилгын компаниуд, мөнгөтэй хүмүүс нь очоод тэр гол горхины голдирлыг өөрчилж, торлог бутнуудыг бүгдийг устгаад хаус барьдаг. Бодит жишээ гэвэл, энэ оны 09-р сарын 18-нд бид Ойн газрын агентлаг болон холбогдох мэргэжилтнүүдийг нь авч очиж СБД-ийн 19-р хороонд байрлах "Сэлбэ гол хаус хотхон хороолол"-оос шинжилгээ авсан. Тэгэхэд халуунд тэсвэртэй гэдэсний бүлгийн савханцар, олон төрлийн нян илэрсэн нь тогтоогдсон. Одоо тэр хаусыг нүүлгэх үү, түмэн олон тэндээ хордоод байж байх уу, эсвэл тэр булаг шанд ширгэх үү гэдэг асуултын дунд байна. Нэг дарга, уул уурхайн компанийн эзэн хоёрын дунд л бидний хувь заяа шийдэгдэж байна. Завханы "Ургамал" гээд нутагт малчид өмнө нь тэмээ, үхрээ 30 минутын дотор усалдаг байсан бол өнөөдөр 3 цаг усалж байна. Нэг удаа 10, 20 литр ус гараад шавхагдаад зогсчихно. Дахиж ундрахыг нь хүлээж байна. Энэ бүхэн тэнд байгаа уул уурхайгаас болсон. Нийт ард иргэдийн эрх хэдэн дарга нарын эрх ашгаар хязгаарлагдаж байна. ТББ-ууд дуу хоолойгоо хүргэдэг. Гэтэл хуулийг хэрэгжүүлэгч хүмүүс дунд замхраад байхгүй болчихдог. Эмээлтийн махны хэрэг байна. Одоо шинжилгээний хариу нь ч яасан нь мэдэгдэхгүй болсон. Нийт олон түмнийг амар, амгалан байлгаасай л гэж хүсэж байна" гэлээ.

"Өвлөгдөх хайрхан Аргалант уул нутаг" НҮТББ-ын тэргүүн н.Баяртогтох "Мал, мал аж ахуй бол өвөг дээдсээс уламжилж ирсэн, үр хойчдоо өвлүүлж үлдээх хөрөнгө учир газар нутгаа хамгаалмаар байна. Увс аймгийн Цагаан хайрхан сум, Завхан аймгийн Ургамал суманд хууль бусаар алт олборогч нараас болж газар нутгаа алдсан малчид байгаа. Бид Ховд аймгийн Эрдэнэбүрэн сумын малчидтай уулзсан. 1940-өөд оноос өвөг дээдсээс нь өвлөгдөж ирсэн газар болох найман булаг, наймаан шандыг нь Баян-Өлгий аймгийн Толбо суманд харьяалагдахаар болгосон. Тиймээс Ховд аймгийн Эрдэнэбүрэн сумын иргэд нэгдэж тэмцэж байна. Энэ бол нутгийн малчдын үр хойчдоо өвлүүлэх хөрөнгө. Тэнд буй мал аж ахуй бол бидний эрүүл, хүнс хоол. Баян-Өлгий аймгийн Толбо сумын засаг даргад шаардлага хүргүүлэхээр монгол хэл мэдэхгүй гэж хариулж, хууль зөрчдөг. Тиймээс Баян-Өлгий аймгийн Толбо сумын засаг даргыг эргүүлэн татаач ээ. Ой, ус, сав газар нь Ховдод харьяалалтай байхад Ховдоос зөвшөөрөл авахгүйгээр УУЯ-наас, Баян-Өлгийн аймгийн засаг даргаас нөхөрлөлийн бичиг баримтаа гаргуулж аваад хууль зөрчсөн. Энэ хууль бус нөхөрлөлийн талаар АТГ болон ЗГХХГ-т удаа дараа мэдэгдэл хүргүүлсэн тул хариуцсан холбогдох мэргэжилтнүүд нь үр дүн гартал үнэнч, шударга яваасай гэж хүсэж байна.

Манай байгууллага 40, 44 их наядын нүүрсний хулгайгаас алдагдсан боломжоо эргүүлэн авах зорилгоор байгуулагдсан. Үүнд нэгдсэн 20 мянган иргэний гарын үсэг бидэнд байна. Цаашид үйл ажиллагаагаа бүр эрчимтэй, хуулийн хүрээнд явуулах болно. УИХ-ын дарга Г.Занданшатар нүүрсний хулгайн нээлттэй сонсголыг хаврын чуулганаас өмнө явуулж, ард иргэдийн оролцоог баталгаажуул гэж тогтоол гаргасан. Удаа дараалан хойшилж байгаад 2023 оны 12 сарын 04-08-ны хооронд анхы сонсгол ил толд ард иргэдийн хараа хяналт дор явагдана гэсэн. Гэтэл 20 мянган хүнийг төлөөлж байгаа иргэдийг болон ТББ-уудыг оролцуулахгүй байна. Тиймээс бид шаардлагыг 20 мянган хүний гарын үсэгтэйгээ хавсаргаж УИХ, ХЗЯ-ы сайд Энхбаяр сайдад хүргүүлсэн. Үүнтэй тэмцье" хэмээв.

Энэ мэдээнд өгөх таны үнэлгээ

Хуваалцаарай Жиргээрэй