ТЭРСЛҮҮ ҮГ: Нэмэгдсэн нийгмийн даатгал төлөхөөс нийтээрээ татгалзъя

-ИРГЭД ТЭТГЭВЭР, ЦАЛИНГИЙН ЗЭЭЛ АВАХ ГЭСЭН ХОЁР ҮНДСЭН ШАЛТГААНААР НДШ ТӨЛДӨГ-

Ирэх 2020 онд Нийгмийн даатгалгын шимтгэл нэмэгдэж 26 хувьд хүрнэ. Ажилтан 12.5, ажил олгогч 13.5-15.5 хувийн шимтгэлийг төлдөг болох энэхүү шийдвэрийг 2017 онд гаргасан. Нэмж буй шимтгэлээрээ Тэтгэвийн даатгалын санг “дампууруулчихгүй” нь тулд орлогыг зузаатгах зорилготой. Гэвч сүүлийн гурван жилийн дотор дараалан ТАВАН хувиар нэмж буй ч “ТЭТГЭВЭР НЭМЭГДЭХГҮЙ” нь хамгийн хачирхалтай.

Тэгвэл сүүлийн үед иргэд энэхүү нэмэгдлийг эсэргүүцсэн байр суурийг илэрхийлж, улсад нийгмийн даатгалын шимтгэлийг төлөхгүй байх нь зөв гэсэн давалгаа үүсгээд буй. Өнөөдөр Монголд нийгмийн даатгал төлж буй нэг сая гаруй иргэн байдаг гэх тоон мэдээлэл бий.

Тэдгээр иргэд нэгдүгээрт ирээдүйд ТЭТГЭВЭР АВАХ, хоёрдугаарт ажиллаж байх хугацаандаа ЦАЛИНГИЙН ЗЭЭЛ авах гэсэн ХОЁР том шалтгаанаар нийгмийн даатгал төлдөг нь бодит үнэн. НДШ нийгмийн даатгал биш нийгмийн татвар болчихлоо.

-БИЗНЕС ЭРХЛЭГЧ, МАЛЧИД НДШ ТӨЛДӨГГҮЙ Ч, НАСААРАА НДШ ТӨЛСӨН БАГШТАЙ АДИЛ БҮХ ТЭТГЭМЖ ХҮРТДЭГ-

Гэвч насаараа нийгмийн даатгалын шимтгэл төлчхөөд үр шимийг нь хүртэж чадахгүй байх тохиолдол Монголд олон. Тэтгэвэр авч чадахгүй нас барах нь наад захын жишээ. Мөн дээрээс нь тэтгэвэрт гарах насыг улам өндөргөсөн. Тодруулбал, 2027 онд эрэгтэй 65, эмэгтэй 60 настай тэтгэвэрт гардаг болно. Наслалт богинотой, цалин багатай ажилчдад ийм их татвар оноогоод тэтгэвэрт гарах насыг нь өндөрсгөнө гэдэг тоталитар оронд ч байхгүй дарангуйлал юм.

Мөн тэтгэврийн зээл аваад түүнийгээ өндөр хүүтэйгээр буцааж төлдөг, нас барвал зээлийн өр үр хүүхдүүдэд нь өвлөгдөж үлддэг. Хүндээр өвчилбөл, насаараа даатгал төлсөн эрүүл мэндийн даатгалын сангаас сохор зоосны ч хаялгагүй хандив, тусламж цуглуулж байж гадаад дотоодын эмнэлэгт өндөр өртөгтэй хагалгаа, эмчилгээнд орно гээд ер нь иргэдийн НДШ-л итгэх итгэл алдрав.  

Тэгвэл өнөөдөр монголд хувиараа бизнес эрхлэгч, малчин хоёр шимтгэл төлдөггүй. Гэтэл насаараа нийгмийн даатгалын шимтгэл төлсөн багштай /хэн нэгэн/ яг адилхан хүүхдийн мөнгө, цалинтай ээж, тэтгэвэр, тэтгэмж авдаг гажиг тогтолцоотой юм.

-БАЙГУУЛЛАГА АЖИЛТНЫХАА ӨМНӨӨС ТӨЛЖ БУЙ НДШ-ИЙН ӨГӨӨЖИЙГ АЖИЛТАН Ч, БАЙГУУЛЛАГА Ч ХҮРТЭЖ ЧАДДАГГҮЙ-

Тэгвэл ажил олгогч байгууллага хүртэл НДШ-ийн хохирогч. Компанийн ажилтныхаа өмнөөс төлж буй НДШимтгэлийн өгөөжийг ажилтан ч, ажил олгогч ч хүртдэггүй. Ажилтнаа даатгуулж байна гээд даатгуулсан мөнгө нь ажилтанд нь очихгүйгээр зүгээр л нийгмийн даатгалын санд очиж бөөгнөрдөг мөнгө болчихсон. Дээрх байдлаас болоод бизнесийн байгууллагад ажилчдынхаа цалинг нэмэх сонирхол байдаггүй. Цалинг нь нэмчихээр дахиад л нийгмийн даатгалын шимтгэл нь буюу гарах зардал нь өснө. Ирэх 2020 оны НДШ-ийн нэмэгдэл ажил олгогч ААН-д хэрхэн нөлөөлөхийг тооцоолж үзье.

Жишээлбэл: Арван хүнийг ажлын байраар хангадаг жижиг компани нэг ажилтнаа дунджаар 900 мянган төгрөгөөр цалинжуулдаг гэж бодъё. Ажил олгогч 900.000 төгрөгийн цалингийн 12.5 хувь буюу 112.500 төгрөгийг төлдөг. Үүнийг арван ажилтандаа үржүүлэхэд байгууллага сард 1.125.000 төгрөгийн НДШ төлдөг. Харин ирэх 2020 онд ажил олгогч 13.5 хувийг буюу 121.500 төгрөг төлдөг болно. Үүнийг арван ажилтандаа үржүүлэхэд 1.215.000 төгрөг төлнө. Тэгэхээр байгууллагы сард төлөх шимтгэл 100 гаруй мянган төгрөгөөр нэмэгдэх нь.  

-ХУВИЙН ТЭТГЭВРИЙН ДААТГАЛ НЬ “ДААТГУУЛАГЧ” НАС БАРСАН Ч ӨВ ЗАЛГАМЖЛУУЛДАГ БАЙНА-  

Улс нь хоосорсон санг зузаатгах нэрийдлээр иргэдийнхээ махийж олсон цалингаас боловсон аргаар дээрэмдээд байхад УЛСЫН даатгалаас татгалзаж ХУВИЙН даатгал руу хошуурах, сонгох, сонирхох үзэгдэл анзаарагдах болсон. Бүр даатуулдаг иргэд ч цөөнгүй байна. Манай улсад хувийн даатгалын тогтолцоог зохицуулсан хууль эрх зүйн тогтолцоо байхгүй ч гадаадын улс орнуудын адил аль хэдийн нутагшаад нэвтрээд, тодорхой тооны даатгуулагчидтай болчихсон байна. Тодруулбал, хувийн эрүүл мэндийн даатгал, хувийн тэтгэврийн даатгал, хувийн хуримтлалын даатгалд даатгуулдаг болжээ. Иймд хувийнх нь улсаас юугаар ялгаатай вэ, иргэд нийгмийн асуудлаараа хоцорч, хохирох талтай юу гэдгийг бид судалж үзлээ.

Тэтгэвэрт гарсан үедээ нийгмийн даатгалаас авах тэтгэврээс гадна нэмэлт тэтгэвэртэй байх зорилгоор мөнгөн хуримтлал бий болгох хүсэлтэй иргэд хувийн даатгалд даатуулж болдог аж.

• Хувийн тэтгэврийн даатгал нь улсынхаас нэг зүйлээрээ асар ялгаатай. Улсад насаараа НДШ төлчихөөд тэтгэвэр авч чадахгүй нас барвал тэр нь улсын санд үлддэг, харин хувийн тэтвэрийн даатгал даатуулагч иргэн нас барлаа ч хайртай дотны хүмүүст нь өв залгамжлагдаж үлддэг гэдгээрээ ялгаатай юм байна. Энэ нь даатгуулагч өөрөө хүссэн тохиолдол.
• Мөн тухайн хүн гэнэтийн ослын улмаас амь насаа алдвал нэр дээр нь үүссэн хуримтлалыг хоёр дахин нэмэгдүүлж, ар гэрт нь олгодог аж.
• Даатгуулагч тасралтгүй 5 жил хураамжаа төлсөн бол хүссэн үедээ тэтгэврээ авч эхлэх боломжтой. Хэрэв 5 жилээс өмнө мөнгөний хэрэгцээ гарвал үүссэн хуримтлалаа өгөөжийн хамт авч болдог байна. Харин улсынх заавал тэтгэвэрт гарчихаад буюу 65, 60 нас хүрчихээд авдаг хуультай.

П.УРНАА

Энэ мэдээнд өгөх таны үнэлгээ

Хуваалцаарай Жиргээрэй