Х.Ганхуяг, Г.Дамдинням нар Б.Жавхлантай "муудаж", Чингис хаан банкны асуудлыг чиглүүлж эхэлжээ

ЭМДС алдагдалтай ажиллах болсноор арга буюу зарим эмнэлгийн байгууллагатай үүсгэсэн харилцаагаа цуцалж эхэллээ. Харин тусламж үйлчилгээг зогсоогоогүй гэдгийг Эрүүл мэндийн сайд Т.Мөнхсайхан мэдэгдсэн.

Энэ бол ЭМДС санхүүгийн хувьд хүндэрч эхэлсний тэмдэг. Хүндрээд удаж ч байгаа.

2024 оны төсвийн тодотгол, 2023 оны төсвийн гүйцэтгэл хэлэлцэж буй эдгээр өдрүүдэд байнгын хороод дээр энэ асуудал анхаарал татан сөхөгдөж байна.

Тэр дундаа УИХ-ын гишүүн Х.Ганхуяг, Г.Дамдинням нар идэвхийлж буй. Тэдэнд давхар Чингис хаан банкийг онцгойлж дурдах, асуух эрх ашиг бий нь ажиглагдаж байгаа юм.

Даатгалын сан яривал Чингис хаан банкийг дурдах нь зүйн хэрэг.

Х.Ганхуяг, Г.Дамдинням нар Б.Жавхлантай "муудаж", асуудлыг чиглүүлж эхэлжээ

Одоогийн байдлаар НДС-гийн 96.5, ЭМДС-гийн 30.9 тэрбум төгрөг Чингис хаан банканд байршиж байгаа. Авч чаддаггүй.

Сүүлийн 10 гаруй жил хуульд зааснаас 10 дахин бага өөрийн хөрөнгөтэй үйл ажиллагаа явуулж буй Чингис хаан банк дампуурдаггүй, Монголбанкнаас БЭТ томилж, арга хэмжээ авдаггүй байдал анхаарал татсаар ирсэн нь үнэн.

Харин Х.Ганхуяг, Г.Дамдинням нарыг Сангийн сайд Б.Жавхлантай хөшигний ард “муудсан” гэдэг мэдээлэл яригдаж байна. УИХ-ын гишүүн Ц.Даваасүрэн нэгэнтээ “Б.Жавхлангийн эхнэр Чингис хаан банкны хувьцаа эзэмшидтэй хамааралтай” гэж мэдэгдэж, маргалдаж байсан нэгэн. Өдгөө Ц.Даваасүрэнгийн даргалсан Төсвийн байнгын хорооны хуралдаан дээр УИХ-ын гишүүн Х.Ганхуяг, Г.Дамдинням нар нийлж аваад ЭМДС, НДС-гийн асуудлыг Чингис хаан банктай холбож, асууж, уурлаж байна. Эдгээр нь Сангийн сайд Б.Жавхлан руу чиглэсэн улс төрийн эхлэл гэдгийг бататгаж байгаа юм.

Б.Жавхлан ч эгзэгтэй нөхцөл байдалд ажиллаж байгаа нь үнэн. Бас Чингис хаан банканд ч нэр холбогддог нь худлаа биш билээ.

Чингис хаан банкийг "Ньюстандарт финанс" эзэмшдэг хэвээр

Чингис хаан банкны хувьцааг “Ньюстандарт финанс” ХХК эзэмшдэг хэвээр байна. Жилийн өмнө, 2023 онд тус банкийг БНХАУ-ын хөрөнгө оруулалттай “Баянмөнх техник дэвшил” ХХК худалдаж авах санал тавьсан хэмээн яригдаж байсан юм.

“Баянмөнх техник дэвшил” компанийн хувьд, Чингис хаан банкийг худалдаж авбал 64.3 тэрбумыг 2025 онд, хүүгийн төлбөр болох 30.9 тэрбумыг 2027 онд тус тус төлж дуусна гэдэг санал өгчээ.

Энэ саналыг Монголбанкны Ерөнхийлөгч Б.Лхагвасүрэн дэмжсэн. Б.Лхагвасүрэнгийн хувьд “Шинэ хувьцаа эзэмшигч орж ирэхээр бол арилжааны банканд хөндлөнгөөс оролцож болдоггүй. Иймд шинэ эзэмшигчдээр Чингис хаан банк хөл дээрээ босох хүлээлт бий” хэмээн тайлбарлаж ирсэн.

Өнөөдрийн байдлаар улсын бүртгэлийн мэдээлэл шүүж үзвэл Чингис хаан банкийг “Ньюстандарт финанс” ХХК эзэмшдэг хэвээр байна. Энхбаатарын Ганзориг Гүйцэтгэх захирлаар нь ажиллаж,

• Д.Батаа
• Ц.Баярсайхан
• Ш.Бүтэд нар эцсийн өмчлөгчөөр бүртгэлтэй аж.

Худалдаж авна гэгдсэн “Баянмөнх техник дэвшил” гадаадын хөрөнгө оруулалттай компани улсын бүртгэлд банк, санхүүгийн үйл ажиллагаа явуулдаг гэсэн танилцуулгагүй байгаа тул, Чингис хаан банк шинэ хувьцаа эзэмшигчтэй болоогүйг ойлгож болно.

Б.Жавхлангийн эхнэр холбогддог дундын компани татан буугджээ

Харин гол хувьцаа эзэмшигчдийн нэг Ц.Баярсайханы нөхөр Б.Батхүү (түүнийг эхнэрийнхээ нэр дээрх хувьцаагаар Чингис хаан банкыг эзэмшдэг гэдэг) Сангийн сайд Б.Жавхлангийн эхнэр А.Соёлмаатай нэг компанитай байв.

Энэ УИХ-ын гишүүн Ц.Даваасүрэнгийн хэлдэг мэдээлэл юм.

Тэгвэл, “Ньюгоби гейт” нэртэй энэ дундын компани нь 2023 оны наймдугаар сард татан буугджээ.

Татан буугдахаас өмнө,

• Амийлийн Соёлмаа
• Буднямын Батхүү нар хувьцаа эзэмшдэг байсан нь Opendatalab.mn дээр бичээтэй байна.

2023 онд Б.Жавхлан хэд хэдэн удаа Чингис хаан банктай нэр холбогдож, балбуулсан. Тэр жил “Ньюгоби гейт” ийн татан буугджээ.

Гэхдээ энэ нь Б.Жавхлангийн Чингис хаан банктай холбогддог холбоосыг зөвхөн “цаас”-ан дээр үгүйсгэнэ.

Түүнчлэн, дампуурах эрсдэлтэй арилжааны банканд гол арга хэмжээ авах ёстой Монголбанк, түүний Ерөнхийлөгч Б.Лхагвасүрэн нийтэд үргэлж Чингис хаан банкийг өмгөөлсөн байр суурь илэрхийлж ирсэн. Б.Жавхлан Б.Лхагвасүрэнтэй ойр, Сангийн сайдаар ажиллаж буй хугацаандаа түүнтэй ойр шадарлаж яваа.

Эдгээр өдрүүдэд УИХ-ын гишүүн Х.Ганхуяг, Г.Дамдинням нар “Чингис хаан банк руу хэний шийдвэрээр мөнгө шилжүүлсэн бэ. Сангийн яам ямар оролцоотой вэ. Хэн яг шийдвэр гаргасан бэ” гэж удаа дараа тодруулан асууж байгаа нь чухамдаа Б.Жавхлан руу чиглээд буйнх. Гэхдээ анх НДС, ЭМДС-гийн мөнгийг Чингис хаан банканд байршуулах үес хэн, юу хийж байв?

Шилжүүлэг хийгдсэн огноонд хэн, хэнийг дурдаж болох вэ?

НДС-гийн тухайд,

• 2011 онд анх Чингис хаан банканд 88.9 тэрбум төгрөг байршуулж, 2013 ба 2016 онд нэмжээ

Харин ЭМДС-гийн хувьд,

• 2018 онд анх 30.9 тэрбум төгрөгийг Чингис хаан банканд байршуулжээ.

Нийгмийн даатгалын тухай хуулийн 11-р зүйлд, “Хуримтлалын сангийн хөрөнгийг арилжааны банканд байршуулах замаар нэмэгдүүлж болно” гэж заасан байдаг. Энэ дагуу дээрх харилцаа явагддаг ч, тус хууль 2023 оны долдугаар сард хүчингүй болсон юм. Тухайн үедээ энэ заалт 2008 онд нэмэгдэж байлаа.

Улмаар сангуудын хөрөнгийг арилжааны банкнууд дээр байршуулж эхэлсэн гэсэн үг.

“Капитал” банканд л гэхэд НДС-гийн 104, ЭМДС-гийн 136 тэрбум төгрөг байршсан байдаг. Энэ нь Чингис хаан банканд байршуулснаас даруй өндөр дүн. “Капитал” банкийг бол Монголбанк 2019 онд дампууруулж, холбогдох хүмүүс ял шийтгэлээ авсан.

Ерөнхийдөө НДС-гийн хөрөнгийг арилжааны банкнуудад байршуулсан асуудалд С.Эрдэнэ, Ц.Уртнасан нар нэр холбогдож ирсэн. С.Эрдэнэ 2012-2016 онд ХНХ-ын сайд, Ц.Уртнасан НДЕГ-ын дарга байсан юм. Ц.Уртнасан ял авсан.  

Гол гэрээг нь сайд, агентлагийн дарга нар байгуулдаг.

Тэгвэл, Чингис хаан банкны асуудлыг сөхвөл,

• Хамгийн анх НДС-гийн мөнгө байрших үед Н.Ганди сайд байв. Бусад нэмэлт шилжүүлгүүд С.Эрдэнийн үед давхацдаг.
• ЭМДС-гийн мөнгө байршихад бол С.Чинзориг сайд байжээ.

Харин Сангийн сайдын хувиар С.Баярцогт, Ч.Хүрэлбаатар нарын ажиллаж байсан цаг үе давхацна.

ЭМДЕГ нь 2018 онд НДЕГ-аас салбарлаж байгуулагдсан.

2019 онд ЭМДЕГ-ын даргаар ажиллаж байсан Ч.Алтанхуягийг “Чингис хаан” банканд давуу байдал олгосон асуудлаар ял оноосон удаатай.

Өөрөөр хэлбэл бүх хугацаанд агентлагийн хоёр дарга л ял авсан. Харин “Чингис хаан” банкийг хуулийн байгууллага удаа дараа шалгадаг ч эцэслэн шийдвэрлэгдээгүй байгаа юм. НДС, ЭМДС-гаас гадна Хөгжлийн банк ч Чингис хаан банкнаас мөнгөө авч чаддаггүй.

Өнөөдөр өрнөж буй үйл явцад холбогдуулж, мэдээлэл бэлтгэвэл Сангийн сайд Б.Жавхлан ингэж холбогдоно. Харин яг шилжүүлэг хийгдсэн огноо хөөвөл дээрх албан тушаалтнуудыг нэрлэж болж байна.

М.ТЭНГИС