"Гурав татчихвал хандах зүг өөрөө тогтдог. Архиар шахсан нь хариуцлага хүлээдэг болно"

"Согтууруулах ундааны эргэлтэд хяналт тавих, архидан согтуурахтай тэмцэх тухай" хуулийн талаар УИХ-ын дарга Г.Занданшатар мэдээлэл хийлээ.

Тэрбээр, "2022 оны долдугаар сарын 05-ны өдөр батлагдаж, ирэх оны нэгдүгээр сарын 01-нээс хэрэгжиж эхлэх "Согтууруулах ундааны эргэлтэд хяналт тавих, архидан согтуурахтай тэмцэх тухай" хуулийн төслийн талаар мэдээлэл өгнө. Монгол Улс архины хэрэглээгээрээ хамгийн өндөр түвшинд байгаа улсын нэг. Архины хэрэглээ байнга өсөн нэмэгдэж иржээ.

2013 онд үйлдвэрлэсэн архины хэмжээ 3.1 литр байсан бол 2015 онд оргил үедээ буюу 11 литр хүрсэн. Одоо 8.2 литр байгаа нь дэлхийн дунджаас хэд дахин өндөр үзүүлэлт юм.

Энэ хууль батлагдан гарах болсон шалтгаан архины хэрэглээнээс болж зуурдаар нас баралт. Архинаас үүдэлтэй зуурдаар нас баралт, өвчлөл 1990 онтой харьцуулахад жилд 123 болж өссөн. Архины хордолт, осол аваараас үүдэлтэй нас баралтууд дэлхийн хэмжээнд хамгийн өндөр байна.

Энэ хуулийг өргөн барсан нэгдүгээр шалтгаан бол ерөөсөө л энэ.

Хоёрдугаарт, хэрэглээний соёлыг төлөвшүүлье. Энэ хүрээнд градусыг нь бууруулах, татварыг нь нэмэгдүүлэх, хүн шахахыг хориглох гэсэн гэсэн заалтуудыг оруулж өгсөн. Одоо "намайг алгас" гэдэг аян өрнөж байна. Архиар шахуулснаас үүдэж, гэмт хэрэг зөрчил гаргах юм бол шахсан хүн хариуцлага хүлээнэ. Уухгүй гэж байхад "чи хэзээ ийм болчихсон юм, хэзээ гарчихсан юм" гэхчлэн янз бүрийн үгээр дарамтлах нь дам архидалтын гол шалтгаан болдог юм билээ.

Гуравдугаарт, Хэрэглээг багасгах. хатуулаг өндөртэй архины хэрэглээг бууруулах. Ш.Чоймаа гуай Чингис хаан музейн нээлтэд таараад "Залуучууд архинд живж байна шүү, үүн дээр л та хэд маань анхаараарай гэж захиж байсан". Үүнийг би гэрээслэл гэж боддог. Сэтгүүлчдийг ард иргэдээ соён гэгээрүүлээсэй, хуулийн шаардлагыг зөвөөр ойлгуулаасай гэж хүсч байна. Ингэснээр манай үндэстэнд тулгараад байгаа том эмгэнэлтэй хамт тэмцэж чадах юм.

Одоо импортлогч, үйлдвэрлэгчээс гарч хэрэглэгчийн гарт хүрэх хүртэлх бүх шатанд хяналт тавьдаг болно. Ингэснээр хэрэглэгчид аюулгүй, баталгаатай бүтээгдэхүүн хүрнэ. Хуурамч, "найрка"-ны хэрэглээ улам донтуулж архидуулаад байна гэдэг мэдээлэл, судалгаа байгаа. Иймд архи худалдсан, импортолсон хүмүүсийн нэр үйлдвэрлэсэн архины тоо, хэмжээ, он сар өдөр, гарал үүсэл зэргийг нь бүртгэлжүүлж нэгдсэн мэдээллийн сантай болгоно" хэмээн ярилаа.

Мөн тэрбээр, Гуравхан шатлалтай байсан онцгой албан татварыг илүү нарийвчилсан тухай дараах мэдээллийг өглөө.

Өндөр хатуулагтай архи бол хүний эрүүл мэндэд хор уршиг ихтэй. Архины хатуулаг 2 градусаар ахих тусам татварыг нэмсээр арван шатлалтай болгосон.

• 2023.01.01-2025.01.01
• 2025.01.01-2027.01.01
• 2027.01.01-2029.01.01
• 2029.01.01-нээс

гэсэн онуудаар татварыг үе шаттайгаар нэмэгдүүлнэ. Дарс, шар айргийг ч согтууруулах ундааны төрөлд оруулж, шахсан тохиолдолд хариуцлага хүлээлгэнэ. Судалгаагаар айрагны хатуулаг 0.5-2.5 юм билээ.

Энэ хуулийн 28.2-т бусдыг согтууруулах ундаа хэрэглэхийг шаардахыг хориглоно гэж заасан. Зөв соёлыг түгээхийн тулд бусдыг шахахыг л хориглож байгаа юм. "Намайг алгас" гээд байхад шахах юм бол хуулийн хариуцлага хүлээлгэнэ. Шахдаг байдлаас болж архидалт нэмэгдсэн. "Зүгээр зүгээр ганц, хоёр, гурав татчих" гэдэг байдлаар шахдаг. Гурав татсанаас хойш хандах зүг нь өөрөө тогтчихдог юм байна л даа. Тиймээс энэ соёлыг хуулиар халах явдал чухал. Согтууруулах ундаа худалдан авах нас 19 байсныг 21 болгон нэмэгдүүлсэн. Заавал бичиг баримтыг шалгах зохицуулалтыг оруулж ирж байна. Үүнийг зөрчвөл үйлчилсэн, үйлчлүүлсэн хоёрт арга хэмжээ авна. 19 насыг хэвээр үлдээ гэсэн мэтгэлцээн гарсан. Архидалт өндөртэй улсын хувьд энэ насыг дээшлүүлэх зайлшгүй шаардлагатай гэж үзсэн.

Мөн шинээр орсон нэг заалт бий: Шөнийн 2:00 цагаас 04:00 цаг хүртэл архи согтууруулах ундаагаар үйлчилж буй газрууд ундны усаар ч үнэгүй үйлчлэх ёстой. Ундны ус пиавнаас үнэтэй байж болохгүй. Үнэгүй байх ёстой. Түүнчлэн танхимтай, халуун хүйтэн зуушаар ч бас үйлчлэх шаардлагыг тавьж байгаа. Дангаар нь архи уувал хүний биед хортой гэдэг.

Согтууруулах ундаагаар үйлчлэх цагийн хязгаарыг ч тогтоосон. Тухайлбал, аймгийн Засаг дарга нар тухайн бүс нутгийн онцлогоосоо шалтгаалан өөрсдөө тогтооно. Өглөөний 4:00 хүртэл архидан согтууруулах ундаагаар үйлчлэх боломжийг нээлээ гэж шүүмжилдэг. Үйлчилгээний газруудыг эрт хаавал ахуйн хүрээний архидалт нэмэгдэж, үүнийг дагасан гэр бүлийн хүчирхийлэл ихэсдэг. Цар тахлын үеүдэд энэ байдал ажиглагдсан. Энэ талаарх цагдаагийн байгууллагын судалгаа тооцоо бий" хэмээлээ.

Энэ мэдээнд өгөх таны үнэлгээ

Хуваалцаарай Жиргээрэй