Монгол орон даяар "Цаг ашиглалтын судалгаа"-нь 2023 оны 1 дүгээр сарын 24-нд эхэлсэн билээ. Ингэхдээ Монгол хүний амьдралын хэв маягийг тодорхойлж, өдрийн 24 цагт юу юу хийж, түүндээ хэчнээн цаг хугацаа зарцуулж байгаа болон өмнөх судалгааны үр дүнгээс амьдрал ахуйн хэмнэл нь хэрхэн өөрчлөгдөж буйг судлан тодорхойлсон юм.
Үндэсний Статистикийн Хороо нь Монгол Улсын статистикийн тухай хуульд заасны дагуу 4 жил тутам Цаг ашиглалтын судалгаа (ЦАС)-г боловсруулдаг. Хуульд заасны дагуу энэ удаагийн Цаг ашиглалтын судалгааг 2023 онд зохион явуулсан ба судалгаанд 23394 өрхийг хамруулав. Цаг ашиглалтын судалгаа нь Монгол Улсын 12 ба түүнээс дээш насны хүн амын өдөр тутмын үйл ажиллагааг хэмжиж, амьдралын хэв маягийг зураглажээ.
Хүн амын цаг ашиглалтыг хэмжихдээ тодорхой үйл ажиллагаанд өдөрт дунджаар хэдэн минут зарцуулж буйгаар тооцдог. Өдрийн 24 цаг нь 1440 минут болох ба, энэхүү 1440 минутыг ямар үйл ажиллагаанд, хэрхэн зарцуулж буйг тооцсон байна.
Монголчуудын гэрийн ажилд зарцуулдаг цаг нь амьдралын хэв маяг, амьдран суугаа орчин (хот, хөдөө), хүйс болон бусад хүчин зүйлсээс ихээхэн хамаардаг. Монголд гэрийн ажилд зарцуулах цагийн талаархи судалгаагаар дараах онцлог ажиглагддаг:
1. Хот, хөдөөгийн ялгаа – Хотод амьдардаг хүмүүс ихэвчлэн оффисын ажил эрхэлдэг тул гэрийн ажилд зарцуулах цаг харьцангуй бага байдаг бол хөдөө амьдардаг хүмүүсийн хувьд гэрийн ажил (мал маллах, арчилгаа, түлээ түлш бэлтгэх гэх мэт) ихэвчлэн илүү их цаг шаарддаг.
2. Хүйсийн ялгаа – Монголд гэрийн ажлыг эмэгтэйчүүд илүү их хариуцдаг хэвээр бөгөөд судалгаагаар эмэгтэйчүүд өдөрт дунджаар 2-4 цагийг гэрийн ажилд зарцуулдаг бол эрэгтэйчүүд харьцангуй бага цагийг гэрийн ажилд зарцуулдаг гэж гардаг. Гэсэн ч сүүлийн үед энэ хуваарьт бага зэрэг өөрчлөлт орж, эрэгтэйчүүдийн оролцоо нэмэгдэж байна.
3. Гэр бүлийн бүтэц – Хүүхэдтэй гэр бүлүүд, ялангуяа бага насны хүүхэдтэй эцэг эхчүүд гэрийн ажил, хүүхэд асрахад илүү их цаг зарцуулдаг. Тэдний хувьд өдөрт дунджаар 3-5 цагийг гэрийн ажил болон хүүхэд асрахад зарцуулдаг гэж судалгаанд дурдсан байдаг.
4. Орчин үеийн амьдралын хэмнэл – Сүүлийн жилүүдэд цахилгаан хэрэгсэл, автоматжуулалтын ачаар зарим гэрийн ажилд зарцуулах цаг багасаж байгаа ч, хүмүүсийн завгүй хэмнэлээс шалтгаалан гэрийн ажилд үргэлж хангалттай цаг гаргах боломжгүй байдаг.
Дунджаар, монголчууд өдөрт ойролцоогоор 1-3 цагийг гэрийн ажилд зарцуулдаг. Энэ нь хүн бүрийн амьдралын нөхцөл байдал, гэр бүлийн бүтэц, амьдрах орчноос хамааран харилцан адилгүй байдаг.
Цаг ашиглалтын судалгаа нь хүмүүсийн өдөр тутмын амьдралд цаг хугацааг хэрхэн зарцуулж буйг судалж, үр бүтээлтэй байдлыг нэмэгдүүлэх арга замыг тодорхойлоход чиглэгддэг. Энэхүү судалгаа нь хувь хүний болон байгууллагын хувьд цагийг хэрхэн зохион байгуулж буйг шинжлэх замаар ажил, амралт, хувийн хэрэгцээнд зарцуулж буй цаг хугацааны үр дүнг үнэлэх боломж олгодог.
Цаг ашиглалтын судалгааны зорилго:
1. Үр ашигтай ажиллагааг тодорхойлох - Хүн бүрт өдөрт 24 цаг байдаг ч хүмүүс түүнийг өөр өөр байдлаар ашигладаг. Судалгаагаар хүмүүсийн цаг зарцуулалтыг дүгнэж, үр бүтээлтэй хуваарилалтын арга барилыг олоход тусалдаг.
2. Ажил амралтын зохицуулалт - Ажлын болон амралтын цагийг зөв зохицуулах нь ажилтны сэтгэл ханамж, ажлын бүтээмжид эерэг нөлөө үзүүлдэг.
3. Цагийн хуваарилалтын асуудал илрүүлэх - Судалгаагаар хэт их ачаалалтай ажиллах, цаг үр ашиггүй зарцуулах зэрэг асуудлыг тодорхойлж, тэдгээрийг шийдвэрлэх арга хэмжээг санал болгоно.
Судалгааны үе шат:
1. Зорилго тодорхойлох - Цаг ашиглалтын судалгааны үндсэн зорилго, хүрэх үр дүнг тодорхойлно.
2. Мэдээлэл цуглуулах - Судалгаанд хамрагдах хүмүүсээс өдөр тутамдаа цаг хэрхэн зарцуулж буй талаар мэдээлэл авна. Жишээлбэл, ажлын цаг, амралтын цаг, хобби, замд зарцуулах цаг гэх мэт.
3. Мэдээлэл боловсруулах, дүн шинжилгээ хийх - Цуглуулсан мэдээллийг ангилан дүгнэж, үр дүнг шинжилж боловсруулна.
4. Дүгнэлт гаргах - Судалгааны үр дүнг нэгтгэн дүгнэлт гаргаж, цаг ашиглалтыг сайжруулах зөвлөмж гаргана.
Цаг ашиглалтын судалгааны үр дүнг ашиглан байгууллага, хувь хүн аль аль нь ажлын бүтээмж, амьдралын чанараа сайжруулах боломжтой байдаг.
АНХААРУУЛГА: Уншигчдын бичсэн сэтгэгдэлд Eguur.mn хариуцлага хүлээхгүй болно. Манай сайт ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул Та сэтгэгдэл бичихдээ бусдын эрх ашгийг хүндэтгэн үзнэ үү.