ХӨСҮТ-д 100 МАЛ ХАНДИВЛАСАН ГЭР БҮЛ: Эмч нар баярлаж байгааг хараад хаа холоос ядарч ирснээ мартчихсан

“ХӨСҮТ-ийнхэн цар тахлын үед олон хүн эмчлээд ядарч байгаа нь ойлгомжтой. Аяга шөл ч болтугай хийгээд ууг гэж бодоод 100 ямаа төхөөрөн, гулуузалж, янзлаад, толгой, шийр, гэдэстэй нь хамт ачаад ирлээ. Хэдийгээр хөл хориотой байгаа ч ганц хоногийн өмнө болтугай өгье гээд их яарлаа. Замд цайны газар ажиллахгүй ёстой гүрийсэн. Өнөөдөр (өчигдөр) Улаанбаатарт ирэнгүүтээ шууд ХӨСҮТ-д очиж, хүлээлгэн өгөхөд эмч нар баярлаж буйг нь хараад хаа холоос ядарч ирснээ мартчихсан” гээд инээмсэглэх тэднийг Хөвсгөл аймгийн Төмөрбулаг сумын малчин Х.Хашчулуун, Д.Мөнхзул гэдэг.

Гал голомтоо бадраан, ханилаад 18 жил болж буй тэд нутгаасаа өөрсдийн биеэр зорьж ирээд ХӨСҮТ-д бэлдэж төхөөрсөн 100 ямаагаа хандивласан юм. Тэгэхдээ машины бензин, жолоочийн хөлснөөс авхуулаад бүх зардлыг хувиасаа гаргаж байгаа гэнэ. Нэг талдаа зөвхөн бензиний зардал 600.000 төгрөг болсон гэнэ лээ.

 Жавар тачигнасан хөхөө өвлийн хүйтнээр 100 мал төхөөрч, янзлаад тэгээд бүр хаа холоос унаанд ачин, зорьж ирээд өгнө гэдэг хийх ажил нь үргэлж ундарч байдаг малчин гэр бүлд амаргүй даваа. Өгье, хандивлая, тусалъя гэж үнэхээр сэтгэл гарган, чин сэтгэлээсээ хичээсэн хүний л хийх зүйл. Сэтгэлийн өглөгт хязгаар үгүйн, өгье гэж чин сэтгэлээсээ хүссэн хүнд боломж, шийдэл үргэлж олддогийн тод жишээ энэ.

Тэдэнтэй хамт Төмөрбулаг сумын Засаг дарга Г.Бямбасүрэн, тус сумын хоёрдугаар багийн дарга Н.Бямбачулуун нар ирсэн юм.

Халуун сэтгэлээ дэлгэсэн тэдэнтэй 2020 оны арванхоёрдугаар сард ярилцсанаа сонирхуулъя.

Г.БЯМБАСҮРЭН: АЖЛАА ИЙМ БУЯНТАЙ ҮЙЛЭЭР ЭХЛҮҮЛСНИЙГЭЭ БЭЛГЭШЭЭЖ БАЙНА

Төмөрбулаг сумын Засаг дарга Г.Бямбасүрэн “Аль ч шатны удирдлага ард иргэдийнхээ санал, санаачлагыг дэмжих их чухал. Цар тахлын хүнд үеийг хамтдаа даван туулъя гэсэн Х.Хашчулуун ахын санаачлагыг дэмжээд хамт ирлээ. Би Засаг даргын ажлаа аваад удаагүй байгаа. Ажлаа ийм сайхан буянтай үйлээр эхлүүлснийгээ бэлгэшээж байна. Бусдыг баярлуулах их сайхан. Нутагтаа очоод илүү идэвхтэй, санаачлагатай ажиллах урам авлаа.

Төмөрбулаг сум Эрчим үүлдрийн ямаагаараа алдартай. Эрчим үүлдрийн ямааг үржүүлж яваа гол малчдын нэг нь Х.Хашчулуун ах, Д.Мөнхзул эгч. Тэд өнөөдөр Эрчим үүлдрийн  100 ямаагаа ХӨСҮТ-д хандивлалаа” гэв.

Н.БЯМБАЧУЛУУН: БУЯНТАЙ ҮЙЛ ХИЙСЭН МАЛЧДААРАА БАХАРХАЖ БАЙНА

Мөн Н.Бямбачулуун дарга “Багийн маань малчин гэр бүл ийм сайхан санаачлага гарган, буянтай үйл хийснээр нь бахархаж байна. Долоо хоногийн өмнө Хашчулуун ах над руу утсаар холбогдоод “ХӨСҮТ-д хандив өргөх бодолтой байна. Тэгж болох болов уу” гэсэн. Тэгэхээр нь би дэмжээд, сумынхаа Засаг даргатай ярилцсан. ХӨСҮТ-тэй холбож өгсний дараа “Хань бид хоёр хот руу ямар бичиг баримт бүрдүүлж, яаж явах учраа олохгүй мунгинана. Бид хоёртай хамт та хоёр явах боломж байна уу” гэсэн. Иргэнийхээ ийм санаачлагыг бид хоёр дэмжилгүй яах вэ.

Хөл хорионы үед Хөвсгөлөөс Улаанбаатарт ирэх амаргүй байлаа. Улаанбаатарт явж байхад зарим цагдаа зогсоохоор нь “Хөвсгөлөөс дөнгөж орж ирлээ. ХӨСҮТ-д хандив өргөх гэж явна” гэхэд тоохгүй байна лээ. “Тэр хамаагүй ээ. Энэ замаар явуулахгүй” гэсэн. ХӨСҮТ-ийн гаднаас махаа тэргэн дээр түрээд, дотогш нь оруулж буй эмч нар баярлаж буйг нь хараад их сайхан санагдсан” гэлээ.

ХӨСҮТ-д 100 ямаа хандивлан, бусдад үлгэрлэсэн Х.Хашчулуун, Д.Мөнхзул нартай ярилцлаа.

ЗУРАГТААР ЦАР ТАХЛЫН ТУХАЙ МЭДЭЭ ҮЗЭЖ БАЙГААД ГЭНЭТ ШИЙДСЭН

-Сайн явж ирэв үү. Юуны өмнө та хоёр манай уншигчдад өөрсдийгөө танилцуулна уу?

Х.Хашчулуун (Х.Х)- Өө, сайн явж ирлээ. Намайг Хөрөнгөөгийн Хашчулуун гэдэг. Аймгийн алдарт уяач, сумын сайн малчин. Манайх Хөвсгөл аймгийн Төмөрбулаг сумын хоёрдугаар багт мал маллаж амьдардаг. Энэ жил сайхан өвөл болж байна. Өвс, ногоо сайтай, цас багатай, мал тарган, өнөтэй байгаа.

Д.Мөнхзул:- Намайг Дамбийн Мөнхзул гэдэг. Бид хоёр ханилаад 18 жил болж байна. Хань минь 16 настайгаасаа Нэгдлийн адуу хариулсан. Тэр цагаас өнөөг хүртэл ямаа дагнан маллаж байгаа. Би Хөвсгөл аймгийн Чандмань-Өндөр сумын Хөхөө багийн нутагт төрсөн. Ханьтайгаа танилцан, гал голомтоо бадрааснаас хойш Төмөрбулаг суманд амьдарч байна.  Миний аав Ч.Дамбий, ээж Сосор маань Чандмань-Өндөр сумынхандаа нэр хүндтэй, сайхан хүмүүс байсан. Өвөө минь Цогт гэдэг хүн байж билээ. “Алтан гадас” одонтой, малчин хүн байсан юм.

-100 ямаа төхөөрөн, хаа хол Хөвсгөл аймгийн Төмөрбулаг сумаас ачиж ирээд ХӨСҮТ-д хандивласнаар нь олон хүн бахархаж байна. Энэ санаа та хоёрт хэрхэн төрөв?

ХХ:- Би зурагтаар цар тахлын тухай мэдээ үргэлж үздэг. Коронавирус гараад хэр удаж байгаа билээ. Энэ олон хоногт хамгийн их ядарч, ачаалалтай ажиллаж, хүнд нөхцөлд байгаа хүмүүс бол ХӨСҮТ-ийн эмч, ажилчид. Коронавирусийн тохиолдлын тоо өдрөөс өдөрт нэмэгдэн, ХӨСҮТ-ийн эмч нар хүртэл халдвар авч байгаа шүү дээ. Тиймээс тэдэнд бага ч болтугай дэм, тус болохын тулд 100 ямаа хандивлалаа.  

Д.М:- Хүү минь арванхоёрдугаар ангид сурдаг. Ханийнхаа санаачлагыг хүү бид хоёр дуртайяа дэмжсэн. Гэр бүлээрээ ярилцаж байгаад 100 ямаа хандивлахаар шийдсэн юм. Үүнийгээ сум, багийн даргадаа уламжлахад биднийг их дэмжсэн. ХӨСҮТ-тэй холбож өгөн, Хөвсгөлөөс хамт ирээд өнөөдөр цуг хандивлалаа.

ХӨСҮТ-ИЙНХЭНД АЖИЛ УДАХГҮЙН ТУЛД БҮГДИЙГ НЬ ТӨХӨӨРӨӨД, АЧААД ИРЛЭЭ

Х.Х:- Уг нь 100 ямаагаа амьдаар нь хандивлая гэж анхандаа бодсон юм. ХӨСҮТ-ийнхэн очиж төхөөрнө, Улаанбаатарт авч ирэхээс авхуулаад баахан ажил удах байх гэж бодоод гаргаад, ачаад ирлээ.

Д.М:- Бүгдийг нь сайхан янзлаад, толгой, шийр, гэдэснийх нь хамт авч ирсэн. Зөвхөн гулууз биш юм шүү. 100 ямааг төхөөрч авч ирээд хандивласан гэсэн үг. Малд байдаг бүх зүйлийг нь авчирлаа.

-Бүгд танай мал уу?

Х.Х:- Тийм ээ. Манайх 1400 гаруй ямаатай. Үүнээсээ хандивлалаа.

МАНАЙ НУТГИЙНХАН БИДНИЙГ ДЭМЖЭЭД ҮНЭГҮЙ ТӨХӨӨРЧ ӨГСӨН

-Өвлийн хүйтэнд 100 ямаа төхөөрнө, янзална гэдэг бүл шаардсан, амаргүй ажил. Хэр хугацаа зарцуулав?

Д.М:- Манай нутагт нэг малыг 4000 төгрөгөөр төхөөрдөг. Гэдсийг нь арилгах үнэ тусдаа. Нутгийнхан маань бид хоёрын санаачлагыг дэмжээд, бүгдийг нь үнэгүй төхөөрч өгсөн. “Та хоёр ийм сайхан буяны үйл хийж байхад бид дэмжинэ” гээд ёстой тал талаасаа цуглаад, туслалаа.

-Яасан мундаг юм бэ. Хамтын хүчээр том ажлын ард гарч.

Х.Х:- Харин тийм ээ. Сэтгэлээрээ тусласан нутгийнхандаа их баярлаж байна. Цаг үе ийм хүнд байгаа болохоор ХӨСҮТ-ийнхөнд ганц өдрийн ч болтугай өмнө авч ирж өгөх сөн гээд их яарлаа.

Манай гэр бүлийн санаачлагыг дэмжин, бүх талаар тусалж, хамт ирсэн Төмөрбулаг сумын Засаг дарга Бямбасүрэн, Хоёрдугаар багийн дарга Бямбачулуун нарт баярлалаа. Энэ үйлийг хийхэд их нэмэр боллоо. Мэдлэг боловсролтой шижигнэсэн хоёр даргатай болсон, сая. Ийм чадвартай, мэдлэгтэй, сэтгэлтэй боловсон хүчин Төмөрбулаг сум, хоёрдугаар багийн дарга болсонд баяртай байна.

-Нутгаасаа наашаагаа хэзээ гарав?

Д.М:- Өчигдөр (уржигдар) өглөө Төмөрбулаг сумын, хоёрдугаар багийн Засаг дарга, хоёр жолоочийн хамт гарсан. Шөнөжин яваад, өнөөдөр 14.00 цагийн үед 22-ын товчоон дээр ирсэн. Замд цайны газар ажиллахгүй, жаахан яваад л шалгуулах амаргүй байлаа. Улаанбаатарт орж ирэнгүүтээ шууд ХӨСҮТ-д очоод, хандивлалаа. Ямар ч байсан хичээн, зүтгэсээр байгаад зорилгодоо хүрлээ.

ХӨСҮТ-ИЙНХЭН БАЯРЛАЖ БУЙГ ХАРААД ЯДАРСНАА Ч МАРТЧИХСАН

-ХӨСҮТ-ийнхөн та хоёрт юу гэж хэлсэн бэ?

Х.Х:- Их баярлаж байна лээ. ХӨСҮТ-ийн дарга Д.Нямхүү эмч коронавирусийн халдварыг дарахдаа 200 хувь итгэлтэй байгаад нь их урамшлаа. Үнэхээр зөв зүйл хийжээ гэж бодож сууна. Д.Нямхүү эмч “Сэтгэл байвал хүн юуг хийж чадахыг та бүхэн үлгэрлэлээ. Эгэл жирийн малчин хотон дахь малнаасаа 100-г нь төхөөрөөд, бүр өөрсдийн биеэр ачиж ирээд, хандивлана гэдэг ямар их сэтгэл вэ. ХӨСҮТ-ийн эмч, ажилчид үнэхээр их урам авлаа. Баярлалаа” гэж хэлсэн. Өнөөдөр ХӨСҮТ-ийн эмч, ажилчид баярлаж буйг хараад ядарснаа ч мартчихсан.

-Олон өдөр уйгагүй зүтгэсэн ажлаа бүтээснийхээ дараа өөрсдөөрөө бахархсан уу?

Д.М:- Бахархалгүй яах вэ. Сайхан санагдсан. Хандив өргөсөн гээд бид хоёрын нэр гарах чухал биш. Гол нь нутаг усны минь нэр гарах чухал юм шүү. “Хөвсгөл аймгийн Төмөрбулаг” сум гээд дурьдагдвал, дурсагдвал тэгээд л болно.

Х.М:- Аав минь аймгийн алдарт уяач. Анхны “Их хурд”-д улаан морио долоод давхиулж байсан. Аав минь “Хүнд тустай, дэмтэй явахад өөрийн хэрэг аянаа бүтнэ” гэж үргэлж захьдаг. ХӨСҮТ-д хандив өгч байхдаа аавынхаа захиасыг бодон, сэтгэл их хөдөллөө.

-Жолоочийн хөлс, бензин гэх мэт бүх зардлыг хувиасаа гаргаж байгаа юу?

Д.М:- Тийм ээ. Төмөрбулаг сумаас ирэхэд нэг талдаа 600.000 төгрөгийн бензин зарцууллаа. Үүн дээр жолоочдоо өдөрт 100.000 төгрөгийн хөлс өгч байгаа. Хөлслөөд гурав дахиа хонож байна. Төмөрбулаг сумын ЗДТГ-аас биднийг дэмжээд нэг машин гаргаж өгсөн, хөлс авахгүй гэсэн.

АЯГА ШӨЛ Ч БОЛТУГАЙ ХИЙЖ УУГ ГЭЭД ЯАРСААР ИРСНИЙ ХЭРЭГ БҮТЛЭЭ

-Тэгэхээр Улаанбаатарт ирээд, буцаж очиход зөвхөн бензин, жолоочийн хөлсөнд 1.8 сая төгрөг зарцуулах нь.

Х.Х:- Тэгнэ. Гэхдээ гол зорилгоо л биелүүлсэн болохоор мөнгө яах вэ. Мөнгийг олж болно шүү дээ. Тэнхлүүн явахад тэмээгээр тусласнаас тэвдэж явахад тэвнээр тусласан нь дээр гэдэг дээ. Аяга шөл ч болтугай хийгээд ууг гээд яаран яарсаар ирсний хэрэг бүтлээ.

-Хөл хорионы үед иргэд хандив өгөхөөр Хөвсгөлөөс Улаанбаатарт ирэх нь битгий хэл гэрээсээ ч гарахгүй байхыг чухалчилж буй. Хөл хорио тавигдахаар ирье гээд хойлуулж болох л байсан. Та хоёрын хандивын гол зорило юу вэ?

Д.М:- Цар тахлын хүнд үед одоо улс оронд маань ард түмний дэмжлэг, тусламж их чухал. “Амьдрал хэцүү байна” гээд зөвхөн авах бус иргэд бид ч мөн улсдаа боломж, бололцооныхоо хэрээр өгье. Аливаа зүйлийн эхлэлийг тавих амаргүй. Боломж, бололцоогүйгээ өмнөө тавьсан бол өвлийн хүйтнээр хэдэн малаа орхиод, Хөвсгөлөөс ирэх шиг амаргүй зүйл үгүй. Энэ олон малыг гаргаад, ачаад авч ирэх ч мөн шаггүй ажил шүү дээ. Гэхдээ бид хоёр тийм шалтгааныг урьтал болгохыг хүсээгүй. Зүгээр л болгоё, бүтээе гэж бодсон юм. Юмыг болгоё гэж чин сэтгэлээсээ хичээвэл гарц гаргалгаа, арга нь олддог юм шүү. Биднээс олон хүн үлгэрлээсэй, малчид маань буухиалаасай гэж хүсэж байна. Энэ л хандивын маань гол зорилго.

-Ар тийшээгээ, малдаа хэр санаа зовж байна вэ?

Х.Х:- Манайх таван туслах малчинтай. Хүүхдийн хичээл орохгүй, гэртээ байгаа. Тэд минь найдвартай болохоор санаа зовохгүй байна.

БИД ХОЁР БУСДААС ЕР ГАР ТАТДАГГҮЙ, ҮРГЭЛЖ ДЭМ БОЛОХЫГ ХИЧЭЭДЭГ

-Та хоёр өмнө нь сайн үйл хийж, хандив өргөж байсан уу?

Д.М:- Бид хоёр үргэлж бусдад тусалж, дэм болохыг хичээдэг. Сумд шатрын тэмцээн хийхээр боллоо гэхэд л мөнгө хандивладаг. Сургуулийн ой, багийн төвд засвар хийхэд ч боломжоороо дэмжлэг үзүүлдэг. Эхнэр нь амаржсан айлд хонь гаргаад өгөх буян шүү дээ. Хот руу яаралтай явах ажил гарлаа, зардал байдаггүй гээд хүн таарахад аль болох туслахыг хичээдэг. Бусдаас ер гар татдаггүй. Тэглээ гээд бид хоёр муудаагүй. Харин ч олонтойгоо сайхан амьдарч байна.

-Бусдад туслахын, байгаагаа бусадтай хуваалцаад явахын хамгийн сайхан нь юу вэ?

Х.Х:- Малын буян дундаршгүй. Чин сэтгэлээсээ хичээгээд, хөдөлмөрлөөд л байвал буян хишиг нь ундраад л байдаг. Бусдад дэмтэй, тустай явах их сайхан. Хүнд туслахын хэрээр хөөцөлдсөн ажил хүртэл аяндаа бүтчихдэг.

-Нутаг руугаа хэзээ буцах вэ?

Д:М- ХӨСҮТ-д хандив өгснийхөө дараа шинжилгээ өгсөн. Хариу нь гарчихвал маргааш (өнөөдөр) буцна. Хоёр дарга, хоёр жолоочийнхоо хамт нутгийнхаа айлд хонож байна.