“Нюанс”-ын М.Амарсанаа: Би бусдын хийдгийг л хийж байна, юунаас нь ичих вэ дээ

Цар тахал монголчуудын амьдралыг улам сөхрүүлсээр, өдрөөс өдөрт доройтуулсаар. Олон удаагийн хөл хорио, халдварын нөхцөл байдал Монгол Улсын эдийн засгийг элгээр нь мөлхүүлж, бүхий л салбарт сүүдрээ тусгасаар. Коронавирусийн улмаас бүтэн хоёр жил шахам ажил нь зогсоод буй салбаруудын нэг нь урлагийн салбар. Бүхий л тоглолт, арга хэмжээг цуцалсан нь урлагийнхныг ажилгүй, орлогогүй болгож, хүнд байдалд оруулаад байгаа юм.

Тэд бидэнтэй л адилхан хүн. Ардаа амьдралтай, ар гэртэй. Цөөнгүй уран бүтээлч амьдрахын эрхэнд өөр салбарт зүтгэж, хаана ч газардахгүйгээ харуулсаар буй. Тэдний нэг нь дуучин М.Амарсанаа.

“Нюанс” хамтлагийн ахлагч тэрбээр “Дүнжингарав” худалдааны төвд лангуу түрээслэн, аяны хэрэгсэл худалдаж байна. Урлагийн тэр тусмаа сонгодог урлагийн салбарын нүүр царай болсон уран бүтээлч наймаа эрхлээд явж буйд халаглах, харамсах хүн цөөнгүй.

“Өөр оронд байсан бол өндөр цалин, хангамж аваад хангалуун амьдарч байгаа. Ийм авьяастан наймаа эрхэлж яваа нь харамсалтай” гэж буй хүн олон. Монгол Улсын урлаг, уран бүтээлчдийн үнэлэмж, өнөөгийн амьдралын өнгө төрх ерөөс ийм л байна. Бид түүнтэй ярилцахаар “Дүнжингарав” худалдааны төв дээр очиход үйлчлүүлэгч ихтэй, ид бужигнаж байлаа. Түүнтэй ийн ярилцсанаа уншигч та бүхэнд сонирхуулъя.

-Аялал, зугаалгын оргил үе болчихсон, наадмын есөн хоногийн амралт дөхөж байгаа тул ачаалал  ихтэй байна уу?

-Энэ жилийн тухайд энд зургаадугаар сарын 30-наас хойш гарсан, дан аялалын хэрэглэл, бараа худалдаж байна. Хүмүүс аялж, зугаалах ид үетэй нь тааруулаад манайх жил бүр аяллын бараа оруулж ирж, худалддаг, гэр бүлийн маань бизнес. Амьдрал ахуйдаа нэмэр болохын тулд ийм ажил хийж суугаа хүн дээ, би.

Ачаалал өнгөрсөн жилийнхтэй харьцуулахад хамаагүй бага байна. Энэ жил наадам болохгүй. Жилийн жилд наадам дөхөхөөр бөхчүүд, уяачид, харваачид их үйлчлүүлдэг. Наадам болохгүй тул энэ жил тийм юм алга. Гэхдээ яах вэ, юу гэж чамлах вэ. Юмыг муу байна, тааруу байна гэж болохгүй.

-Өмнөх жилүүдэд уран бүтээлдээ, урлагтаа цаг заваа, анхаарлаа 100 хувь хандуулдаг байсан нь мэдээж. Тухайн үед та ингэж худалдаа эрхэлж байсан уу?

-Мэдээж гэр бүлдээ туслалгүй яах вэ. Ачаа бараа ирэнгүүт нь хүлээж авна, лангуун дээрээ авч ирнэ. Уран бүтээл, урлаг гээд тэгэх боломж, цаг зав хомс байсан л даа. Цар тахал гарч, хөл хориой тогтоосноос хойш одоо юу л байна, зав байна. Одоо худалдаа эрхэлж зогсохоос авхуулаад туслах боломжтой бүх хэлбэрээр туслаж, дэм болж байгаа. Коронавирусийн халдвартай энэ цаг үед салбарт бүрд, айл бүхэнд хүнд тусаж байна. Манайд ч мөн адилхан. Бараа, бүтээгдэхүүний үнэ, ачааны хөлснөөс авхуулаад юмны үнэ их өссөөр. Асуудал зөндөө байна, тэр болгоныг ярьж, зовлон тоочоод яах вэ.

-Ер нь танайх “Дүнжингарав”-т худалдаа эрхлээд хэр удаж байгаа вэ?

-Манайх гол борлуулалт “Нарантуул” худалдааны төв дээр бий. Бараа бүтээгдэхүүн, бүх юм тэнд байдаг. “Дүнжингарав”-ын энэ лангууг түрээслэдэг. Түрээс нь үнэтэй. Болгож л байна.

-Таныг энд худалдаа эрхэлж буй талаар цахим орчинд, хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр нэлээд мэдээлж байна. Хүний л амьдрал гээд дэмжиж байгаа нь олон. Зарим нэг шар мэдээлэл ч мөн хөвөрч байгаа нь анзаарагдлаа. Тиймэрхүү зүйлд эмзэглэх юм уу?

-Юу гэж эмзэглэх вэ. Би бусдын л адил хүн. Ардаа амьдралтай, ар гэртэй, аав хүн. Уран бүтээлч, дуучин хүн ийм ажил хийж яагаад болохгүй гэж. Урлагийн гэлтгүй бусад салбарын тод одод, алдартай уран бүтээлчид ч мөн адил давхар бизнес эрхлэх нь түгээмэл. Олонх айл гэр бүлийн бизнестэй. Тиймээс би эмзэглэх ер шаардлагагүй. Ар гэрээ авч явж, алаг үрсээ юугаар ч дутаахгүй, эрүүл саруул, боловсролтой өсгөх нь миний үүрэг шүү дээ. Дуучин, уран бүтээлч гээд цэмцэгнээд, бусдаас ичин, арагшаа суугаад байвал гэр бүлээ яаж тэжээх юм бэ. Би бусдын хийдгийг л хийж явна, юунаас нь ичих вэ дээ. Амараа ганцхан ийм ажил хийж, гэр бүлдээ туслаагүй. Надаас өөр хэн нэгэн байсан бол цар тахлын хүнд үед гэртээ зүгээр суулгүй, ийм ажил хийх л байсан.

-Хүмүүсийн хандлагыг анзаарахад таныг уран бүтээлч талаас нь хайрласан хүн олон байна. Монголоос өөр газарт өндөр цалин, хангамж аваад хангалуун амьдрах уран бүтээлч гээд. Сонгодог урлагаа, уран бүтээлчдээ дэмжихгүй байгаагийн илрэл гэх хандлага анзаарагдлаа. Энэ талаар та ямар бодолтой байна вэ?

-Урлагт хайртай, манай хамтлагийн дууг сонсох дуртай хүмүүс манайхаар их үйлчлүүлж байна. “Таны тухай мэдээлийг уншаад дэмжихээр ирлээ” гэсэн хүн олон. Одоо ч зорьж ирсээн байгаад, намайг дэмжиж буйд баярлалаа. Өнөө өглөө дөнгөж онгойнгуут “Танаас заавал нэг юм авах гээд зориод ирлээ” гэсээр нэг хүн ирсэн. Энэ бол урлагийн буян. Зөв зүйлд сэтгэл зүрхээ зориулдаг, олон яваагийн маань илрэл болов уу.  

Хүмүүс бид нэгнээ бүхий л цаг үед нэгнээ хайрлаж, дэмжих учиртай. Хүн урмын амьтан. Олон түмэн намайг ингэж дэмжиж буйд их урамшиж байна.

-Танайх хэчнээн нэр төрлийн бараа борлуулж байгаа бол?

-Яг тэд, эд гээд тоог нь гаргахад хэцүү. Ер нь олоон олон. Аялал, зугаалгаар явах гэж буй хүнд юу хэрэгтэй вэ, тэр бүхэн байгаа. Байлгахыг хичээдэг. Үйлчүүлэгчдийн хайсан, авахыг хүссэн зүйл манайд байвал баярладаг. Аль болох найрсаг үйлчилж, сайхан сэтгэгдэл төрүүлэхийг хүсдэг. Манай бараанууд гадаадаас ирдэг.

-Монголчуудын захиалсан бараа Эрээний хил дээр олон сараар гацаж, удаж байгаа. Энэ нь таны бизнест хэр хүнд тусаж, хүндрэл учруулж байна вэ?

-Худалдаа эрхлэгчдийн ганц асуудал нь энэ. Захиалсан бараа хил дээр хэдэн сараар гацна. Ачааны хөлс өмнөхөөсөө 3-4 дахин нэмэгдсэн. Бүхий л худалдаа эрхлэгчдэд үүнээс үүдэн асар их хүндрэл, бэрхшээл удаж байгаа. “Ачаа ирэхгүй тэдэн сар боллоо” гэж толгой сэгсэрсэн худалдаа эрхлэгч олон. Үнэндээ хүнд байна аа. Машины, бензиний үнэ нэмэгдэхийн хэрээр ачаа, барааны хөлс өсдөг юм байна лээ. Энэ асуудалд юу гэж хэлэх ёстой юм, бүү мэд. Тодорхой хариуцаж буй албаных нь хүмүүс мэдэж байгаа байлгүй дээ.  

-Цар тахлын улмаас ажил нь зогссон, гацсан салбаруудын нэг нь урлагийн салбар. Коронавирусийн халдвар, олон удаагийн хөл хорио танай салбарт, танд хэрхэн нөлөөлж байна вэ?

-Нөлөөлөлгүй яах вэ. Тодорхой хэмжээний орлого олдог, түүгээрээ уран бүтээлээ хийдэг байсан. Одоо урлагийн бүхий л төрлийн үйл ажиллагаа, тоглолт хориотой байгаа. Надад төдийгүй алдартай, томоохон уран бүтээлчдэд ч цар тахал хүнд тусаж байгаа болов уу.

-Танай хамтлаг хамгийн сүүлд ямар уран бүтээл гаргав?

-Одоо цомог гэдэг юм уу пянзны ажилтай сууна. Бэлэн болчихсон байгаа. Одоо санхүүгийн жаахан асуудалтай, хүлээгдэж байна. Цар тахалтай, хөл хориотой байгаа ч зүгээр суухгүй.

Бельги улс дахь монголчууд “Халуун сэтгэл” гэдэг нэртэй аян өрнүүлж байгаа. Манай уран бүтээлчид, ямар ч дуучин сайн үйлсийн аянд нэгдэх, туслахад бэлэн байдаг. Бельги улс дахь “Ариун тэмүүлэл”, “Эв нэгдэл” холбооны хүсэлтээр цахим тоглолт хийн, “Халуун сэтгэл” аянд нэгдлээ. Аяны хүрээнд цугларсан тусламжийн бараа, эд зүйлс Бельгиээс наашаа ачуулчихсан байгаа гэнэ лээ. “Халуун сэтгэл” аян одоо үргэлжилж байгаа.

Энэ жил манай хамтлагийн 20 жилийн ой тохиож байна. Намраас халдварын нөхцөл байдал гайгүй болж, намжвал сайхан тоглолт хийх төлөвлөгөө байгаа. Цар тахлын нөхцөл байдлын улмаас хойшлуулж ч магадгүй.

-Энэ хүнд цаг үед төр засгаас урлагийн салбарыг яаж, хэрхэн дэмжих нь хамгийн зөв гаргалгаа вэ?

-Манай урлагийнхан халдвар хамгааллын дэглэм, дүрэм журмыг маш сайн баримталж, бусдад үлгэрлэж байгаа гэж би үнэлдэг. УОК-ын зөвшөөрлөөр ганц нэг тоглолт болсон. Урлагийн салбарт ажиллаж байгаа, урлагийн тогоонд буцалж яваа хүмүүс цар тахал хүнд тусаж байгаа. Төр, засгаас дэмжиж тэтгэ, мөнгө төгрөг өг гэхээсээ илүү ийм хүнд цаг үед уран бүтээлч бид өөрсдийн боломж, бололцоог дайчлах хэрэгтэй. Биднээс шалтгаалах зүйл их.

-Хоёулангийнх нь ярилцлага энд хүрээд өндөрлөж байна. Цар тахлыг даван туулахаар тэмцэж, сөрж буй монгол түмэндээ хандаж юу хэлэхийг хүсэж байна вэ?

-Эрүүл байвал ирэх жилийн наадмыг үзнэ гэдэг. Тиймээс эрүүл саруул, элэг бүтэн байвал бид хүссэнээ хийнэ, бүтээнэ, олон жилийн наадмыг үзнэ. Монгол түмэндээ эрүүл энхийг, хамгийн сайн сайхан бүхний дээдийг хүсье.